NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

Mediatekst | 19-09-2008

SLOTBOOM:
Ik vroeg hem is hij gerustgesteld?

BALKENENDE:
Wat zich nu aftekent is wel een signaal dat de Amerikaanse regering een heel duidelijk signaal wil geven dat het menens is om nu echt te komen tot een oplossing. Want we zien dat banken omvallen, risico's lopen, verzekeringsinstellingen. Dat mag niet te lang aanhouden omdat het dan echt ten koste gaat van de vertrouwensfactor om het maar zo even te noemen. Het kan de reële economie steeds verder infecteren dus er moet een keer een eind aankomen. Het is tot nu toe steeds zo geweest van wanneer komt het eind van de tunnel. Dat is moeilijk aan te geven. Toen ik bij het World Economic Forum was in Davos in het begin van het jaar toen werd ook gezegd we zullen nog een aantal maanden de zaak laten uitzieken. Dan hebben we beter begrip van de situatie maar niemand weet precies wanneer dat is.

SLOTBOOM:
Het werd steeds slechter?

BALKENENDE
We hebben natuurlijk erge dingen gezien dat klopt.

SLOTBOOM:
Ziet u ook een soort definitief einde van het kapitalistische systeem zoals dat in Amerika is?

BALKENENDE
Daar moet je een beetje mee oppassen. Je weet natuurlijk nooit hoe de structuur zich straks verder zal ontwikkelen. Het is wel zo dat hoe banken bezig zijn geweest in de afgelopen jaren wel iets zegt over de manier waarop je economisch bezig wilt zijn. Er zijn risico's gelopen met dingen willen doen voor aandeelhouders, echt onverstandig beleid.

SLOTBOOM:
Graaicultuur?

BALKENENDE
Het is een houding, we hebben het in het verleden gehad, jonge jonge, die banken en de financiële sector, en nu zien we iedereen, elke instelling heeft enorme problemen. Wat dat betreft wordt men wel stevig met de voeten op de grond gezet. En dat moet ook gevolgen hebben voor de zaak op het gebied van toezicht. Het toezicht natuurlijk van Nederland is van een andere orde dan in de Verenigde Staten.

SLOTBOOM:
Wouter Bos zegt het toezicht is een zootje in Amerika.

BALKENENDE
Ja dat is de reden waarom wij in Nederland juist zo hechten aan scherp toezicht. Want het gaat om banken die het geld van banken hebben te beheren. Daar moet je zorgvuldig mee zijn. Het gaat niet om niks.
SLOTBOOM:
Als je naar Nederlandse banken kijkt, is dit een waarschuwing voor Nederlandse instellingen om voorzichtig te zijn?

BALKENENDE
De eerste les is natuurlijk dit: Is in een land de toezichtstructuur goed geregeld of niet.

SLOTBOOM:
Dat heeft u net gezegd maar het gaat mij om die instellingen want die kunnen denken laten we iets voorzichtiger doen.

BALKENENDE
Er zit wel iets anders bij. Kijk banken hebben ook weer te maken met dat zij hun geld moeten betrekken van grote wereldwijd opererende financiële instellingen. Wat zien we nu dat door zo'n financiële crisis wordt het lastiger voor die banken om aan kredieten te komen. Als banken minder gemakkelijk aan kredieten kunnen komen dan ga zij weer zeggen we gaan niet zo maar een hypotheek verstrekken. Dus in die zin is datgene wat zich aftekent in de mondiale financiële sector ook relevant voor het optreden van banken in Nederland. De banken zelf zijn anders gestructureerd dan in de VS maar het betrekken van geld is natuurlijk wel iets dat zich over grenzen heen afspeelt.

SLOTBOOM:
Bos zei er is een systeem in Amerika van hebzucht, allerlei bonussen en onverantwoorde risico's. Ziet u het ook zo dat dat systeem in Amerika daar opgebaseerd is?

BALKENENDE
Het is natuurlijk zo dat het Amerikaanse, het Angelsaksische systeem is natuurlijk enorm gericht op het maken van winst op de korte termijn. In het verleden hebben we de discussie gehad over wat is nu het verschil tussen een Angelsaksische onderneming en een Rijnlandse onderneming. De Rijnlandse onderneming was dan vaak de onderneming zoals we die in Nederland kennen, toch meer op de lange termijn georiënteerd, en het doen van investeringen niet alleen voor korte termijn gewin maar juist voor langere termijn situatie. In die traditie past ook het hebben van familiebedrijven. Maar die Angelsaksische context ging het veel meer om hoe is het resultaat in dit kwartaal. En als dan ook nog de aandeelhouders een grote macht hebben en die willen gewoon revenuen zien, ja dan gaat dat geld-denken, dat winst denken, dat krijgt exorbitante vormen.

SLOTBOOM:
En dan is de conclusie dat werkt niet.

BALKENENDE
Dat is compleet doorgeslagen met hele grote risico's. Het is natuurlijk wrang om te zien dat de verantwoordelijkheid feitelijk afwezig is geweest bij nogal wat instellingen.

SLOTBOOM:
Mensen denken in Nederland vaak aan hun spaargeld en hypotheek. Hoe groot is dat risico nou?

BALKENENDE
Ik zie in Nederland geen banken omvallen. Verre van dat. En dat zit hem in wat we met elkaar al een beetje bespraken van het toezicht is heel anders hier dan in andere lande. Pensioenfondsen hebben te maken met buffers. Maar goed je hebt natuurlijk ook te maken met ontwikkelingen in de Verenigde Staten.
SLOTBOOM:
Ze gedragen zich beter?

BALKENENDE
Ja de instellingen hier gedragen zich beter. Vandaar ook dat de situatie in Nederland anders is dan sommige banken in Groot-Brittannië want daar hebben we het ook gezien. Er zijn nog een paar andere in Europa. We hebben niet de situatie die we in de Verenigde Staten kennen en daar komt nog iets anders bij dat het type werk van banken in de Verenigde Staten is soms van een totaal andere op de dan hier in Nederland. Dus de banksector daar is niet te vergelijken met die in Nederland. Dat maakt het ook nog anders.

SLOTBOOM:
Hier geen grote risico's?

BALKENENDE
Nee dat is echt zo omdat de structuur in dit land anders is zowel wat betreft het toezicht als wat betreft de activiteiten van banken zelf.

SLOTBOOM:
Dan laat ik m'n spaarcenten maar op de bank.

BALKENENDE
Dat zou ik zeker doen.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, jw)