Persconferentie na ministerraad van 31 oktober 2008

Minister-president Balkenende:

Goedemiddag,

Afgelopen week, dat heeft u gemerkt, was ik in China. Voor twee redenen. De uitnodiging van premier Wen Jiabao voor een bilateraal bezoek en tegelijkertijd het bezoek aan de ASEM-top, de top van de regeringsleiders van Aziatische en Europese landen.

Doel van het bezoek was natuurlijk het versterken van de bilaterale contacten op politiek, economisch en maatschappelijk gebied. De gesprekken zijn uitgebreid geweest met president Hu Jintao, met vice-president Xi Jinping, en met premier Wen Jiabao.

De economie kwam centraal te staan bij onder andere vele contacten met mensen uit het bedrijfsleven. Er was een energieseminar en de onthulling van de maquette van de Nederlandse bijdrage aan Expo 2010.

Het maatschappelijke onderwerp kwam aan de orde bij mijn inleiding bij de Peking Universiteit. Ik heb het daar gehad over de rule of law, over de mensenrechten. En ik heb ook een gebouw, althans een plaquette mogen onthullen van een centrum waar mensen naartoe kunnen voor hun werknemersrechten, voor hun sociale rechten, dat is een project van professor Dong aan de Universiteit in Shanghai en dat zijn laagdrempelige voorzieningen.

Specifieke thema's bij de bezoeken waren landbouw, investeringen, duurzame energie en juridische samenwerking en mensenrechten, en natuurlijk kwam de financiële crisis ook daar regelmatig aan de orde.

In de gesprekken met de premier en de president van China heb ik nog eens gewezen op het strategisch belang van onze contacten. Er is veel gesproken over financiële onderwerpen en de gevolgen voor Nederland en China. We hebben ook afgesproken dat we de samenwerking financieel gaan verbeteren. Als eerste stap zal er een bezoek plaatsvinden van de Chinese toezichthouder aan Nederland.

Uiteraard ook in de ministerraad hebben we stilgestaan bij de financiële crisis en de ontwikkelingen in de financiële wereld. Het kabinet heeft in de afgelopen weken, dat heeft u allemaal ook intensief meegemaakt, de nodige stappen gezet. Maatregelen die moeten bijdragen dat vertrouwen kan worden versterkt. Het gaat om herstel van vertrouwen in de financiële markten. Financiële instellingen zijn in Nederland in de kern gelukkig gezond. Het kabinet heeft preventieve maatregelen genomen gericht op de liquiditeits- en de balansversterking. Het gaat om kapitaalondersteuning, bijvoorbeeld bij ING 10 miljard euro en bij Aegon 3 miljard. En de verwachting is dat banken gebruik gaan maken van de garantieregeling voor het interbancaire geldverkeer. En die maatregelen lijken ook effect te sorteren. Niet zozeer de beurskoersen, maar wel de risicoprofielen. Interbancaire rente is gedaald sinds de aankondiging van de liquiditeitssteun en dat betekent dat banken weer geld aan elkaar gaan lenen. En dat is ook juist de bedoeling. Het is essentieel om banken hun rol in het economische verkeer weer te laten spelen. Maar ik zeg nadrukkelijk erbij, daarmee zijn we er natuurlijk nog niet. Maar wel is het zo dat de maatregelen als een soort vangnet werken.

We hebben het vandaag ook gehad over de internationale situatie. Wanneer je het hebt over de financiële architectuur in de toekomst, gaat het om het verbeteren van het toezicht en het versterken van de transparantie. Dat is ook hard nodig. Op mondiaal niveau is de bewaker van financiële stabiliteit nodig, met ruimere bevoegdheden dan het IMF nu heeft. U weet het IMF richt zich op overheden, maar je zult ook moeten kijken of er iets gedaan kan worden in de richting van de financiële instellingen. Op het niveau van de Europese Unie moeten we het toezicht beter gaan inrichten en aanpassen aan het grensoverschrijdend karakter van het bankwezen. De toezichthouders, maar vooral banken zelf, moeten de risico's van hun producten veel beter overzien en expliciet verantwoordelijkheid daarvoor dragen.

Dan heb ik iets gezegd over de financiële crisis, een enkel woord ook over wat je ziet op de aandelenmarkten maar tegelijkertijd ziet u ook al de ontwikkelingen in de reële economie. Dat beeld is nog diffuus, en zal ons zeker nog een tijd bezighouden, maar één ding staat wel vast, het zal economisch minder gaan worden. De president van de Nederlandsche Bank heeft zich deze week daarover uitgelaten, had het over een groeiraming tussen de 1 en 0 procent, en dan nog eerder in de buurt van de 0. In Europa zien we dat een aantal landen te kampen hebben met economische krimp.

Ontwikkelingen gaan ondanks onze relatief goede uitgangspositie niet ongemerkt aan onze economie voorbij. Alertheid is geboden, en dat geldt eigenlijk voor iedereen. Dat geldt voor de overheid, dat geldt ook voor sociale partners. En samen met sociale partners houdt het kabinet de vinger aan de pols. Een koersvaste houding met het handhaven van de bestaande budgettaire en monetaire spelregels is noodzakelijk. In die zin is natuurlijk ook van belang om vast te houden aan het Stabiliteits- en Groeipact. Want wij voelen niets voor een versoepeling van de regels. Het is wel zo dat je binnen het pact rekening moet houden met uitzonderlijke omstandigheden. En dat is iets anders dan het pact zelf relativeren. Voor Nederland zelf gelden dezelfde begrotingsregels als voorheen: die zijn voor goede tijden en voor minder goede tijden. Door de ondersteuning van de financiële sector en de verwerving van aandelen daarin door de overheid, wordt de staatsschuld belast en opbrengsten in de toekomst zullen de staatsschuld ontlasten. En ook hier geldt: geen huid verkopen voordat de beer is geschoten. Juist nu moet het trendmatige begrotingsbeleid zijn waarde bewijzen. Dat betekent aan de ene kant vasthouden aan uitgavenkaders, en aan de kant niet beginnen met het verzwaren van de lasten als de inkomsten tegenvallen omdat de groei lager uitvalt. Dat is het paard achter de wagen spannen.

Dan vandaag heel wat anders. Dat betreft de benoeming van de heer Aboutaleb tot burgemeester van Rotterdam. De heer Opstelten heeft al een tijdje geleden te kennen gegeven ermee te zullen ophouden. Met de benoeming volgt het kabinet de voordracht van de gemeenteraad van Rotterdam. En ik wil op deze plaats staatssecretaris Aboutaleb van harte geluk wensen met zijn benoeming. We hebben in het kabinet goed met elkaar samengewerkt. Hij is een daadkrachtig bestuurder, hij kan bruggen slaan tussen mensen. Ik denk dat Rotterdam blij kan zijn met de nieuwe burgemeester.

Weer heel wat anders, dat is de Gezinsnota waar minister Rouvoet een eerste verantwoordelijkheid in heeft. De ministerraad heeft ingestemd met de Gezinsnota. En de heer Rouvoet zal, na de bespreking in de ministerraad, nog een aantal redactionele wijzigingen in de tekst aanbrengen, zodat de nota na het weekend door de minister voor Jeugd en Gezin kan worden gepresenteerd.

Dan een laatste punt waar ik uw aandacht voor vraag, dat zijn de vaste verandermomenten. De ministerraad heeft ingestemd met de invoering van een systeem van vaste verandermomenten. Dat betekent concreet dat nieuwe wet- en regelgeving die bedrijven en instellingen raakt, voortaan op twee vaste momenten in het jaar wordt ingevoerd, 1 januari of 1 juli. Daarnaast is er een minimuminvoeringstermijn van 3 maanden afgesproken en is in tijdige en eenduidige informatievoorziening voorzien.

En dat kan als bijdrage aan lastendrukvermindering van bedrijven en zoals blijkt uit de voortgangsrapportage administratieve lastendruk zijn de nodige stappen gezet om de regeldruk van bedrijven te verminderen, maar er is meer nodig. Met dit besluit hopen we een substantiële bijdrage te leveren.

Daarnaast zijn nog diverse andere maatregelen in voorbereiding om de kabinetsdoelstelling van 25% minder administratieve lastendruk in 2011 te halen. Dat is vandaag ook besproken met staatssecretaris Heemskerk, ik heb trouwens ook tijdens onze reis naar China ook met hem daarover gesproken. Hij en staatssecretaris De Jager hebben vandaag ook de ministerraad nog geïnformeerd over de activiteiten waar ze mee bezig zijn. Ik ben daar zelf ook nauw bij betrokken. En dat zal toch mogelijk maken dat die 25% zal worden gehaald. Nou, dit alles naar aanleiding van een wat langere ministerraad, en eens kijken of u vragen heeft.