Antwoorden op kamervragen over doorberekening 'liability shift' aan winkeliers

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA ‘S-GRAVENHAGE

Ons kenmerk: FM 2007- 1694 M

Geachte voorzitter,

Hieronder treft u de antwoorden aan op de vragen van het kamerlid Vos (PvdA) over de doorberekening van liability shift aan winkeliers die mij werden toegezonden bij brief van 28 juni 2007, onder nummer 2060719580.

Vraag 1

Kent u de mailing van European Merchant Services (EMS) over het doorberekenen van de liability shift voor creditcards aan winkeliers?

Antwoord vraag 1

Ik heb vernomen wat de strekking was van de brieven die zijn verstuurd door EMS (European Merchant Services).

Vraag 2

Hoe verhoudt zich het voornemen van EMS, en wellicht andere acquirers (partijen die de standaard gebruiken in hun aanbod van betaal producten), tot eerdere toezeggingen in het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer dat de liability shift niet wordt doorberekend zolang de infrastructuur van betaalterminals niet is aangepast?¹

Antwoord vraag 2

De liability shift is een maatregel die bedoeld is om marktgedreven de overstap van de magneetstrip op de veiliger EMV-standaard (chip) te stimuleren en zodoende fraude tegen te gaan. De aankondiging van de liability shift kan een stimulans zijn voor aanpassing van de infrastructuur aan EMV. Indien er voldoende aanbod komt van EMV-geschikte betaalterminals (en EMV-software voor terminals) worden winkeliers niet klemgezet en kunnen zij een verantwoorde bedrijfseconomische afweging tussen investeringskosten en risico’s maken.

Daarnaast zou ik willen benadrukken dat partijen zich dienen te houden aan de afspraken die zij in het MOB maken. Hierbij past echter de volgende nuancering. De betreffende passage in de jaarrapportage van het MOB uit 2004 (pag. 26) is een weergave van hetgeen naderhand in de Afstemgroep EMV is uitgewerkt. De Afstemgroep EMV was een overlegorgaan waaraan onder meer de banken, EMS en Currence deelnamen en maakte geen onderdeel uit van het MOB. Welke toezeggingen EMS in dit kader precies gedaan heeft, kan ik derhalve moeilijk beoordelen.

Vraag 3

Vindt u het redelijk en haalbaar dat naar schatting 120.000 betaalterminals v ervangen moeten worden door EMV² geschikte betaalterminals voor 1 oktober 2008, mede gegeven het feit dat er momenteel maar één aanbieder is (CCV) die EMV geschikte betaalterminals kan leveren?³ Zo ja, waarom? Zo neen, wanneer of onder welke voorwaarden is het doorberekenen van de liability shift wel realistisch en haalbaar?

Antwoord vraag 3

De vraag suggereert dat individuele winkeliers verplicht worden voor een bepaalde datum een betaalterminal aan te schaffen die aan de EMV standaarden voldoet. Hiervan is echter geen sprake.

Eventuele vervanging van een bestaande niet-EMV-geschikte betaalterminal door een EMV-geschikte terminal, of de aanpassing van bestaande terminals, zou event uele aansprakelijkheid van de winkelier voor creditcardfraude wegnemen. Uiteindelijk is de keus om een betaalterminal te vervangen echter een individuele bedrijfseconomische afweging van een winkelier, waarbij naast aansprakelijkheidskwesties ook andere kwesties een rol kunnen spelen. Ik denk daarbij aan de prijs van een terminal, de contractvoorwaarden die partijen kunnen overeenkomen, de frequentie waarmee creditcardbetalingen worden verricht bij een specifieke winkelier, de gemiddelde transactiewaarde van deze creditcardbetalingen en de aard van het specifieke winkelbedrijf, zoals het soort klantenkring. Daarnaast kan bij deze bedrijfseconomische beslissing een rol spelen of winkeliers zelf in belangrijke mate al dan niet maatregelen hebben genomen of zullen nemen om het risico van creditcardfraude te verkleinen. Voorbeelden zijn het controleren van de creditcardgegevens en de eventuele handtekening en het opvragen van een legitimatiebewijs bij een creditcardbe taling.

Indien er slechts één aanbieder is van EMV-geschikte betaalterminals behoeft dat niet noodzakelijkerwijs aan een redelijke verkrijgbaarheid in de weg te staan. Een monopoliepositie van een aanbieder kan wel mededingingsrechtelijke risico’s met zich brengen, maar de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft voldoende instrumenten om in te grijpen mocht dat nodig zijn.

Overigens heb ik vernomen dat meerdere aanbieders van betaalterminals het certificeringstraject voor EMV-geschikte betaalterminals zijn gestart of zullen gaan starten. De verwachting is dan ook dat er op korte termijn meerdere aanbieders zullen zijn van EMV-geschikte terminals, een ontwikkeling die ik met belangstelling volg.

Hoewel ik het van belang vind dat winkeliers niet met onredelijke voorwaarden geconfronteerd worden waaraan zij in de praktijk niet kunnen ontkomen, zijn de contractuele verhoudingen en de wet bepalend voor de relatie tussen partijen in concrete gevallen. Onder welke specifieke voorwaarden het redelijk kan zijn dat een acquirer (de bank of financiële instelling die een contract heeft met een winkelier om creditcards te accepteren) de liability shift doorberekent aan een winkelier is in beginsel dan ook een contractuele zaak tussen partijen waarin ik niet kan en wil treden. De beoordeling van eventuele onredelijkheden in contractuele verhoudingen is aan de rechter.

Vraag 4

Hoe ziet volgens u een competitieve markt voor EMV-geschikte betaalterminals er uit, gezien de vervangingstermijn en beschikbaarheid van EMV-geschikte terminals?

Antwoord vraag 4

In principe heeft een winkelier in een gezonde concurrerende markt de keuze tussen verschillende aanbieders van EMV-geschikte betaalterminals. Zoals ik in mijn antwoord op de vorige vraag reeds heb aangegeven is de verwachting dat dez e keuze er op korte termijn en in ieder geval voor het eind van 2007 inderdaad za l zijn. Zoals ik daarnaast heb aangegeven heeft de NMa voldoende instrumenten om in te grijpen mocht dat nodig zijn. Ik zal het belang van een concurrerende markt tussen aanbieders van EMV-geschikte betaalterminals onder de aandacht brengen van de NMa.

Vraag 5

Bent u bereid acquirers op te roepen de liability shift niet door te berekenen zolang er nog geen competitieve markt is ontstaan voor EMV-geschikte terminals? Zo ja, wanneer? Zo nee, waarom niet?

Antwoord vraag 5

Nee, een dergelijke oproep ben ik niet bereid te doen. Hoewel ik van oordeel ben dat eventuele toezeggingen van partijen in de Afstemgroep EMV door deze partijen moeten worden nagekomen, is de doorberekening van de liability shift onderdeel van contractuele verhoudingen waar ik niet in kan treden.

Vraag 6

Deelt u de zorg dat winkeliers de toegenomen kosten die de liability shift met zich meebrengt zullen doorberekenen aan consumenten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord vraag 6

Voor zover de doorberekening van de liability shift inderdaad onevenredige kosten met zich brengt en deze kosten een directe oorzaak vormen voor het berekenen van hogere prijzen aan de consument, deel ik deze zorg. Zoals ik echter heb aangegeven in mijn antwoord op vraag 3 is het niet gezegd dat de doorberekening van de liability shift ook voor iedere individuele winkelier extra kosten met zich zal brengen. Ik ga er daarnaast vanuit dat de individuele marktpartijen, dat wil zeggen de individuele winkeliers, de aanbieders van betaalterminals en de acquirers, in lijn met eerder overleg, constructieve afspraken zullen maken over de eventuele vervanging of aanpassing van betaalterminals en over de voorwaarden waaronder dit gebeurt.

Hoogachtend,

de minister van Financiën,

Wouter Bos

1: MOB rapportage 2004 (www.dnb.nl)
2: EMV staat voor Europay/MasterCard/Visa
3: Zie de lijst met aanbieders van betaalterminals op www.betaalterminal.nl