Persconferentie na ministerraad van 27 juni 2008

Minister-president Balkenende:

Goedemiddag. Zoals altijd begonnen we vanmorgen te spreken over het buitenlandse beleid. Natuurlijk hebben we daarbij stilgestaan bij de dramatische ontwikkelingen in Zimbabwe. Vandaag vindt de tweede ronde van de presidentsverkiezingen plaats. Het is goed nog eens te zeggen dat er op het ogenblik helemaal geen sprake is van vrije en eerlijke verkiezingen. Dit is eigenlijk een farce. Mugabe en zijn regime hebben iedere geloofwaardigheid verloren met een campagne van haat en geweld.

Wij hebben er dan ook alle begrip voor dat oppositieleider Tsvangirai zich onder deze omstandigheden heeft teruggetrokken als kandidaat. De VN-Veiligheidsraad - dat is niet onbelangrijk - heeft deze week in een unanieme resolutie aangegeven dat de uitslag van de verkiezingen door de internationale gemeenschap niet zal worden gerespecteerd. Deze uitslag heeft dan ook geen enkele waarde.

Ook de Europese Commissie noemt de uitslag in een verklaring vandaag niet legaal en niet geldig. Het is duidelijk dat deze verkiezingen vandaag geen uitweg bieden voor de politieke crisis. Nederland is voorstander van onderhandelingen tussen de betrokken partijen die leiden tot een overgangsregering voor beperkte tijd, waarna eerlijke en vrije verkiezingen alsnog mogelijk worden.

Ook de buurlanden van Zimbabwe hebben een verantwoordelijkheid. Daarom heb ik woensdag ook de Zuid-Afrikaanse president Mbeki gesproken. Ik heb hem gevraagd alles te doen wat in zijn mogelijkheid ligt om te werken aan een vreedzame verandering in Zimbabwe. Als blijkt dat Mugabe elke uitgestoken hand afwijst, dan zullen wij samen met andere Europese landen kijken naar de mogelijkheden van gerichte sancties. Uiteraard zonder dat het verschrikkelijke lijden van de Zimbabwaanse bevolking wordt verergerd.

Uit humanitaire overwegingen hebben wij deze week Tsvangirai - op zijn verzoek - onderdak en veiligheid geboden in de Nederlandse ambassade. Wij hebben hem laten weten dat hij zolang als hij zelf noodzakelijk acht in de Nederlandse ambassade welkom is en blijft. Maar we hopen natuurlijk dat de crisis snel wordt opgelost.

Dan hebben we vandaag stilgestaan bij het werk van de commissie-Bakker. Een belangrijk rapport. We hebben vandaag de kabinetsreactie vastgesteld. Het kabinet deelt de analyse en de conclusies van de Commissie Arbeidsparticipatie. De arbeidsmarkt van de 21ste eeuw zal fundamenteel anders zijn dan die van de 20ste eeuw. Er komt een situatie waarin er geen tekort aan werk is, maar juist een tekort aan mensen. De door de Commissie gesignaleerde problematiek vergt maatregelen. Niets doen is geen optie. Het kabinet zal het dreigende arbeidstekort aanpakken over de volle breedte, zoals scholing en inzetbaarheid, arbeidsmobiliteit en kwaliteit van arbeid en innovatie. Ik zal er nu verder niet op ingaan. De minister en staatssecretaris van SZW geven straks in een persbriefing nadere toelichting op de kabinetsreactie.

Een ander punt dat aan de orde was, was pre-implantatie genetische diagnostiek, oftewel embryoselectie. Een onderwerp wat begrijpelijk veel emotie losmaakt. Het gaat enerzijds om het voorkomen van een verwoestende erfelijke ziekte in de familie en anderzijds om aspecten als de beschermwaardigheid van leven. De meest betrokken bewindslieden hebben de afgelopen weken heel hard gewerkt om tot een helder en zorgvuldig afgewogen standpunt te komen. Dat is vandaag besproken in het kabinet. Ik zal er nu verder niet op ingaan, omdat straks staatssecretaris Bussemaker daar een persconferentie over zal geven.

Dan hebben we gesproken over het thema luchtkwaliteit. De Ministerraad heeft vandaag ingestemd met het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Een ambitieus programma, met een budget van bijna 2 miljard euro, waarmee we voortaan binnen de normen voor fijnstof kunnen blijven. Daarmee verbetert de gezondheid en wordt de uitvoering van ruimtelijke projecten weer mogelijk gemaakt.

We sturen het programma nu eerst naar de Europese Commissie ter goedkeuring. De Commissie moet binnen 9 maanden reageren. Na verkregen goedkeuring kan Nederland diverse projecten die nu stilliggen vanwege de luchtkwaliteit weer gaan uitvoeren. Kortom, een plan dat leidt tot verbetering van de gezondheid, het halen van de grenswaarden voor fijnstof en het weer mogelijk maken van bouwen en aanleggen van infrastructuur op plekken waar het werk nu stilligt. Ook over dit onderwerp zal een persconferentie worden gehouden.

Dan is het nog even goed om stil te staan bij de dag van morgen. We hebben daar al iets van kunnen merken hier buiten. Veteranendag wordt morgen voor de vierde keer gehouden. Op dit moment telt ons land ongeveer 130.000 veteranen. Onder hen mannen en vrouwen van zeer respectabele leeftijd, maar ook jonge mensen die namens ons aan de frontlijn gestaan van recht en vrijheid. We kunnen als samenleving geen mensen op risicovolle missies sturen, zonder hen voortdurend te laten weten en voelen dat ze er niet alleen voor staan. Dat ze op onze steun kunnen rekenen. Dat geldt voor veteranen en voor de militairen die op dit moment werken aan vrede en veiligheid in Afghanistan, Bosnië, Somalië, Tsjaad en in andere landen. Op deze dag geven we in heel Nederland uiting aan de verbondenheid die we voelen met onze veteranen, oud en jong. Om dat nog zichtbaarder te maken, wordt morgen de Nederlandse vlag gehesen van alle hoofdgebouwen van de Rijksoverheid. Uiteraard roep ik iedereen op die de veteranen een warm hart toedraagt om morgen dit voorbeeld te volgen.