Korte toespraak voorafgaand aan het discussiediner met kleinere en middelgrote familiebedrijven
Korte toespraak door minister Van der Hoeven over de kracht van familiebedrijven bij de in ontvangstname onderzoek BDO voorafgaand aan het discussiediner met kleinere en middelgrote familiebedrijven, op dinsdag 28 oktober in De Wittenburg te Wassenaar
Dames en heren,
Lee Iacocca, de 84-jarige succesvolle Amerikaanse zakenman, schrijver en voormalig topman van Ford en Chrysler, werd ooit tijdens een seminar gevraagd naar zijn visie op succes. Een zaal vol zakenmannen en -vrouwen zat klaar, met blocnote in de aanslag. Wachtend op een recept voor instant succes.
Iacocca zei: 'Het maakt niet uit wat je gedaan hebt voor jezelf of voor de mensheid. Wanneer je niet terug kunt kijken op het geven van liefde en aandacht aan je eigen familie, wat heb je dan werkelijk bereikt?'
Deze uitspraak is gemaakt voor vandaag: vraag deze topman naar succes en hij begint over de band met zijn familie. Wat zegt dat over de kansen op succes voor een familiebedrijf?
Veel. Daarover zo meer, ook tijdens de discussies bij het familiediner. Voor de familiebedrijven die daar straks bij zijn: zie de woorden van Lee Iacocca maar als een soort amuse.
Allereerst wil ik BDO CampsObers Accountants en Adviseurs van harte danken voor hun onderzoeksrapport. Het is niet het eerste onderzoek dat BDO doet naar familiebedrijven, en hopelijk ook niet het laatste. Dit onderzoek vertelt meer over de succesfactoren bij overdracht. Een cruciale factor voor het voorbestaan van de onderneming!
Ik heb het rapport nog niet kunnen lezen, maar ik weet wél dat veel familiebedrijven niet eeuwig voortbestaan. Als maar een derde van de familiebedrijven een tweede generatie ingaat en maar tien tot vijftien procent een derde generatie overleeft, kun je over een tijdje bij een grote groep bedrijven helemaal niet meer van familiebedrijven spreken. Ik ben dus zeer benieuwd welke factoren belangrijk zijn voor een succesvolle bedrijfsopvolging.
Het onderzoek gaat in op knelpunten bij overdracht. Die knelpunten; daar zullen we met elkaar wat aan moeten doen. Maar er moet me iets van het hart: de afgelopen jaren is er wel heel veel naar knelpunten gekeken. Ik kijk graag ook naar mogelijkheden, naar de sterktes en niet alleen de zwaktes. En die sterktes zijn er genoeg!
Er zijn meer dan 190 duizend familiebedrijven, 55 procent van de bedrijven in Nederland is een familiebedrijf. En dat zijn niet alleen de Heinekens, de Blokkers, de Van Bommels en de Brenninkmeijers; het zijn ook minder grote, maar heel goedlopende bedrijven. Familiebedrijven houden onze economie draaiende. Familiebedrijven zijn één brok potentieel.
Het ondernemerschap binnen deze bedrijven valt op doordat het vaak heel creatief en innovatief is. Vernieuwingen worden snel doorgevoerd en als de wereld verandert, verandert het bedrijf snel mee. Door de eeuwen heen waren het de familiebedrijven die zich het best aan veranderende omstandigheden aanpasten. En dat is ook vandaag de dag nog zo!
Dat is iets om trots op te zijn en te koesteren.
Familiebedrijven worden gedegen geleid. Hier geen snelle jongens die even snel en makkelijk geld willen verdienen, maar een conservatieve financiering met weinig kapitaal van de bank. Vaak slechts 0,000 cent. Die voorzichtige financiering heeft veel voordelen.
Het betekent wél dat je misschien niet altijd het maximum uit je bedrijf haalt dat je zou kunnen bereiken met wat vreemd kapitaal als hefboom. Dat kan een keuze zijn, gebaseerd op traditie. De jongere garde, de opvolgers, maken wellicht andere keuzes.
Overdragers en opvolgers zullen wat dat betreft best nog eens wat met elkaar te stellen hebben. Ik zou weleens mee willen luisteren op de zondagse familiebezoekjes en verjaardagen. Het bedrijf is en blijft één van de belangrijkste passies in zo'n familie, een terugkerend onderwerp van gesprek en discussie. Als het hoofd van de familie eenmaal besluit tot overdracht, deint de hele omgeving mee op de golven van verandering. Soms kabbelt het, soms lijkt het meer op een vloedgolf.
Ik vind elke overdracht een prachtkans: een kans om de bezem er eens flink doorheen te halen. En dat is niets ten nadele van de oudere garde, integendeel. De frisse wind die gaat waaien bij een overdracht zorgt voor innovatiekracht, voor kansen om te vernieuwen.
Als je dat combineert met de ervaring, de wijsheid en de klantencontacten die het bedrijf door de jaren heen heeft opgebouwd, heb je meerdere sleutels tot succes in handen. Sleutels die werken, ook als de omgeving onrustig en veranderlijk is. Ook nu. Juist nu!
Beste mensen,
Ik wil nu niet vooruitlopen op de discussiebijeenkomst die ik straks met mijn gasten heb; rond de 20 ondernemers uit midden- en kleinbedrijf. Ik kan u verzekeren dat ik dankzij het BDO-onderzoek en de gesprekken die ik met familiebedrijven heb, goed zicht krijg op wat er nodig is. Wat er nodig is zal voor een deel hetzelfde zijn als bij andere 'gewone' ondernemingen; een deel ook niet. Denk maar aan de overdracht van het familiebedrijf aan een volgende generatie.
Ik luister naar wat er nodig is en probeer via mijn ministerie bij te staan waar nodig. Bijvoorbeeld met het Overdrachtspakket, dat we samen met de Kamers van Koophandel, MKB-Nederland en VNO-OCW ontwikkeld hebben.
Beste mensen,
Familiebedrijven vormen een zeer groot deel van de Nederlandse economie, maar hebben ook hun eigen specifieke kansen en bedreigingen. Daarover spreek ik behalve vanavond ook vrijdag, tijdens de jaarlijkse themadag over familiebedrijven van Universiteit Nyenrode.
Ik verzeker u alvast dit: ik wil stimuleren dat de familiebedrijven van vandaag in de familie blijven, en dat de familiebedrijven van morgen er gaan komen.
En dat doe ik graag samen met u.
Dank u wel.