Verslag plenaire vergadering FATF oktober 2007

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Plein 2
2511 CR DEN HAAG

Ons kenmerk : FM 2007-02599 M

Onderwerp : Verslag plenaire vergadering FATF oktober 2007

Geachte voorzitter,

Mede namens de Minister van Justitie deel ik u het volgende mee.

Van 8 tot en met 12 oktober 2007 vond in Parijs de plenaire vergadering van de Financial Action Task Force on money laundering (FATF) plaats. De FATF is een intergouvernementeel samenwerkingsverband van landen met belangrijke financiële centra dat zich bezig houdt met de bestrijding van witwassen en van de financiering van terrorisme (zie annex). Hiervoor zijn in totaal 49 aanbevelingen geformuleerd (40 aanbevelingen tegen witwassen en 9 speciale aanbevelingen tegen de financiering van terrorisme), waaraan Nederland en de andere leden zich gebonden hebben en aan de hand waarvan de FATF-landen en derde landen worden beoordeeld.

De FATF houdt drie plenaire vergaderingen per jaar. Binnen de FATF zijn vier werkgroepen actief. De werkgroepvergaderingen vinden altijd voorafgaand aan de plenaire vergadering plaats. Tijdens de werkgroep en plenaire vergadering is een aantal verschillende onderwerpen aan de orde geweest, waarover ik u hierbij informeer.

FATF-evaluaties en voortgangsrapportages

Alle FATF - landen worden regelmatig geëvalueerd aan de hand van de 49 aanbevelingen tegen witwassen en terrorismefinanciering. De derde ronde wederzijdse evaluaties is inmiddels volop gaande. Tijdens de afgelopen plenaire vergadering is het rapport van Finland besproken. Een samenvatting van het evaluatierapport van Finland is reeds te vinden op de website van de FATF (www.fatf-gafi.org). Het volledige rapport zal eveneens binnen enkele weken op de website worden gepubliceerd.

Wederom is gebleken dat vrijwel alle tot nog toe geëvalueerde landen¹ nog aanzienlijke verbeteringen in hun wetgeving moeten doorvoeren en ook de effectiviteit van de uitvoering moeten verbeteren.
Ook Finland dient de geconstateerde gebreken te verbeteren en over de voortgang in de aanpassingen in hun wetgeving te rapporteren aan de plenaire vergadering van de FATF.

Daarnaast zijn de voortgangsrapportages van Zwitserland, Australië, Italië, Griekenland en China aangenomen.

Dialoog met de private sector

Eén van de huidige speerpunten van het beleid van de FATF is het verdiepen van de dialoog met de private sector. Daarmee wordt de rol van de FATF en het belang van wereldwijde implementatie van de FATF-aanbevelingen onder de aandacht gebracht. Voorts biedt het voor beide partijen meerwaarde om samen te werken naar een effectieve implementatie en het opstellen van aanwijzingen voor de private sector.
Er wordt een nieuwe impuls gegeven aan de dialoog met de private sector. Bestaande initiatieven in de verschillende werkgroepen zullen verder worden uitgewerkt. Zo zal door de Werkgroep inzake Typologieën samen met de Wolfsberggroep in december 2007 een bijeenkomst worden georganiseerd, waarin delegaties van FATF leden experts uit de private sector zullen ontmoeten. In vier workshops zal worden gesproken over de risico’s verbonden aan trade based money laundering, corruptie, prepaid cards en BTW-fraude.

Daarnaast zullen de contacten met de private sector worden versterkt door de oprichting van een Forum dat als taak krijgt het consulteren van de private sector. In dit forum zullen namens de private sector in ieder geval vertegenwoordigers zitting nemen uit de verschillende sectoren (bank, verzekeringen, aandelen, geldtransacties, advocaten, accountants, notarissen, trusts, casino’s, vastgoedbemiddelaars en handelaren in waardevolle goederen). Namens de FATF zullen in ieder geval de voorzitter, het secretariaat en de co-chairs van de verschillende werkgroepen zitting nemen. Beide ontwikkelingen zijn erg belangrijk om de relatie van de FATF met de private sector te versterken.

Werkgroep Internationale Samenwerking

Deze werkgroep bespreekt en monitoort de internationale samenwerking tussen landen, ongeacht of deze aangesloten zijn bij de FATF of een van haar regionale organisaties. Na de vorige plenaire vergadering heeft de President van de FATF aan de autoriteiten van de 5 landen (Noord Korea, Iran, Turkmenistan, Sao Tomé en Principe, Comoros eilanden) brieven gestuurd met een verzoek om informatie. Aan het noordelijk deel van Cyprus, dat eenzijdig is uitgeroepen als Turkse republiek Noord Cyprus, is via de Europese Commissie een verzoek tot informatieverstrekking gericht.

Tijdens de werkgroepvergadering zijn de reacties besproken. Er is met diverse landen en de regio een dialoog geopend om te bezien óf en zo ja, hoe hun wetgeving ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering verbeterd zou kunnen worden. Alleen de Islamitische republiek Iran heeft op geen van de drie oproepen gereageerd. Iran is niet aangesloten bij de FATF, noch bij één van haar regionale zuster organisaties. Daarnaast zijn er diverse gebreken geconstateerd² in de anti-witwaswetgeving. Tijdens de plenaire vergadering is daarom besloten een persbericht uit te brengen waarin gewezen wordt op de mogelijke risico’s voor het internationale financiële verkeer en Iran wordt uitgenodigd om in overleg met de FATF de gebreken in de wetgeving op te lossen. Dit persbericht is bij de Nederlandse Vereniging van Banken en bij de financiële toezichthouders onder de aandacht gebracht.

Werkgroep inzake Typologieën

De werkgroep onder voorzitterschap van Nederland en België onderzoekt trends in de methoden en technieken die gebruikt worden bij witwassen en terrorismefinanciering. Door praktijkgevallen te analyseren, probeert men methoden en technieken te deduceren, die gebruikt worden bij het witwassen. Deze typologieën worden beschreven in een rapport dat gepubliceerd wordt op de website van de FATF. In Nederland worden dergelijke rapporten niet alleen onder de aandacht gebracht van de financiële sector, maar ook aan politie en het Openbaar Ministerie, zodat men op de hoogte is van mogelijkerwijs nieuwe technieken en deze tijdig kan onderkennen.

De typologie werkgroep behandelt momenteel vier projecten. Eén daarvan is terrorismefinanciering, waarover eerder al is bericht. De verwachting is dat dit project uiterlijk in juni 2008 zal worden afgerond.
Tijdens de werkgroepvergadering is gesproken over het mede namens Nederland gedane voorstel voor het versterken van de functie van de FATF om de trendmatige risico’s op het terrein van witwassen en terrorismefinanciering te monitoren. Het voorstel onder de naam ‘strategische monitoring’ is gebaseerd op het versterken van risicoanalyse op nationaal niveau, het binnen de WGTYP op regelmatige basis discussiëren over strategische risico’s op nationaal niveau en het vervolgens vertalen hiervan naar strategische risico’s die een wereldwijde dekking hebben.

In samenwerking met het 1540 comité van de Verenigde Naties wordt onderzoek gedaan naar de financiering van proliferatie netwerken. Tenslotte loopt een project onder Belgisch voorzitterschap naar de risico’s voor witwassen en terrorismefinanciering bij gebruik van internet.
Nederland levert een actieve bijdrage in alle bovengenoemde projecten.

Werkgroep inzake Evaluaties en Implementaties

Als vervolg op het project over de risicogeoriënteerde benadering voor de financiële instellingen in de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering wordt een zelfde onderzoek gedaan naar de risicogeoriënteerde benadering voor de juridische beroepsgroepen in de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering. Het rapport van dit onderzoek zal naar verwachting in juni 2008 eerst in de werkgroep en vervolgens in de plenaire vergadering worden besproken. Nederland kijkt uit naar de uitkomsten van dit rapport, aangezien de risicogebaseerde benadering ook uitgangspunt is van de Europese Derde Witwasrichtlijn en de Nederlandse op handen zijnde wetgeving waarin de Europese richtlijn wordt geïmplementeerd.
Daarnaast heeft de werkgroep gediscussieerd over het Nederlands - Britse voorstel voor geleidelijke implementatie van de 40 + 9 aanbevelingen voor ontwikkelingslanden. Nederland en het Verenigd Koninkrijk zullen in samenwerking met de Wereld Bank voor de volgende plenaire vergadering een concept guidance opstellen voor de fase vóór en na de evaluatie van een land. De guidance in de fase vóór de evaluatie richt zich op een effectieve voorbereiding van de evaluatie door middel van een inventarisatie van de risico’s in dat specifieke land voor witwassen en terrorismefinanciering. De guidance in de fase ná de evaluatie richt zich op een geïntegreerde vervolgaanpak van de evaluatie. Dit bestaat uit een stappenplan voor het land zelf en het onder de aandacht brengen van de uitkomsten van de evaluatie aan donoren, zodat gericht technische assistentie kan worden aangeboden. Nederland zal een actieve bijdrage aan dit project blijven leveren.

Werkgroep inzake beleid Witwassen en Terrorismefinanciering

Zoals eerder aangegeven, wordt binnen de FATF gediscussieerd over de bestrijding van de financiering van massavernietigingswapens. Dit is ingegeven door de omstandigheid dat de meest recente VN-resoluties financiële sanctiemaatregelen ter voorkoming van proliferatiefinanciering opleggen. Als vervolg op de discussie tijdens de tussentijdse werkgroepvergadering afgelopen half september is het (niet bindende) guidance paper verder uitgewerkt. Dit paper geeft handreikingen voor een effectieve implementatie en naleving van VN-resoluties die gericht zijn op voorkoming van proliferatie.

Voorts is het typologierapport Trade Based Money Laundering en mogelijke vervolgacties daarop besproken. Het typologierapport behandelt de verschillende aspecten van internationale handelsactiviteiten die gebruikt kunnen worden als dekmantel of mechanisme voor witwassen van criminele gelden. Naar aanleiding van de uitkomsten van het typologie rapport³ zijn tien basis principes geformuleerd, die door de werkgroep zijn aangenomen. Deze principes kunnen de blauwdruk vormen voor een nieuwe aanbeveling in de methodologie van de FATF. De aanbeveling zal dan volledig gericht zijn op voorkoming van trade based money laundering. De tweede mogelijkheid is dat deze principes worden verwerkt binnen de structuur van de bestaande aanbevelingen. Voor de volgende plenaire vergadering zal een paper worden voorbereid waarin beide opties worden uitgewerkt. De leden zal dan de vraag worden voorgelegd welke optie de voorkeur heeft. Het Nederlandse standpunt in deze is dat in eerste instantie bestaande instrumenten moeten worden geoptimaliseerd door middel van training en het vergroten van het bewustzijn van mogelijk misbruik. Wanneer echter uit het paper zou blijken dat de bestaande aanbevelingen onvoldoende mogelijkheden bieden om op een effectieve manier trade based money laundering te voorkomen, dan is de formulering van een nieuwe aanbeveling toch wenselijk.

Volgende plenaire vergadering

De volgende plenaire vergadering zal plaatsvinden in Parijs eind februari 2008.

Op de website van de FATF kunnen de laatste ontwikkelingen worden gevolgd, kan de ontstaansgeschiedenis van de FATF worden nagelezen en treft men achtergrondinformatie aan over witwassen. Daarnaast zijn de verschillende evaluatie- en typologierapporten er te vinden, alsmede jaarverslagen, persberichten, links naar andere sites en vanzelfsprekend een overzicht van de 40 aanbevelingen tegen witwassen en de 9 speciale aanbevelingen tegen de financ iering van terrorisme. Ook de Nederlandse vertaling van de 40 aanbevelingen is op de website te vinden. Het adres van de FATF website is: http://www.fatf-gafi.org.

De minister van Financiën,

Wouter Bos

Annex

Lid van de FATF zijn: Argentinië, Australië, België, Brazilië, Canada, Denmarken, Duitsland, de Europese Commissie, Finland, Frankrijk, Griekenland, de Gulf Co-operation Council, Hong Kong-China, Ierland, Italië, IJsland, Japan, Luxemburg, Mexico, het Koninkrijk der Nederlanden (Nederland, Nederlandse Antillen en Aruba), Nieuw Zeeland, Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, de Russische Federatie, Singapore, Spanje, Turkije, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Zweden en Zwitserland. De Volkrepubliek China is waarnemend lid.

1: Noorwegen, België, Italië, Australië, Zwitserland, Ierland, Zweden, Denemarken, Spanje, de Verenigde Staten, IJsland, Portugal, Turkije en China (toetredingsevaluatie) zijn al in de derde ronde geëvalueerd aan de hand van de herziene methodologie.
2: Zie het artikel 4 consultatierapport uit 2006 van het Internationaal Monetair Fonds
3: Dit rapport is beschikbaar op de website van de FATF, www.fatf-gafi.org.