Toespraak bij de vergadering van gemeenten in de Duin- en Bollenstreek

Toespraak | 12-09-2008

Dames en heren,
Kent u de Baron? Die superheld die op een kanonskogel door de lucht vloog, doorreed op een in tweeën gehakt paard, een vliegende draak doodde? Die Von Munchhausen die zichzelf aan zijn eigen haren een moeras uit trok? Ik moest sterk aan hem denken toen ik vanavond hierheen reed.

Jarenlang leefde in bestuurlijk Den Haag het beeld ''t wordt niks meer, daar in de Duin- en Bollenstreek'. Een Pact van Teylingen, defensief, en bestuurlijke verdeeldheid bepaalden dat beeld. U herinnert zich ongetwijfeld ook nog het studium generale onder de titel 'Wie ligt er wakker van de Duin- en Bollenstreek?'. Ik ben ontzettend blij dat uw bestuurders dit moeras achter de duinen zijn ontstegen. Zij maakten korte metten met dat beeld van bestuurlijke inertie. Dat lieten zij zien op 1 juli, toen ze een Memorandum of understanding bekrachtigden. Het integraal gebiedsontwikkelingsplan voor de Duin- en Bollenstreek bewijst dat u elkaar uitstekend verstaat in deze regio.

Voor u staat een enthousiaste en dankbare minister. Dat geldt ook burgemeester Van der Tak. Wij hadden u hier vanuit het Randstad Urgent project Transitie Greenports om gevraagd.

Ik zal mijn 'spreektijd' benutten om u mijn visie op de plannen voor de Greenport Duin- en Bollenstreek te geven.

Ik noemde de burgemeesters en wethouders al, die over hun eigen schaduw heen sprongen en links, midden en rechts met elkaar verbonden. Maar vlak ook de kwartiermakers niet uit. Zij verdienen lof en eer, omdat zij dit eerste resultaat met de bestuurders bereikt hebben. Ik weet dat het niet vanzelf ging, dat het meer tijd kostte dan aanvankelijk voorzien; maar ook dat er uiteindelijk heel energiek aan gewerkt is. Het resultaat is een ambitieus plan. Met een keuze voor greenport èn landschap. Dit past goed bij het motto van mijn ministerie: leven van het land, geven om natuur. Op onderdelen nog te vervolmaken - ook het Rijk heeft nog opmerkingen gemaakt - maar die keuze, die stáát. Hij is herkenbaar. Hij is concreet. Hij is bovendien maatgevend voor de aanpak. Met de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij als tastbaar instrument. Hiermee schudt u dat oude, hardnekkige beeld van u af.

Het kabinet is actief betrokken bij uw regio, omdat we vinden dat hier interessante kansen liggen. Mocht u vanmiddag op Valkenburg geweest zijn, dan had u daar mijn collega-minister van VROM tegen kunnen komen. Het plan voor de Duin- en Bollenstreek wordt namelijk meegewogen in een integrale verkenning voor het MIRT, het Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport. Die verkenning wordt over de hele regio uitgevoerd, aangezien Holland-Rijnland voor de Rijnlandroute een beroep doet op het Rijk. In onze visie zijn de plannen voor de As Leiden - Katwijk en de Duin- en Bollenstreek complementair. Dus: in de As Leiden - Katwijk kiezen we voor verstedelijking, ook op de langere termijn, in de Duin- en Bollenstreek kiezen we voor greenport en landschap. Door het zo te doen, wordt het één dóór het ander mogelijk. En omgekeerd.

Tussen de beide plannen zitten nog wel wat plooien. Die kunnen we glad strijken; het zijn geen onoverkomelijke plooien. Neem de ontwikkeling van de glastuinbouw, bijvoorbeeld in Zijlhoek/De Woerd. De glastuinbouw daar hoeft natuurlijk niet morgen al te verkassen. Al valt het, volgens de lijn die ik heb geschetst, buiten het plan voor Valkenburg en omgeving op de langere termijn. Gelukkig blijven er dan nog wel mogelijkheden om die glascapaciteit op andere plekken te realiseren!

Ook de infrastructuur lijkt zich te kunnen plooien naar de gebiedsontwikkelingen. Ik kijk dan ook met waardering naar de plannen die voor het hele Holland-Rijnlandgebied op de rails staan. Daarmee zit u echt op het goede spoor!

Ik heb mij tot het uiterste ingespannen om de Greenport Duin- en Bollenstreek op de lijst van Nota Ruimte verkenningsprojecten te krijgen, ook toen scherpe prioriteiten gesteld moesten worden. Het 'dubbeldoel' van deze greenport stond mij daarbij scherp voor ogen: deze greenport maakt deel uit van Greenport Nederland, het economisch sterke tuinbouwcluster. Tegelijkertijd hebben we hier een cultuurlandschap, icoon van het toeristisch Holland-product. Dat laatste is ook weer relevant in economisch opzicht. Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen berichtte vorige week nog dat het inkomend toerisme in Nederland achterblijft ten opzichte van andere landen in Noordwest-Europa.

U kent de uitkomst. De Duin- en Bollenstreek is geen verkenningsproject geworden. Kijk ik naar de ontwikkelingen rond het Nota Ruimte budget en wat wijder naar de rijksfinanciën, dan is de kans daarop op korte termijn ook niet erg groot. Ik zou u graag anders berichten, maar ik wil daarin ook realistisch zijn. Met het scheppen van verwachtingen die ik niet kan waarmaken is niemand gediend.

Geen verkenningsproject is niet 'einde verhaal'. Het glas is half vol, niet half leeg. Ik blijf mij inspannen en ik zeg u daarbij alvast twee dingen toe.

In de eerste plaats: geld. Ik regel dat u snel beschikt over de 6,8 miljoen euro die ik wel voor de Duin- en Bollenstreek heb kunnen reserveren. Het geld is vrij gemaakt in het kader van de versnellingsprojecten Herstructurering Greenports. Mijn handtekening staat er al onder. Op 4 november tekenen uw bestuurders de overeenkomst met de provincie voor de realisatie van Kloosterschuur-Trappenberg en Delfweg. Daarmee zijn die projecten financieel helemaal rond.

In de tweede plaats: een startbaan voor uw plannen. De weg voert via positionering, afstemming, draagvlak naar de eindbestemming. Uw projectleiders en ik zullen de Duin- en Bollenstreek goed positioneren in de MIRT-verkenning Holland-Rijnland. Het is één van de wegen waarlangs we goed en zorgvuldig afstemmen. Met alle rijkspartijen en de provincie. Via deze route ontstaat draagvlak voor uw gebiedsontwikkelingsplan. En dat werkt: zo hebben we het opgenomen in de kabinetvisie Randstad 2040, die ik vorige week met collega-minsters presenteerde. Daarin staat dat de greenports een duidelijke positie moeten hebben. De Bollenstad, die donkergrijze wolk boven uw regio, is dus van de baan. Nogmaals: het glas is half vol. We benutten de status van 'MIRT-onderdeel' en 'bijna Nota Ruimte verkenningsproject' actief. Om uw project warm te houden binnen de rijksburelen. Daarmee krijgt het hier, in deze regio, de ruimte.

Uit de twee punten die ik heb genoemd - geld en de startbaan voor uw plannen - mag u afleiden dat het Rijk zich blijvend aan uw ambities voor dit gebied verbindt. Datzelfde geldt voor de inzet van de mensen van het project Transitie Greenports. Samen zullen we ook hand- en spandiensten leveren, waarmee we uw plan mee vooruit willen helpen. Ook het provinciebestuur heeft laten weten positief tegenover uw gebiedsplannen te staan. We mogen dus aannemen dat de provincie Zuid-Holland haar rol neemt, en met eigen middelen zal faciliteren en stimuleren. Voor de bollengrondcompensatie bijvoorbeeld. Daar ligt heel expliciet een provinciaal te nemen besluit.

Een vliegtuig langs de startbaan de lucht in sturen is één ding, maar het veilig laten landen is een ander ding. Uw ruimtelijk streefbeeld moet veilig en goed neerdalen in een intergemeentelijke structuurvisie. En dan kom ik bij u. Daar heeft u als raadslid een hand in. Een flinke. Want zonder vaststelling van een structuurvisie in uw raden landt er helemaal niets. En zonder een Greenport Ontwikkelingsmaatschappij kunnen er ook geen mooie nieuwe dingen van de grond komen. Ik hoop dan ook dat u, na het democratisch proces van afweging en een stevig en helder debat, vóór stemt. Vóór de ontwikkeling van de greenport en vóór landschap. Beide spelen een belangrijke rol in het functioneren van deze streek. De greenport om mee te gaan in de economische ontwikkeling. Het landschap omdat het deel is van de culturele en historische identiteit van uw inwoners. En dat niet alleen: er is ook een duidelijke welzijnsbehoefte. Inwoners - jong, oud, groot, klein - hebben ook ruimte, openheid, rust en groen nodig. Dat is gezond en versterkend.

Aan het begin van mijn verhaal heb de inzet en doorzettingskracht van uw bestuurders genoemd. Ik vind dat die onze steun verdient. Ik ondersteun uw bestuurders door mij in het kabinet sterk te maken voor uw plannen. Maar ik dicht ook u, als raadsleden, grote wijsheid toe, al vind ik wel dat die bij voorkeur moet worden gecombineerd met een nuchtere Hollandse kijk op de zaak! Blijft u alstublieft een positief kritische houding houden, óók bij wind tegen. Hij levert u win-winplannen op, waarmee u èn greenport èn landschap realiseert. Met natuurlijk een intergemeentelijke structuurvisie en een Greenport Ontwikkelingsmaatschappij.

Dames en heren,
Wat ook leuk aan de Baron was: hij riep van tijd tot tijd dat hij het zelf ook bijna niet kon geloven, ware het niet dat hij het niet zelf had meegemaakt. Dat is hier wel even anders. Wij weten dat de Duin en Bollenstreek echt bestaat. U woont, werkt en leeft er. En het is er wis en waarachtig prettig wonen, werken en leven. Samen kunnen we ervoor zorgen dat dat zo blijft. We kunnen er bovendien voor zorgen dat de generaties van morgen er ook nog leven van het land en geven om natuur.

Dank u wel.