Spreekpunten bij de prijsuitreiking Entente Florale

Toespraak | 09-10-2008

Dames en heren,

Als je - net als ik - bent geboren en getogen in het hart van het Groene Hart, dan wist je niet beter. De weidse vergezichten, het groene boerenland, het hoorde er gewoon bij. Pas later hoor je dat het ook anders kan. En dat de praktijk ook anders is. Ik geef u wat cijfers:

• Van de Nederlandse bevolking leeft meer dan 60 procent in de steden.
• In bijna tweederde van de vijftig grootste Nederlandse gemeenten is in een straal van 500 meter om een woning minder dan 75 m2 groen aanwezig.
• En van de groene gebieden rond de steden (de zogeheten rijksbufferzones) is de laatste jaren ook nog eens ongeveer 1000 hectare groen afgesnoept, ten gunste van bebouwing.

En de verwachting is dat de druk op het stedelijk groen nog toe zal nemen. Dat is geen goede ontwikkeling. Want groen draagt bij aan gezondheid, aan leefbaarheid, aan de regionale economie, aan het milieu. Enfin, u kent waarschijnlijk het rijtje.

Maar groen - en dat weten nog te weinig mensen - levert ook een bijdrage aan het aanpakken van maatschappelijke problemen. Wat zeg ik: Groen kan een belangrijke rol spelen in het oplossen van problemen in krachtwijken.

En dat mis ik helaas nog te vaak in de discussies in de media. Er wordt - als het gaat om krachtwijken - gesproken over werk, over scholing, over het opknappen van huizen, over veiligheid en over sociale samenhang en integratie. En natuurlijk, dat zijn allemaal hele belangrijke en zeer terechte aandachtspunten. Maar groen - en de aanwezigheid van groen - is ook belangrijk.

Neem als voorbeeld stadsparken. Stadsparken zijn bij uitstek ontmoetingsplekken voor buurtbewoners. Op een bankje in het park, lekker in het zonnetje, leer je je buren pas echt kennen. Terwijl de kinderen samen spelen in het gras.

Verder draagt het samen werken aan het openbaar groen in de straat, of om de hoek, natuurlijk ook bij aan onderling contact. Samen de binnentuinen onderhouden, samen de geveltuinen aanleggen. Want groen verbroedert! Groen ontspant en groen verlaagt stress. Uit nationaal en internationaal onderzoek komt naar voren dat vandalisme, vervuiling, verloedering, agressie en kleine criminaliteit minder voorkomt in groene wijken.

Bovendien - en nu haak ik aan op het thema van vandaag - zorgen slim ingerichte en groene wijken ervoor dat bewoners meer bewegen. Vooral kinderen spelen vaker buiten als er groen in hun omgeving is. En dat kan niet alleen zorgen voor 15 procent minder overgewicht, maar het is bovendien ook goed voor hun motoriek. En voor hun gezondheid. Wist u dat het aanplanten van een stadsboom per jaar de fijnstof afvangt van ruim 3000 autokilometers? En dat groene maatregelen in het algemeen fijnstof met meer dan een kwart verminderen?

En een laatste argument voor meer groen is, dat het goed is voor onze portemonnee. Uit onderzoek blijkt dat door de aanwezigheid van groen, de waarde van huizen stijgt met zo'n 5 procent. Bovendien trekt groen een hoger opgeleide bevolking aan.

Dit alles maakt, dames en heren, dat ik het uitermate belangrijk vind dat iedere inwoner van Nederland 'groen om de hoek' heeft. Iedere Nederlander zou binnen tien minuten fietsen in het groen moeten staan. Of dat nu een plantsoen, groene speeltuin, stadspark of een natuurgebied is.

En dat is dan ook de reden dat ik op de begroting van LNV voor de periode 2008 - 2011 in totaal bijna 8 miljoen euro heb opgenomen voor het programma Groen en de stad. En dat is de reden waarom ik meedoe aan het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing, aan het Investeringsbudget Landelijk Gebied, en aan programma's als Randstad Urgent.

Maar de overheid kan niet alles alleen doen. We hebben de hulp nodig van provincies, gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke partners. Om samen plannen te maken, samen te financieren en samen uit te voeren. En daarom hebben we onder andere het digitale kennisplatform www.groenendestad.nl in het leven geroepen.

Het is dé plek om kennis, ervaringen, problemen en oplossingen uit te wisselen, en het staat nu al boordevol voorbeeldprojecten en interessante onderzoeksresultaten. We willen graag dat deze site zich gaat ontwikkelen tot een nationaal platform voor kennis en ervaringen over groen in en nabij steden. En ik nodig professionals bij overheid, bedrijven en maatschappelijke partijen dan ook van harte uit om hun projecten en ervaringen via de site met anderen te delen.

En ik heb nog een uitnodiging. Ik nodig gemeenten en architecten- en ontwerpbureaus uit om de mooiste, beste en groenste speelplaats voor kinderen te ontwerpen. En de winnaar - die ik bekendmaak tijdens de volgende Entente Florale - ontvangt 10.000 € voor de aanleg van die speelplaats. U heeft dus nog even de tijd - de inschrijving sluit op 15 mei 2009 -, en alle gemeenten krijgen nog een brief waarin de details staan beschreven.

Ik roep u allen hier in de zaal, maar zeker ook daarbuiten, op om die handschoen op te pakken. En om de uitdaging aan te gaan om die speelplaats voor uw gemeente te veroveren. En om - misschien tegen de verdrukking in - weer een stukje van uw grondgebied groen te kleuren. Want groen in en rond de stad staat ondanks al onze goede bedoelingen en onze inzet nog steeds onder druk. Uit de cijfers van de prestatieafspraken tussen Rijk en de gemeente blijkt dat er nog steeds gemeenten zijn die niet meer dan 2 procent van hun beschikbare bouwgrond reserveren voor groen in de stad. En nog steeds heeft meer dan de helft van de 31 grootste steden in Nederland een tekort aan groen.

We moeten dan ook in Nederland in gesprek blijven over de inrichting van ons land en de rol van groen daarbij. Immers - zoals ook in uw uitnodiging staat - Groen is leven. Groen is onmisbaar voor een werkelijk leefbare stad en dorp. Groen zorgt bovendien voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat, dat essentieel is voor de ontwikkeling van een hoogwaardige kenniseconomie. En groen is nodig voor recreatie en toerisme, die ook veel geld in het laatje brengen. Investeren in groen loont dus.

De gemeente Uden heeft dat goed begrepen. Gefeliciteerd Uden, met het predicaat 'Groenste stad van Europa'! En ook de negen gemeenten die dit jaar meedingen naar de hoofdprijs, hebben die boodschap in hun oren geknoopt. Nu de rest nog. Dus 'kom op', gemeenten van Nederland, want 'groen, dat moet je gewoon doen!'

Dames en heren,
Laten we gaan luisteren naar wie uiteindelijk met de prijs naar huis gaat.

Ik dank u wel.