TV-gesprek minister-president na de ministerraad (TV, NOS, Ned.1)

Mediatekst | 20-11-2008

Steunpakket overheid voor bedrijven

KOCKELMAN:

Meneer Balkenende, allereerst gecondoleerd met het verlies van uw vader.

BALKENENDE:

Dank u zeer. Het was een verdrietige week.

KOCKELMAN:

Vandaag was de eerste dag dat u hier weer aan het werk ging. En meteen stond de hele polder op de stoep. De werkgevers, de werknemers en die eisten allemaal van u dat u het bedrijfsleven overeind ging houden. Ze eisten eigenlijk drie dingen. Namelijk de overheid moet werktijdverkorting toestaan, de overheid moet garant staan voor kredieten van bedrijven en bedrijven zouden in de gelegenheid moeten worden gesteld om met een soort van uitstel van betaling aan de fiscus later belasting te betalen. Aan twee van die drie dingen bent u vandaag tegemoet gekomen.

BALKENENDE:

Ja, ik vind trouwens dat we de laatste tijd gewoon goed contact hebben met de sociale partners. Dus ik begreep de persconferentie wel, maar er wordt binnen het kabinet natuurlijk veel gedaan aan het punt van hoe ontwikkelt de economie zich en wat is er op het ogenblik nodig. Een paar belangrijke dingen die vandaag in het kabinet aan de orde zijn geweest en u hebt ze ook al aangegeven - dat is bijvoorbeeld: zorg nu dat het doen van investeringen wordt vergemakkelijkt. Nou, vervroegd afschrijven is een instrument…

KOCKELMAN:

Dat is uitstel van betaling aan de Belastingdienst.

BALKENENDE:

Ja, het betekent dat je gewoon sneller aan je financiële zaken kunt voldoen. Dat betekent ook dat je financiële ruimte creëert voor bedrijven.

KOCKELMAN:

Moet je daar geen winst voor maken?

BALKENENDE:

Je hebt wel winst nodig. Maar op zichzelf is het wel een instrument waarvan ook mensen uit het bedrijfsleven zelf zeggen: het helpt. We gaan natuurlijk wel het overheidsbudget de komende tijd belasten. Dat verdien je naderhand wel terug. Maar het is toch iets wat geld kost op de korte termijn.

KOCKELMAN:

Want u krijgt minder geld binnen?

BALKENENDE:

Ja, je zult een hoger saldo hebben, dat klopt. Het vervroegd afschrijven betekent minder belastinginkomsten voor de overheid. Maar het is wel zo, het ondersteunt de bedrijvigheid. Dus dat signaal is goed.

KOCKELMAN:

Dan de werktijdverkorting. (…) Voor hoe lang geldt de regeling?

BALKENENDE:

Minister Donner zal er komende maandag of dinsdag een brief over schrijven. Het is wel bedoeld voor een korte periode. Dat gedurende een bepaalde periode gebruik kan worden gemaakt van de regeling.

KOCKELMAN:

Zijn dat maanden, zijn dat jaren?

BALKENENDE:

Zeker niet in de termen van jaren. En met maanden moet je ook nog oppassen. Om deze reden. Het is heel moeilijk om nu al in te schatten wat het precies allemaal omvat. Maar nog iets belangrijkers. Dit is niet een instrument dat je doet om de gewone risico's die een bedrijf heeft te kunnen opvangen. We doen het om die bedrijven die te maken hebben met echt een hele enorme terugval in de omzet om die te ondersteunen. Om te voorkomen dat zo'n bedrijf zou omvallen. Dan kun je beter hebben dat je een zekere faciliteit, een zekere mogelijkheid om door te kunnen functioneren door middel van het instrument werktijdverkorting. Er zitten wel wat haken en ogen aan. Het vergt wel een goede, precieze analyse van het probleem. Goed kijken, lossen we de zaken wel op. Het is ook een wens vanuit het bedrijfsleven. En wij zeggen op onze beurt: laten we er ook alles aan doen om te zorgen dat mensen zoveel mogelijk aan het werk kunnen blijven. En liever dat mensen iets minder werken en dat je wel werk hebt, dan wanneer je helemaal geen werk hebt.

KOCKELMAN:

Maar u zegt: geen jaren, maanden moet je ook mee uitkijken. Dan geldt het dus voor enkele weken. Maar dan moet zo'n bedrijf dus weer over enkele weken overeind staan.

BALKENENDE:

De precieze bepalingen zal minister Donner op in gaan, dat ga ik nu eventjes niet doen. Het hangt er ook vanaf hoe je het formuleert. Ik zeg alleen: het is een instrument wat bedoeld is voor een korte periode om aan te geven, wat wij ook aangeven: het is noodzakelijk om te zorgen dat mensen zo lang mogelijk aan het werk blijven. Er zijn overigens nog andere dingen. Want we hebben vandaag nog iets anders besloten - trouwens ook iets wat leeft bij de sociale partners - dat is: wanneer mensen nu hun baan zouden verliezen. Kijk, werktijdverkorting betekent: je blijft bij het bedrijf waar je nu zit, ook al wordt zo'n bedrijf getroffen door een behoorlijk economische terugval. En dan heb je nog iets anders, dat is wanneer mensen geen werk meer zouden hebben. Ook dat kan. En dan moet je eigenlijk vooral zorgen dat mensen elders een baan kunnen vinden. En daarom zullen we werken met het instrument van wat we noemen mobiliteitscentra. Dat mensen dus wanneer ze hun baan verliezen ook zo snel mogelijk worden toe geleid naar ander werk. Want het probleem is het een beetje in Nederland, we zien dat een aantal bedrijven nu moeilijkheden gaan krijgen maar op dit moment hebben we nog wel een paar honderdduizend vacatures. Dus het is ook weer een vraag om te zorgen dat er een goede match komt tussen het verliezen van een baan en het aan het werk gaan elders.

KOCKELMAN:

Waarom staat de overheid niet garant voor kredieten die bedrijven willen lenen?

BALKENENDE:

We moeten oppassen om alle risico's bij de overheid te gaan leggen.

KOCKELMAN:

Als een autolease-maatschappij in de problemen zit en hij klopt aan bij Wouter Bos?

BALKENENDE:

Ja, ik doe nog even geen uitspraken over dat specifieke bedrijf maar…

KOCKELMAN:

Autolease gaat het hier om.

BALKENENDE:

Ik snap wel wat u bedoelt maar dat is natuurlijk een instelling die zegt wij zijn een financiële instelling. Daarover zal het ministerie van Financiën zich later gaan buigen. Tot nu toe hebben we het eigenlijk alleen gehad over de financiële instellingen.

KOCKELMAN:

Een ander bedrijf dan dat afhankelijk is krediet om voorraden aan te leggen bijvoorbeeld. Dat kan niets meer op krediet kopen zo'n bedrijf en zegt ik red het anders niet, dat kan niet aankloppen bij u?

BALKENENDE:

Kijk nu moeten we oppassen dat we niet een Staat gaan krijgen van instrumenten. Wat is nu de zin geweest van wat we als kabinet hebben gedaan om financiële instellingen juist te ondersteunen. Dat is om te zorgen dat financiële instellingen aan elkaar geld lenen. Waarom is het van belang als banken, financiële instellingen, ergens elders geld kunnen halen, dan kunnen zij weer kredieten verstrekken. En we moeten oppassen om nu een teveel krijgen aan faciliteiten. Het is overigens wel zo dat (onverstaanbaar) ook voor de kleinere bedrijven, mkb-bedrijven, hebben we die borgstellingregeling gemaakt. Dat betekent dat die bedrijven ook, wanneer ze aan bepaalde voorwaarden voldoen, kunnen rekenen op ondersteuning van de kant van de overheid.

KOCKELMAN:

U trekt er alles bij elkaar 6 miljard voor uit, 1% van het BNP. Is dat genoeg?

BALKENENDE:

Nou, ik heb als indicatie gegeven 1%, want je moet ook rekening houden dat je op andere terreinen wat doet, ook ten aanzien van de financiële sector.

KOCKELMAN:

Maar het is in de orde van grootte van 6 miljard?

BALKENENDE:

Je zit met bedragen die fors zijn. Kijk wanneer we het hebben over die afschrijven (onverstaanbaar) dat kan met bedragen tussen de 2 en 4 miljard om eens iets te noemen. We hebben ook nog een ander instrument. Dus het gaat om behoorlijk veel.

KOCKELMAN:

Om welk bedrag gaat het dan?

BALKENENDE:

Nou ik noemde die afschrijving. Dat zal natuurlijk zich moeten manifesteren, straks ook, gaan bedrijven er gebruik van maken? Maar ik heb nu aangegeven van we moeten toch denken aan een bedrag van tussen de 2 en 4 miljard. En kijk daarna zijn er nog andere instrumenten die er ook zijn. Ik bedoel veel geld doen we nu in de bancaire sfeer. En dat zijn allemaal zaken die nodig zijn. Kijk u zegt van…

KOCKELMAN:

Is het genoeg?

BALKENENDE:

Dat is ook afhankelijk van wat er met de economie gebeurt. En er gebeurt op het ogenblik iets heel bijzonders. Een acht maanden geleden hadden we het nog over de financiële crisis in de Verenigde Staten. We hebben het nu ook over de financiële crisis in Europa. We hebben daarna gehad de aandelen, die kelderden, de beurzen.

KOCKELMAN:

Die lijken te herstellen vandaag maar zijn nog open op het moment van dit gesprek.

BALKENENDE:

Door die sfeer (onverstaanbaar) wereldwijd het vertrouwen dat wegvalt. Ook tussen aandeelhouders. En wat we nu zien, en dat is een nog complexere vraag, wat gebeurt er met wat we de reële economie noemen? Wat gebeurt er met bedrijven. We horen over autofabrikanten die minder auto's gaan leveren, toeleveringsbedrijven die ook hun middelen niet meer kunnen afzetten.

KOCKELMAN:

Staatssteun voor de auto-industrie?

BALKENENDE:

Daar wordt in Frankrijk over gesproken.

KOCKELMAN:

Kan dat ook in Nederland?

BALKENENDE:

Ik zelf ben er niet zo'n voorstander van om over te gaan in traditionele industriepolitiek.

KOCKELMAN:

Dus Nedcar krijgt geen overheidssteun?

BALKENENDE:

Nee, want we doen het op een andere manier. Kijk wat wij wel doen dat is zorgen dat we het nodige doen aan innovatie. Dat we structuurversterkende maatregelen nemen, wij willen dat procedures sneller verlopen in dit land en dat er minder administratieve regels komen. Wat we nu weer doen, een mobiliteitscentrum, centra, om te zorgen dat mensen snel aan het werk kunnen.

KOCKELMAN:

Dus geen directe staatssteun voor industrietakken?

BALKENENDE:

Nee, niet zomaar directe staatssteun. Want dat is weer het oude instrument en daar moet je enorm mee oppassen. Overigens dit zal nog wel een discussie worden in Europees verband want u weet dat een land als Frankrijk dat echt anders ziet.

G-20 top

KOCKELMAN:

Over Frankrijk gesproken, u heeft Sarkozy vorige week gebeld want u wilde bij de G20-top zijn die over al deze problemen ging. U heeft u het voor elkaar gekregen om daar toch aan tafel te mogen zitten?

BALKENENDE:

Dat is eigenlijk in twee stappen gegaan. De eerste stap was in China we waren bij een overleg van Europese landen en Aziatische landen. En ik heb daar toen een krachtig pleidooi gevoerd voor president Sarkozy dat Nederland daar bij zou zijn. Ik heb ook gesproken met Angela Merkel, de Duitse bondskanselier, ook met Barroso de voorzitter van de Europese Commissie, de minister van Buitenlandse Zaken van Engeland. Daarna heb ik ook gesproken met Gordon Brown. (onverstaanbaar) heb ik ook uitgelegd, kijk Nederland is het 16e economische land ter wereld, we zijn de 7e financiële sector, we zijn erg actief in het IMF. Dus ik heb toen gezegd, ik vind eigenlijk dat wij erbij horen te zijn. Dat vonden zij ook.

KOCKELMAN:

Is het dan op basis van persoonlijk goede betrekkingen met deze mensen?

BALKENENDE:

Dat heeft absoluut meegespeeld, absoluut. Kijk het is zo er is een brede actie gevoerd om Nederland erbij te laten zijn. Maar uiteindelijk spelen verhoudingen een belangrijke rol daarbij. Ik heb ook president Bush gebeld, ook tegen hem gezegd van hoe ik tegen de zaken aankeek. Dat Nederland eigenlijk een land is met een groot financieel belang, dat we er bij zouden moeten zijn.

KOCKELMAN:

Toen zij hij: Jan Peter you're welcome?

BALKENENDE:

Hij heeft toen gezegd dat hij opnieuw, want het zag er aanvankelijk helemaal niet zo mooi uit, heeft opnieuw contact opgenomen met Sarkozy. En toen kreeg ik een dag later te horen dat het doorging.

KOCKELMAN:

Dus we hebben het te danken aan Bush?

BALKENENDE:

We hebben het te danken aan onze inzet, aan de enorme inzet van Sarkozy, en uiteindelijk Bush die mee is gegaan in de redenering dat een land als Nederland daar aanwezig hoorde te zijn.

ABN AMRO en Fortis

KOCKELMAN:

Tot slot. De ABN Amro bank en Fortis wordt gefuseerd, met aan het hoofd oud-minister Zalm. Toont dit niet aan dat u met Wouter Bos destijds voor die hele overname had moeten gaan liggen?

BALKENENDE:

Dat was een hele andere tijd. Omdat, en dat heb ik vaak uitgelegd, omdat een fase waarin het spel was begonnen, er waren al opmerkingen gemaakt vanuit het buitenland, er was kritiek van de Europese Commissie. Toen zat het er gewoon niet in. Daar heb ik het een en ander over uitgelegd. We hebben nu een nieuwe situatie gekregen. Die begon met het bijna kapotgaan van Fortisbank. En uiteindelijk zijn we nu druk bezig geweest om te kijken om tot een oplossing te komen. Maar je kunt de situatie van nu absoluut niet vergelijken met die van vorig jaar.

(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd,)