Verslag plenaire vergadering FATF juni 2008

De voorzitter van de Tweede Kamerder Staten-Generaal
Plein 2
2511 CR DEN HAAG

Datum: 13 augustus 2008
Uw brief (Kenmerk)
Ons kenmerk: FM 2008-01576 M
Onderwerp: Verslag plenaire vergadering FATF juni 2008

Geachte voorzitter,

Mede namens de Minister van Justitie deel ik u het volgende mee.

Van 16 tot en met 20 juni 2008 vond in Londen de plenaire vergadering van de Financial Action Task Force on money laundering (FATF) plaats. De FATF is een intergouvernementeel samenwerkingsverband van landen met belangrijke financiële centra dat zich bezig houdt met de bestrijding van witwassen en van de financiering van terrorisme (zie annex). Hiervoor zijn in totaal 49 aanbevelingen geformuleerd (40 aanbevelingen tegen witwassen en 9 speciale aanbevelingen tegen de financiering van terrorisme), waaraan Nederland en de andere leden zich gebonden hebben en aan de hand waarvan de FATF-landen en derde landen worden beoordeeld.

De FATF houdt drie plenaire vergaderingen per jaar. Binnen de FATF zijn vier werkgroepen actief. De werkgroepvergaderingen vinden altijd voorafgaand aan de plenaire vergadering plaats. Tijdens de werkgroep en plenaire vergadering is een aantal verschillende onderwerpen aan de orde geweest, waarover ik u hierbij informeer.

FATF-evaluaties en voortgangsrapportages

Alle FATF - landen worden regelmatig geëvalueerd aan de hand van de 49 aanbevelingen tegen witwassen en terrorismefinanciering. De derde ronde wederzijdse evaluaties is inmiddels volop gaande. Tijdens de afgelopen plenaire vergadering zijn de rapporten van de Russische Federatie en Hong Kong besproken. Een samenvatting van de evaluatierapporten is te vinden op de website van de FATF (www.fatf-gafi.org). De volledige rapporten zullen eveneens binnen enkele weken op die website worden gepubliceerd.
Wederom is gebleken dat vrijwel alle tot nog toe geëvalueerde landen nog aanzienlijke verbeteringen in hun wetgeving moeten doorvoeren en ook de effectiviteit van de uitvoering van de regelgeving moeten verbeteren.
Daarnaast zijn twee evaluatie rapporten besproken van de leden Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten van de regionale FATF stijl organisatie voor het Midden Oosten (Menafatf).
Daarnaast zijn de voortgangsrapportages van China, Griekenland, de Verenigde Staten van Amerika, Denemarken, Spanje en Noorwegen aangenomen.

Aan het einde van de plenaire vergadering is Brazilië als volgend voorzitter van de FATF geïnstalleerd. Het daaropvolgende Nederlandse voorzitterschap is eveneens aangenomen. Om een goede samenwerking tussen de opeenvolgende voorzitters te bewerkstelligen, zal Nederland dit jaar optreden als vicevoorzitter. Voorts is het door de drie opvolgende voorzitters Groot Brittannië, Brazilië en Nederland opgestelde paper besproken. In dit paper wordt een voorstel gedaan om de FATF standaard en methodologie aan de hand waarvan de FATF leden en de leden van de regionale FATS stijl organisaties worden geëvalueerd, aan te passen op grond van de ervaringen in de derde ronde en bijvoorbeeld de typologierapporten. Naar aanleiding van de eerste discussie in de plenaire en de komende ronde van schriftelijk commentaar, zal in oktober een aangepast voorstel worden besproken.

Werkgroep Internationale Samenwerking

Deze werkgroep bespreekt en monitort de internationale samenwerking tussen landen, ongeacht of deze aangesloten zijn bij de FATF of een van haar regionale organisaties. Eerder heeft de FATF een persbericht doen uitgaan, waarin gewezen wordt op de risico's vanwege gebreken in de anti witwas- en terrorismefinanciering wetgeving van Oezbekistan, Iran, Pakistan, São Tomé en Príncipe, Turkmenistan en het noordelijk deel van Cyprus. Tijdens de werkgroepvergadering zijn de reacties op het persbericht besproken. Hoewel er vooruitgang is geboekt, bevestigt de FATF het persbericht van februari 2008. De situatie met betrekking tot de implementatie van beleid ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering in met name Oezbekistan en Iran baart zorgen. De FATF zal de situatie in alle landen blijven beoordelen en zal bij de volgende plenaire vergadering in oktober 2008 besluiten of er aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn om de integriteit van het financiële stelsel wereldwijd te beschermen nu er nog onvoldoende vorderingen in Oezbekistan en Iran zijn geconstateerd.

Werkgroep inzake Typologieën

De werkgroep, die onder voorzitterschap van Nederland en België staat, onderzoekt trends in de methoden en technieken die gebruikt worden bij witwassen en terrorismefinanciering. Door praktijkgevallen te analyseren, probeert men methoden en technieken te deduceren, die gebruikt worden bij het witwassen. Deze typologieën worden beschreven in een rapport dat gepubliceerd wordt op de website van de FATF. In Nederland worden dergelijke rapporten niet alleen onder de aandacht gebracht van de financiële sector, maar ook bij de politie en het openbaar ministerie, zodat men op de hoogte is van mogelijkerwijs nieuwe technieken en deze tijdig kan onderkennen.

De typologiewerkgroep heeft het onderzoek naar de kwetsbaarheden van commerciële websites en betaalsystemen voor witwassen en terrorismefinanciering afgerond. Als meest gevoelige vorm voor witwassen zijn "mediated customer - to customer" website geïdentificeerd, waar particulieren direct aan elkaar online zaken kunnen verkopen. Het rapport laat in een aantal praktijkvoorbeelden zien hoe deze websites kunnen worden misbruikt voor witwassen of terrorismefinanciering.

Daarnaast wil de typologiewerkgroep de functie van de FATF versterken door de trendmatige risico's op het terrein van witwassen en terrorismefinanciering te monitoren. Dit onderzoek onder de naam 'strategische monitoring' is gebaseerd op het versterken van risicoanalyse op nationaal niveau, het binnen de werkgroep op regelmatige basis discussiëren over strategische risico's op nationaal niveau en het vervolgens vertalen hiervan naar strategische risico's die een wereldwijde dekking hebben. In de werkgroepvergadering zijn de eerste resultaten besproken aan de hand van 43 ingestuurde surveys.
Van belang voor deze "strategische monitoring" is de totstandkoming van het typologierapport risico analyse strategieën gebruikt. Dit rapport is tijdens de werkgroep vergadering aangenomen. Het rapport biedt landen handvatten om eigen risico analyse strategieën te ontwikkelen. Daarbij worden enige kernelementen, zoals type data, soort analyse (risico, dreiging of zwakheden), meting van effectiviteit van strafrechtelijke handhaving en toezichtinstrumentarium geïdentificeerd, die in een risico analyse strategie kunnen worden.
Het doel van het typologierapport is om het aantal nationale risico analyses te vergroten, zodat deze kennis kan worden benut in de wereldwijde strategische monitoring.

Tenslotte is het onderzoek naar de financiering van proliferatie netwerken afgerond. Het rapport geeft gedetailleerde informatie over verschillende financieringsvormen (documentair krediet, trade finance, open accounts) die in de internationale handel gangbaar zijn. In het rapport is een twintigtal praktijkvoorbeelden weergegeven. Voorts beschrijft het rapport de mogelijkheden en onmogelijkheden om het huidige stelsel van preventieve financiële maatregelen van melden en identificeren uit wetgeving ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering te gebruiken voor het voorkomen van proliferatie financiering. Het rapport geeft vervolgens een aantal opties voor aanvullende maatregelen die door de FATF kunnen worden bezien om de waarborgen ter voorkoming van proliferatie financiering te versterken.
Met name in dit onderzoek is zeer intensief samengewerkt met de private sector. Ook in vervolg discussies over mogelijk toekomstig beleid zal regelmatig met de private sector worden geconsulteerd. Aan alle drie nu afgeronde onderzoeken heeft Nederland een actieve bijdrage geleverd.

Op voorstel van het Verenigd Koninkrijk wordt een onderzoek gestart naar de witwas- en terrorismefinancieringsrisico's in de 'securities sector'. De doelen van dit onderzoek zijn: a) identificatie van risico's verbonden aan typen effecten, betaalmethoden en leveringskanalen; b) versterken van bewustzijn van de risico's in de sector; c) onderzoek van betaalmethoden en leveringskanalen; d) identificatie van verbanden tussen effecten- en bankensector en de mogelijke risico's die dit oplevert; e) identificatie van mogelijke gaten in de FATF 40+9 op dit terrein. In dit onderzoek zal op initiatief van Nederland tevens aandacht worden gegeven aan het overboeken van effectendepots zonder corresponderende geldstroom.

Op voorstel van Nederland wordt er tevens een onderzoek gestart naar de mogelijkheden van witwassen via sportclubs. Het doel is informatie te verzamelen en analyseren met betrekking tot financiële transacties, betrokken partijen en de mogelijkheden voor witwassen (rol van sportintermediairs, internationale transfers van sporters, investeringen in sportclubs, gokken). Zowel de professionele als amateurclubs zullen worden bekeken. De focus is gericht op meerdere sporten.

Werkgroep inzake Evaluaties en Implementaties

De werkgroep heeft na het eerste project over het opstellen van een guidance voor de risicogeoriënteerde benadering voor de financiële instellingen, vergelijkbare projecten opgezet voor de accountants, grootwaardehandelaren, makelaars in vastgoed en trust en company service providers. Deze vier guidance papers zijn aangenomen. De verwachting is dat tijdens de volgende werkgroepvergadering gelijksoortige guidance papers voor de juridische beroepsgroepen, de verzekeringssector en de money service businesses worden afgerond.
Deze guidance papers:
• ondersteunen de ontwikkeling van gemeenschappelijke visie op de inhoud van het begrip risico georiënteerde benadering;
• geven een aantal hoofdlijnen in de toepassing van de risico georiënteerde benadering weer;
• vermelden beste praktijken in de implementatie van een effectieve risico georiënteerde benadering in wetgeving.

Tenslotte zijn er twee projectvoorstellen geïntroduceerd. Het eerste is een Canadees voorstel om onderzoek te doen naar de mogelijkheden om het vervolgproces nadat een land is geëvalueerd te verbeteren.
Als tweede voorstel is het Nederlands paper over de mogelijkheid om een kosten en effectiviteit analyse te introduceren in het FATF beleid kort besproken. Dit onderwerp is één van de prioriteiten voor het aankomende Nederlandse voorzitterschap. Nederland leidt terzake een projectteam. In eerste instantie zal worden gekeken of specifiek voor het FATF een methode ontwikkeld kan worden, waarmee de kosten van het beleid worden gemeten en voor zover mogelijk ook een indicatie van effectiviteit van het beleid.
In september 2008 zal een tussentijdse werkgroepvergadering worden georganiseerd, waarin uitgebreider over deze en andere resterende agendapunten wordt gesproken.

Werkgroep inzake beleid Witwassen en Terrorismefinanciering

In vervolg op de vergadering van vorige keer is het best practices paper Trade based Money laundering besproken en aangenomen.

Het guidance paper over de implementatie van VN resolutie 1737 met financiële sanctiemaatregelen op Iran is geëvalueerd. Daarbij is met name de inbreng van de private sector besproken. Vervolgdiscussies over dit onderwerp zullen plaatsvinden op basis van de uitkomsten van het typologierapport over Proliferatiefinanciering dat zoals hierboven beschreven inmiddels is afgerond.

Er zal vervolgonderzoek worden gedaan naar de implementatie van Speciale Aanbeveling III (bevriezing van tegoeden van terroristen). De resultaten van dit onderzoek zullen in oktober verder worden besproken.

Verder heeft de EC een voorstel geïntroduceerd om de compliance van de EU-lidstaten eenduidig te evalueren voor speciale aanbeveling 9 (Cash couriers). Het gaat hier om een gemeenschappelijk belang van de EU lidstaten om beoordeeld te worden als één jurisdictie. Naar aanleiding van commentaar dat de komende maanden kan worden geleverd, zal daar in oktober een meer fundamentele discussie over gevoerd worden.

Volgende plenaire vergadering

De volgende plenaire vergadering zal plaatsvinden in Rio de Janeiro begin oktober 2008. Voorafgaand aan deze plenaire zal er in september nog een intersessionele bijeenkomst zijn in Ottawa waar verder zal worden gesproken over het Nederlandse voorstel voor een kosteneffectiviteitanalyse en mogelijke vervolgstappen op het terrein van proliferatiefinanciering, zoals nieuwe guidance met betrekking tot UNSCR 1803.
Op de website van de FATF kunnen de laatste ontwikkelingen worden gevolgd, kan de ontstaansgeschiedenis van de FATF worden nagelezen en treft men achtergrondinformatie aan over witwassen. Daarnaast zijn de verschillende evaluatie- en typologierapporten er te vinden, alsmede jaarverslagen, persberichten, links naar andere sites en vanzelfsprekend een overzicht van de 40 aanbevelingen tegen witwassen en de 9 speciale aanbevelingen tegen de financiering van terrorisme. Ook de Nederlandse vertaling van de 40 aanbevelingen is op de website te vinden. Het adres van de FATF website is: http://www.fatf-gafi.org.

De Minister van Financiën,

Wouter Bos

Annex

Lid van de FATF zijn: Argentinië, Australië, België, Brazilië, Canada, Denmarken, Duitsland, de Europese Commissie, Finland, Frankrijk, Griekenland, de Gulf Co-operation Council, Hong Kong-China, Ierland, Italië, IJsland, Japan, Luxemburg, Mexico, het Koninkrijk der Nederlanden (Nederland, Nederlandse Antillen en Aruba), Nieuw Zeeland, Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, de Russische Federatie, Singapore, Spanje, Turkije, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Zweden en Zwitserland. De Volkrepubliek China is waarnemend lid.