NOS, Met het Oog op Morgen, Radio 1

Mediatekst | 08-01-2009

SLOTBOOM:
Mijn eerste vraag aan de premier was of hij begrijpt dat de kritiek op Israël op dit moment toeneemt.

BALKENENDE:
Ik geloof dat het de laatste heel vaak voorkomt dat Israël nogal wat kritiek krijgt. Alleen is het natuurlijk wel zo dat met dit conflict niemand eromheen kan dat Hamas is begonnen met het afvuren van raketten. Men heeft eenzijdig het bestand doorbroken. Men is het geweld gaan gebruiken. Dat is gevolgd door een reactie van de kant van Israël. Het viel me overigens wel een week geleden op dat sommigen toen ook al heel snel begonnen over Israël. Toen heb ik ook gezegd in een uitzending van Buitenhof dat je naar beide partijen moet kijken. We zijn nu een aantal dagen verder, en we zien dat de aanvallen van de kant van Hamas doorgaan. Tegelijkertijd zijn er ook ernstige incidenten geweest.

SLOTBOOM:
Met de VN-school.

BALKENENDE:
Dat is natuurlijk een diep tragisch iets. Wanneer kinderen in het geding komen, een school het geding is dan is dat ontzettend naar. Iedereen is daar natuurlijk ook verontwaardigd over.

SLOTBOOM:
Het moet goed uitgezocht worden.

BALKENENDE:
Het moet uitgezocht worden, maar dit alles gezegd hebbend, is natuurlijk de vraag: dit kan niet zo doorgaan. Niet voor niets heeft de Veiligheidsraad van de VN nu een resolutie aangenomen waarin eigenlijk drie belangrijke elementen zitten: een oproep aan beide partijen om onmiddellijk over te gaan tot een staakt het vuren. In de tweede plaats oog voor humanitaire aspecten, en op de derde plaats: oog voor het voorkomen van die wapensmokkel. Dat Hamas uit het buitenland wapens krijgt aangeleverd.

SLOTBOOM:
Het is eerste aspect daarvan is al gelijk afgewezen door beide partijen.

BALKENENDE:
Ja, we zullen moeten zien wat nu de komende uren en dagen gebeurt. Hamas is begonnen met te zeggen: we trekken ons niets van de resolutie aan. Het is niet in het belang van het Palestijnse volk. Ik vind dat een erg merkwaardige uitspraak omdat wanneer je het hebt over geen geweld en over oog voor humanitaire aspecten lijkt me dat toch wel in het belang van de bevolking. Maar goed: dat was hun commentaar om te zeggen: we volgen de resolutie niet. Als reactie heeft Israël toen gezegd: wij respecteren de resolutie ook niet, en dat kan dus zo niet doorgaan. Het is zo dat Egypte bezig is te werken aan plannen. Er vindt overleg plaats. U weet de rol van iemand als president Sarkozy. Het Tsjechisch Voorzitterschap is bezig. Nederland heeft bepaalde ideeën naar voren gebracht. Juist om te voorkomen dat steeds de spullen aan de zuidkant van Gaza, militair materieel naar binnen wordt gebracht. Het kwartet is erbij betrokken, onder andere ook Rusland en de Verenigde Staten. Dus van alle kanten is het noodzakelijk om druk uit te oefenen op alle partijen om dit geweld te stoppen.

SLOTBOOM:
Het humanitaire aspect wat ook in de VN-resolutie wordt genoemd is natuurlijk ook iets waar heel veel over gesproken wordt. Vindt u dat het geweld van zowel Israël als Hamas buitensporig is?

BALKENENDE:
We zitten nog middenin een conflict en ik ga deze kwalificatie niet gebruiken.

SLOTBOOM:
PvdA doet het wel.

BALKENENDE:
Ja, maar goed. Ik moet nog kijken hoe het debat verloopt. Op het moment dat dit gesprek plaatsvindt, vindt het debat in de Kamer plaats. Dus ik wil nu echt geen uitspraak doen over iets wat zich in de Kamer aftekent. Ik weet niet eens wat daar feitelijk door de woordvoerders nu naar voren wordt gebracht. Het is zo dat we wel weten hoe het conflict begonnen is. Het schenden van het bestand door Hamas, de reactie van de kant Israël. En dat moet worden doorbroken. Dat vind ik ook.

SLOTBOOM:
Maar de vraag was: wilt u iets zeggen over datgene wat u daar ziet. Zegt u bijvoorbeeld met die VN-school, of een VN-konvooi dat onder vuur wordt genomen: dat is iets wat niet moet gebeuren. Dat strookt niet met het internationale recht.

BALKENENDE:
Ik vind het nog steeds te vroeg om daar nu conclusies aan te gaan verbinden.

SLOTBOOM:
Bijvoorbeeld omdat uit die school….

BALKENENDE:
Rondom de school hoor je verschillende verhalen. Het ene verhaal is van Israelische zijde: de school wordt gebruikt als lancering voor het afvuren van raketten. Dat wordt weer betwist door anderen. We kennen natuurlijk vaker de situatie dat mensen ook als menselijk schild worden gebruikt in dit soort conflicten. Dat is buitengewoon ernstig.

SLOTBOOM:
Maar is dat bijvoorbeeld een rechtvaardiging als er vanuit zo'n school wordt gevuurd om het dan onder vuur te nemen?

BALKENENDE:
De vraag die u nu stelt is natuurlijk buitengewoon belangrijk, maar geeft nog eens aan dat dit ook moet worden onderzocht, want ik krijg van sommige kanten te horen dat het niet gebruikt werd als een lanceerlocatie. Ik hoor van de kant van de Israëli's: wij zijn aangevallen dus hebben we gereageerd. Dit moet worden uitgezocht. Het is moeilijk om daar nu commentaar op te geven als je niet eens weet hoe de feiten precies in elkaar zitten

SLOTBOOM:
De waarheid sneuvelt vaak als eerste in een oorlogssituatie. De hulpkonvooien, de hulp aan de bevolking daar. Dat gaat helemaal verkeerd op dit moment. Dat is verschrikkelijk.

BALKENENDE:
We hebben natuurlijk recent gezien dat bijvoorbeeld Israël heeft gezegd dat we gedurende een kortere periode, een uur of drie, de volle ruimte geven voor humanitaire assistentie, zodat mensen voedsel kunnen krijgen, dat er drinkwater en andere zaken kunnen worden gebracht. Dat is voor een hele korte periode geweest. Waar u op doelt is het aanvallen van een konvooi. Dat is ook ernstig, want ook in dit soort moeilijke omstandigheden is het van belang dat de burgerbevolking wel die middelen krijgt die ze nodig heeft om te kunnen bestaan. En dat is ernstig. Dat is ook de reden geweest waarom minister Koenders zich kritisch heeft uitgelaten en dat is vandaag ook in de ministerraad aan de orde geweest.

SLOTBOOM:
Minister Koenders heeft zelfs gezegd dat hij twijfelt aan het feit of men zich hier aan het oorlogsrecht houdt. Dat is een stevige uitspraak.

BALKENENDE:
Maar goed hij zegt ook dat hij zich de vraag stelt, en die vraag laat zich ook stellen want wanneer we kennis nemen van dit soort zaken dan is het natuurlijk wel ernstig. Dat is ook zo.

SLOTBOOM:
Dus wat dat betreft is het goed om onderzoek te doen of beide partijen, maar ook in ieder geval Israël zich houden aan het oorlogsrecht.

BALKENENDE:
Het is denk ik wel goed om een goed beeld te hebben van wat beide partijen feitelijk op het ogenblik allemaal doen. Oorzaak, gevolg, maar ook van hoe er wordt gereageerd. [onverstaanbaar, red.] Want een ding staat vast: een situatie waarin de bevolking van Israël voortdurend te maken krijgt met raketten - de afstand wordt steeds groter, het bereik wordt steeds groter - tegelijkertijd een situatie waarin de Palestijnse bevolking toch ook zucht onder dit conflict, en waarin mensen ook problemen krijgen met zaken als levensmiddelen, eerste levensbehoeften. Dat is evenzeer ernstig, en zeker die spiraal van geweld moet worden doorbroken. En dat is ontzettend weerbarstig, want het conflict bestaat al zo lang. Wat dat betreft is het wel heel goed dat de internationale gemeenschap zo duidelijk zegt dat dit tot een eind moet komen. Daarom vind ik ook de resolutie van de VN-Veiligheidsraad betekenisvol, omdat de internationale gemeenschap zegt dat het zo niet langer kan. Trek een streep.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd)