One-tier model in wet vastgelegd
Het kabinet wil Nederland aantrekkelijker maken als vestigingsplaats voor internationaal werkende bedrijven door de keuze voor een gezamenlijke raad van uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders (one-tier board) wettelijk mogelijk te maken. Dit staat in een wetsvoorstel van minister Hirsch Ballin van Justitie waarmee de ministerraad heeft ingestemd.
Nederlandse naamloze en besloten vennootschappen kunnen kiezen voor een model van een bestuur en een raad van commissarissen (dualistisch model) of voor het zogeheten one-tier of monistisch bestuursmodel. Het wetsvoorstel maakt het mogelijk taken binnen het bestuur van een onderneming te verdelen over algemene en niet-uitvoerende bestuurders. Verder zijn regels opgenomen voor de aansprakelijkheid van bestuurders bij onbehoorlijk bestuur en voor de gevolgen van een tegenstrijdig belang binnen het bestuur en de raad van commissarissen voor de besluitvorming van de vennootschap.
Als een bestuurder of commissaris een persoonlijk belang heeft dat strijdig is met het belang van de vennootschap, is het uitgangspunt dat die persoon niet meedoet aan de besluitvorming. Ook is het mogelijk dat een ander orgaan een besluit neemt. Dit kan zich voordoen als alle bestuurders of commissarissen een tegenstrijdig belang hebben.
Het kabinet wil met de regeling de bruikbaarheid vergroten van de naamloze en de besloten vennootschap in nationale en internationale ondernemingsverhoudingen. Nederland krijgt meer concurrentie van rechtsvormen in het buitenland. Een andere factor is het Europese Hof van Justitie. De arresten van dit rechtsprekend orgaan benadrukken met enige regelmaat het recht op vrije vestiging voor bedrijven en investeerders die gebruik willen maken van buitenlandse rechtsvormen, waarbij (ook) het ondernemingsrecht geen belemmeringen mag opwerpen. Voor ondernemingen wordt steeds minder bepalend welke 'juridische jas' zij aantrekken. Indien het gebodene in het vestigingsland niet bevalt, kan de onderneming kiezen uit een reeks van rechtsvormen elders in de Unie zonder dat dit ten koste gaat van de vrijheid om zich overal in de interne markt te vestigen.
Als voordeel van het monistisch of one-tier model wordt wel genoemd dat bestuurders eerder en meer informatie zouden krijgen dan commissarissen, of zij zich nu bezig houden met de algemene lijn of (ook) met het uitvoerende bestuur.
In de praktijk bestaat vooralsnog onzekerheid over de gevolgen van een taakverdeling binnen een monistisch bestuur, ook voor de eventuele aansprakelijkheid van bestuurders bij problemen. Door verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid van bestuurders in een monistisch stelsel in de wet vast te leggen, wordt de rechtszekerheid vergroot en zal naar verwachting vaker voor een monistisch bestuur worden gekozen.
De ministerraad heeft ermee ingestemd dat het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State zal worden gezonden. De tekst van het wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden pas openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.