Persconferentie na ministerraad van 9 januari 2009

Minister-president Balkenende:

Goedemiddag. In de eerste plaats alle goeds toegewenst voor het komende jaar. Het is de eerste keer dat we elkaar weer tegenkomen en ook de eerste dat het kabinet weer vergadert. Het was goed om de collega's voor het eerst in het nieuwe jaar weer in de Trêveszaal tegen te komen. En ik ben ook blij dat u allen weer de weg naar het Binnenhof heeft weten te vinden. Het is een iets mindere bezetting dan andere keren, maar dat heeft zo zijn oorzaken.

Eerst iets over de jaarwisseling. Uiteraard hebben verschillende bewindslieden, waaronder minister Ter Horst, nog stilgestaan bij wat zich afgelopen jaarwisseling heeft afgespeeld. U kent de verhalen, heeft er zelf ook wel wat over geschreven. Ik ben een paar dagen geleden in Leiden geweest en heb daar gesprekken gevoerd met politiepersoneel, met mensen die actief zijn op het gebied van de brandweer en ook mensen van gemeentereiniging, om van hen het verhaal te horen wat er allemaal gebeurt.

Mooie van zo'n bezoek is dat je dan wel ziet dat wanneer de gemeente, de burgemeester en alle anderen zich actief inzetten, dat je kunt zien dat er ook duidelijk resultaat geboekt kan worden. Goede samenwerking tussen de verschillende diensten, een stevige aanpak, een duidelijke missie, dat werkt erg goed. Dat was een mooi voorbeeld van een stad waarin het beter is gegaan.

Het algemene beeld was ook in de media dat de situatie dit jaar iets rustiger was dan vorig jaar. Maar tegelijkertijd moeten we toch wel vaststellen dat er toch nog veel incidenten zijn geweest. De informatievoorziening was dit jaar goed. Minister Ter Horst heeft dat ook nog eens aangegeven, dat we op 1 januari heel snel een beeld hadden wat zich had afgespeeld. Blijkt dat er nog zo'n 5000 mensen zijn geweest. Als we het dan over de getallen hebben: ruim 2000 brandstichtingen, kleine 200 gevallen van vernieling, 152 branden in openbare gebouwen, 447 gevallen van mishandeling en 229 gevallen van geweld tegen mensen met een publieke taak. En opnieuw is er voor miljoenen euro's aan schade aangericht.

Dus als er wordt gezegd dat de jaarwisseling rustiger is verlopen, zegt mij dat niet zoveel. Rustiger is wat mij betreft niet goed genoeg. Er zijn dingen die we nooit normaal moeten vinden. Geweld tegen hulpverleners is vonstrekt ongepast. Moet ook keihard worden aangepakt. Vernielingen en brandstichtingen kunnen evenmin worden getolereerd. Ik kan dat niet genoeg benadrukken.

We zijn dit jaar begonnen met supersnelrecht. Dat is toegepast tegen 32 personen. En het normale snelrecht is gehanteerd tegen meer dan 90 personen. En de verhoging van de strafeis is consequent toegepast. Dit lik-op-stukbeleid heeft goed gewerkt en daar zullen we uiteraard mee doorgaan. Kortom: we moeten er echt alles aan doen om raddraaiers aan te pakken. Het kan niet zo zijn dat burgers en hulpverleners straffeloos worden belaagd. En het kan natuurlijk ook niet zo zijn dat goedwillende burgers voor de schade moeten opdraaien. Kortom: We willen dat het de komende jaren rond de jaarwisseling echt rustig wordt.

Tweede punt betreft Israël en Gaza. We hebben uiteraard vanochtend in het kabinet gesproken over de actuele situatie in Gaza. Minister Verhagen heeft een toelichting gegeven op de stand van zaken. Afgelopen nacht, afgelopen uren is er het nodige gebeurd in de Veiligheidsraad. Er is een resolutie aangenomen. Dat is een bemoedigend teken. In deze resolutie wordt opgeroepen tot een onmiddellijk en duurzaam staakt-het-vuren dat door beide partijen gerespecteerd moet worden. Het is van belang dat er snel uitvoering aan wordt gegeven. Wat dat betreft is het te betreuren dat beide partijen de oproep tot het staakt-het-vuren vooralsnog verwerpen.

Minister Verhagen heeft vanochtend ook verslag gedaan van zijn initiatieven om bij te dragen aan een oplossing van het conflict. En ik heb een toelichting gegeven op mijn gesprek met de Israëlische premier. Minister Verhagen heeft samen met zijn Deense collega Per Stig Møller een voorstel ontwikkeld om te komen tot een betere controle op het grensgebied tussen Egypte en Gaza met een mogelijke rol voor Europese waarnemers. Daarover zal in Europees verband verder worden gesproken. Inmiddels, en dat weet u allen, is de minister van Buitenlandse Zaken naar de Tweede Kamer vertrokken waar hij thans debatteert over de kwestie-Gaza.

Dan hebben we ook kort stil gestaan bij het gasconflict tussen Rusland en Oekraïne. Gisteren is er veel gebeurd, ook wat wisselende berichten over of er nu wel of geen overeenstemming is. Gisteren is in ieder geval vooruitgang geboekt in het geschil over de aanvoer van gas vanuit Rusland naar de Oekraïne.

We hebben als Nederland de acties die het Tsjechische voorzitterschap van de EU heeft ondernomen om de partijen tot elkaar te brengen steeds voluit gesteund. De stopzetting van gasleveranties aan EU lidstaten is immers onaanvaardbaar. Hopelijk wordt de leverantie dezer dagen hervat.

Dan een laatste opmerking, over het economisch beeld voor dit jaar. Is afgelopen jaar ook veel over gezegd. Het wordt economisch gezien een moeilijk jaar. Dat weten we. De gevolgen van kredietcrisis op de economie gaan zich manifesteren. Wat voor mensen eerst nog ver weg leek, blijkt steeds dichterbij te komen. Mensen maken zich zorgen over hun pensioenen, werkgelegenheid, over de toekomst.

Anderzijds weten we ook dat we in Nederland veerkracht hebben. We kunnen het wat mij betreft aan. Dat gaat niet vanzelf. We moeten zaken onder ogen zien, maar wel kijken hoe we deze periode goed met elkaar doorkomen. Bedrijven hebben sinds eind vorig jaar de mogelijkheid om de onverwachte eerste klappen via de werktijdverkorting op te vangen. De regeling heeft in een behoefte voorzien. Bedrijven met een onverwachte vraaguitval kunnen hun werknemers tijdelijk werktijdverkorting aanbieden. De regeling is, zoals stees gezegd, naar zijn aard een tijdelijke regeling. Dat hebben we van begin af aangegeven.

Maar er is nog wel enige budgettaire ruimte. Het is nu zaak ons te prepareren op een langere periode waarin het economisch niet makkelijk zal zijn. Er is aandacht nodig voor de onderliggende structurele arbeidsmarktproblemen. Daarnaast is het van belang om uitvoering te geven aan de afspraak die we met sociale partners hebben gemaakt over van-werk-naar-werk trajecten. Volgende week zullen we hierover nader in het kabinet bij stil staan.