Logo’s voor gezonder eten zijn nog niet eerlijk

Toespraak | 02-12-2008

Dames en heren,
Helaas kan minister Klink niet aanwezig zijn. Er is vanochtend een ministerraad en daarbij mag hij niet ontbreken.
Ik zal zijn toespraak uitspreken. En die zou hij begonnen zijn met een reclametekst van 60 jaar geleden, ver voordat er logo’s op voedselproducten stonden.

In die tekst, gepubliceerd in een Libelle uit 1948 stond de volgende reclameslogan: Eet wat minder taai taai. Een opvallende tekst die je niet zou verwachten van een bedrijf dat taai taai maakt. En de tekst wordt nog mooier. Hij vervolgt:
Wij weten dat onze taai taai reuze voedzaam is, maar voor alles is het een lekkernij, te heerlijk om elke dag te eten. Laat het een bijzondere tractatie blijven – en stel als regel: 1x per week taai taai van Van Delft.

Het bedrijf bestaat nog steeds en maakt nog steeds taai taai. En nog steeds wordt er op gewezen dat het een traktatie is. De aanbeveling om het slechts een keer per week te eten is echter verdwenen.
Dat is jammer. Want hoewel we het hier niet hebben over een logo, is dit toch een prachtig voorbeeld van een voorloper om de gezonde voedselkeuze te bevorderen.

Consumenten helpen bij het maken van gezonde keuzes is dus niet iets van de laatste jaren. De manier waarop is wel veranderd. Geen enkel bedrijf zal het nu in zijn hoofd halen om over een product te zeggen: koop het minder. Het tegendeel is het geval, zoals iedereen kan constateren die wel eens in een supermarkt komt, tv kijkt of een reclamefolder leest. Alle producten schreeuwen om aandacht en willen verkocht worden.

Om de consument te helpen een gezondere keuze te maken in het enorme aanbod van producten, is Albert Heijn twee jaar geleden begonnen met zijn klavertjes systeem en is even later het Ik Kies Bewust logo gelanceerd.

Op mijn verzoek heeft de Gezondheidsraad onderzocht of deze gezondheidslogo’s bijdragen aan een goede voedingsvoorlichting.
Dit was overigens al door mijn voorganger met de initiatiefnemers van het Ik kies bewust-logo afgesproken.

We hebben de conclusies van dit onderzoek zojuist gehoord. Duidelijk daaruit blijkt dat de criteria om een van de twee logo’s op een product te mogen plaatsen nog niet helemaal aansluiten bij de Richtlijnen Goede Voedselkeuze van het Voedingscentrum.

Het logo zit niet alleen op producten die gunstig zijn voor het voedingspatroon, maar ook op producten die ongunstig zijn voor het voedingspatroon. Anders gezegd: ook op taai taai kan een logo zitten, terwijl we dat toch beter niet vaker dan een keer per week moeten eten.

Maar laat ik ook mijn complimenten uitspreken aan het adres van de industrie, supermarkten en cateraars.
U heeft een gezonder aanbod hoog op de agenda staan en u wilt consumenten op een gemakkelijke manier laten kiezen voor gezondere producten. Dat is natuurlijk prima!

Maar dat neemt niet weg dat de Gezondheidsraad terecht stelt dat de logo’s alleen op die producten mogen die passen binnen de Richtlijnen Goede Voedselkeuze. Alleen dan kun je als consument volledig vertrouwen op de logo’s en op een gemakkelijke manier een keuze maken.

Ik ben het met de Gezondheidsraad eens.
Ik wil heldere en eerlijke voorlichting voor consumenten. En dat betekent ook dat er enig termijn maar één logo is en niet twee, zoals nu. Tegelijkertijd realiseer ik me dat er de afgelopen jaren al flinke stappen zijn gezet om producten gezonder te maken, juist door die logo’s.

Ik wil de industrie, retail en cateraars oproepen om op de ingeslagen weg verder te gaan en aan beide zaken mee te blijven werken. Heldere en eerlijke voorlichting en één set van criteria.
Dit is ongetwijfeld niet tegen dovenmansoren gezegd. Ik ga er van uit dat u met het rapport van de Gezondheidsraad aan de slag gaat. We hebben immers twee jaar geleden vastgesteld dat er een transparant en wetenschappelijk getoetst systeem moet komen.

Aan die eis wil ik blijven vasthouden. Ik begrijp dat dat niet onmiddellijk doorgevoerd kan worden, maar het is wel de richting die we hebben ingeslagen en waar we over enkele jaren willen uitkomen. Om dat te realiseren moeten we samen blijven optrekken.

Wat in het verlengde ligt van de logo’s is de voedingswaardedeclaratie.
Aan de hand hiervan kunnen consumenten zien hoeveel suiker, vet en vitamines er in een product zit. Hoewel dat niet altijd verplicht is, kom ik dat toch heel vaak op verpakkingen tegen. Maar ook dit systeem kan nog enige verbetering gebruiken, zodat het nog beter aansluit op de richtlijnen van het voedingscentrum.

Dames en heren,
Zoals ik zojuist duidelijk heb gemaakt, hecht ik aan een helder en eerlijk logo dat aansluit op de Richtlijnen Goede Voedselkeuze van het Voedingscentrum. Een dergelijk, begerenswaardig logo zal producenten blijvend inspireren tot productinnovatie - minder zout, minder verzadigd vet en minder lege calorieën.
Ik ben er van overtuigd dat als iedereen zich hiervoor inzet, we dit over een paar jaar hebben gerealiseerd.

Maar zoals u weet is gezonde voeding alleen niet voldoende om de steeds verder oprukkende epidemie van overgewicht tot staan te brengen en om te buigen. Ook bewegen is noodzakelijk om de schrikbarende cijfers - 40% van de volwassen Nederlanders heeft overgewicht en 15% van de kinderen – terug te dringen.

Niet voor niets is bestrijding van overgewicht een speerpunt van mijn preventiebeleid.
En ik hoop dat ik op uw steun kan rekenen om Nederland gezonder te maken. Dat is niet alleen in het voordeel van de mensen waarom het gaat, maar ook in uw voordeel. Uit cijfers blijkt dat de jaarlijkse kosten van ziekteverzuim door te dikke werknemers momenteel maar liefst 600 miljoen euro bedraagt. Bovendien stijgen de jaarlijkse verzuimkosten door ernstig overgewicht en obesitas met 11%.
Het is daarom ook in het belang van uw eigen organisatie om te dikke werknemers te wijzen op de gevaren van een ongezonde leefstijl.

U hebt de mogelijkheid om alle consumenten, dus ook uw eigen werknemers, te helpen bij hun keuze voor een gezonde leefstijl door één helder en eerlijk logo op uw producten te plaatsen.

Ik ga er vanuit dat u dat ook doet en dat we over enige tijd kunnen vaststellen dat het logo aansluit op de Richtlijnen Goede Voedselkeuze van het Voedingscentrum.
Dán kan een makkelijke keuze tegelijk een gezondere keuze zijn.

Ik wens u veel succes!