Radio-gesprek met de minister-president na ministerraad (Radio 1, Met het oog op Morgen)

Mediatekst | 20-11-2008

SLOTBOOM:

Het zal een moeilijke week voor u zijn geweest?

BALKENENDE:

Ja, het was een moeilijke week. Het is op een heel merkwaardige manier gelopen. Mijn vader was er slecht aan toe begin oktober. Toen moesten we ook naar het ziekenhuis komen. De weken daarna ging het stapje voor stapje wat beter, hoewel de uitzichten niet goed waren. Uiteindelijk heeft hij een longbloeding gekregen waardoor hij in enkele minuten is overleden. En dat gebeurde op het moment dat ik onderweg was naar Washington. Dus als je daar landt en je zet je telefoons aan en ik keek toen op mijn voicemail, op de sms-berichten, en je krijgt de boodschap van graag bellen, dringend. Ja, ach dan voel ik wel aan van er is iets. En dat was dan ook zo. Toen was het bericht dat hij was overleden. Afgelopen week hebben we afscheid genomen. Dat was aan de ene kant erg verdrietig maar tegelijkertijd komen alle goede herinneringen boven. Ik heb een fantastische vader gehad van wie ik heel veel heb geleerd. Iemand die ontzettend actief was in het maatschappelijk leven, hij had ook veel voorzittersfuncties, veel bestuurlijke functies. Hij was eigenlijk altijd met de maatschappij bezig. EN tegelijkertijd een vader bij wie je aan kon kloppen. We zullen hem erg missen maar de gedachte aan hem is erg goed.

SLOTBOOM:

Gisteren is hij begraven?

BALKENENDE:

Ja, gisteren de begrafenis gehad.

Steunpakket voor bedrijven

SLOTBOOM:

Ik kan me voorstellen dat het dan moeilijk is om vandaag weer volledig aan de slag te gaan. Want er speelde nogal wat?

BALKENENDE:

Maar goed, mijn vader zou ook dat hebben gewild van het werk gaat dan wel door. U hebt gelijk, vandaag speelde erg veel. Want we zien wel een behoorlijke verslechtering op het ogenblik in het economisch beeld, dat gaat erg hard.

SLOTBOOM:

Er zijn steeds meer berichten dat het steeds slechter gaat.

BALKENENDE:

Ja, dat is eigenlijk behoorlijk naar want een tijd geleden hadden we toch nog een ander en wat zonniger beeld van de economische ontwikkeling. Natuurlijk zagen we dat de economische groei ging afnemen. Maar we gingen uit van een begrotingsoverschot. We zien natuurlijk dat de werkloosheid in Nederland laag is, laagste in Europa. En nu krijgen we ineens signalen van bedrijven van nou de orders lopen toch terug. En dat gaat in een hoog tempo. Dus met name de snelheid van de ontwikkelingen binnen nogal wat bedrijven is enorm groot. En dat betekent dat we onder ogen hebben te zien van wat er nu verstandig beleid is.

SLOTBOOM:

Laten we er twee belangrijke dingen uitpikken. Allereerst de werktijdverkorting. Hoe selecteer je die bedrijven?

BALKENENDE:

Kijk, u zegt heel terecht zo'n regeling is niet bestemd voor bedrijven die het gewoon niet goed doen. Die problemen hebben die ze misschien anders ook zouden hebben gehad. Het moet echt gaan om bedrijven waarvan het aantoonbaar is dat zij de laatste periode, de laatste maanden, te maken hebben met een enorme terugval in orders en omzet. Het moet herleid kunnen worden tot problemen die zich nu plotseling manifesteren.

SLOTBOOM:

En die kunnen tijdelijk geholpen worden?

BALKENENDE:

Die kunnen gedurende enige periode geholpen worden. En de bedoeling is dat dit soort bedrijven gedurende een kortere periode dan ook worden ondersteund, dat je de mensen nog wel in dienst houdt, maar dat ze dan ook voor een deel niet hoeven te werken. Want wat is het alternatief? Als je de keuze hebt van mensen door laten werken maar dan minder lang, of een bedrijf dat niet door kan gaan met functioneren, dan kies je natuurlijk voor het eerste. Maar dat moet wel zorgvuldig gebeuren want het gaat wel om die bedrijven waar u ook op doelt. Het is niet zomaar een algemene maatregel voor alle bedrijven, dat kan natuurlijk niet.

SLOTBOOM:

Is het niet ongelooflijk moeilijk om dat te bepalen?

BALKENENDE:

Ik zal er nu niet dieper op in gaan omdat er ook nog een brief over komt van het kabinet. Maar het is inderdaad zo dat je dit aan een aantal nadrukkelijke voorwaarden moet verbinden.

SLOTBOOM:

Is het niet gewoon beter om bedrijven om te laten vallen omdat ze nou eenmaal geraakt worden door de kredietcrisis?

BALKENENDE:

Kijk het is zo, een overheid kan nooit alle economische risico's gaan overnemen. Dat kan niet, daar is de overheid ook niet voor. Wanneer we te maken hebben met een economische neergang, natuurlijk zullen bedrijven daar last van krijgen. Dat is een fase waar we doorheen zullen moeten. Maar je kunt wel kijken van wat kun je dan nog doen om bedrijven te ondersteunen als dat op een verantwoorde manier kan.

SLOTBOOM:

Ander punt is vervroegde afschrijving waardoor bedrijven minder winstbelasting betalen. Dit gaat toch en enorm gat in de begroting slaan?

BALKENENDE:

Het gaat om behoorlijke bedragen. Het kan gauw een 2 miljard gaan kosten.

SLOTBOOM:

Wie gaat dat betalen?

BALKENENDE:

Het is zo dat afschrijven mag, alleen we praten nu over vroeg afschrijven. Dat betekent wat eerst iets is dat je over een lange periode mocht uitsmeren, ga je dat nu, maak je het mogelijk dat dat op kortere periode gebeurt. Dat betekent dat je als bedrijf daar een voordeel aan hebt. We doen dat nu ook omdat de economische ontwikkeling nu zo tegen valt. Dat betekent overigens weer wel datgene dat je nu als nadeel hebt omdat dit het saldo gaat belasten, dat zal daarna gaan betekenen dat wanneer men er gebruik van heeft gemaakt dan betaalt men natuurlijk gewoon belasting. Dat betekent je dan weer meer middelen krijgt als overheid, dus wat je op korte termijn verliest, dat win je op de langere termijn ook wel weer. Alleen, juist omdat we nu een economische neergang hebben is het een instrument dat in deze tijd in ieder geval ingezet kan worden.

SLOTBOOM:

Maar dat moet je niet te lang doen. Als het slecht blijft gaan dan moeten bedrijven over een tijdje weer extra belasting betalen, daar schieten ze natuurlijk ook niets mee op.

BALKENENDE:

Het is natuurlijk toch, een bedrijf moet natuurlijk zelf de afweging maken is het verstandig om te doen of niet.

SLOTBOOM:

U kiest niet voor staatssteun, maar straks zal je zien dat Frankrijk, en in Duitsland hoor je ook al geluiden. Dan gaat Nederland allemaal hele nette maatregelen doen en andere landen geven vrolijk staatssteun. Dan staan we mooi te kijken.

BALKENENDE:

Nou het is de vraag of het allemaal zo zal gaan.

SLOTBOOM:

Nou, daar wordt wel over nagedacht.

BALKENENDE:

Natuurlijk, ik hoor die geluiden ook. Ik heb bij de laatste Europese Raad ook nog eens gezegd kijk, wanneer landen zich gaan inzetten om de economie te versterken, dan moet je wel met een paar dingen rekening houden. Respecteer wat we noemen de Lissabon-strategie. Dat is een strategie in Europa die er op is gericht om te zorgen dat er meer wordt gedaan aan innovatie aan nieuwe technologie, meer aan onderzoek en ontwikkeling…

SLOTBOOM:

Als ik u mag onderbreken, ik begrijp dat u ze wil uitleggen waarom het niet goed is. Maar ik denk niet dat ze denken van premier Balkenende uit Nederland zegt dat het niet mag en we doen het niet.

BALKENENDE:

Nou, het gaat ook niet zozeer om mij. Het gaat om het feit dat je internationaal met elkaar afspraken hebt gemaakt over de economische ontwikkeling. We hebben een stabiliteits- en groeipact. Dat zegt het nodige over de overheidsfinanciën. Van hoeveel staatschuld je mag hebben, hoeveel mag het financieringstekort zijn. Nou ook daar heb je rekening mee te houden. Natuurlijk zou het buitengewoon ernstig zijn dat een bedrijf als Opel of een Franse auto-industrie om zouden vallen. Dat heeft niet alleen gevolgen voor het bedrijf zelf, het heeft net zo goed te maken met toeleveringsbedrijven. Dat merk je ook in Nederland, er zijn de nodige bedrijven die toeleveren aan de automobielindustrie en als het niet goed gaat met de automobielindustrie raakt dat onze economie ook direct. Wat dat betreft is het wel goed om te kijken van hoe kun je steun gaan verlenen.

ABN AMRO en Fortis

SLOTBOOM:

Tot slot ABN-Amro en Fortis. Waarom is gekozen voor een belangrijke rol van Gerrit Zalm hierin?

BALKENENDE:

Het is zo dat we een persoon nodig hadden en nodig hebben die de bankwereld kent. Nou, de heer Zalm kent de bankwereld, vanuit zijn eerdere rol als minister van Financiën, maar nu ook met de DSB bank, waarin hij ook in de Raad van Bestuur zit. Met andere woorden hij kent de bankwereld.

SLOTBOOM:

En de politiek.

BALKENENDE:

Hij kent de politiek. Maar in eerste instantie komt hij daar wel als bankier te zitten hoor.

SLOTBOOM:

Maar het is niet voor niets Zalm.

BALKENENDE:

Nou het is toch wel gedaan vanwege zijn kwaliteit op financieel gebied. Dat is eigenlijk het enige criterium dat speelt. Want als er straks een nieuwe bank komt, dat betekent dat er moet worden gewerkt aan de nieuwe bedrijfscultuur, er moet worden gewerkt aan het neerzetten van die bank in de markt, het gaat om het leggen van internationale contacten, het gaat om het nemen van verstandige beslissingen. Nou en dan heeft de heer Zalm natuurlijk wel de nodige kwaliteiten in huis om deze klus te gaan klaren.

(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd)