Kabinet garandeert langdurige zorg voor meest kwetsbaren
De AWBZ, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (voor de langdurige zorg), zal zich meer toespitsen op de meest kwetsbaren in de samenleving. Bovendien moet de AWBZ meer gericht zijn op de specifieke wensen van de cliënt. Dit staat in de kabinetsreactie op het SER-advies over de toekomst van de AWBZ. De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Bussemaker van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ingestemd met toezending aan de Tweede Kamer van deze kabinetsreactie.
De AWBZ moet volgens het SER-advies de komende jaren fors worden verbeterd om de kwaliteit van de zorg te verhogen, de kosten beheersbaar te maken en het financiële draagvlak te garanderen. Ook in andere adviezen is de conclusie getrokken dat de AWBZ in zijn huidige vorm in de toekomst niet langer de zorg voor de meest kwetsbaren kan zeker stellen. Het kabinet acht het van belang dat de solidariteit om met z'n allen voor de AWBZ te betalen, ook in de toekomst behouden blijft. Iemand met een modaal inkomen betaalt nu al 320 euro per maand premie.
Het kabinet investeert in deze kabinetsperiode in totaal 2,5 miljard euro extra voor de groei in de AWBZ. Dat neemt niet weg dat het kabinet ook maatregelen moet nemen, om de geraamde uitgavenstijging bij met name de PGB's (persoonsgebonden budgetten) te dempen. Hiervoor worden maatregelen genomen en dit levert in totaal een besparing op van in totaal 800 miljoen euro in 2010.
Het kabinet spitst de AWBZ in de toekomst toe op de volgende doelstellingen:
- Versterk de positie van de cliënt. Cliënten moeten invloed kunnen uitoefenen op de verleende zorg. Met de persoonvolgende financiering (de zorgzwaartepakketten) zal met ingang van 2009 het geld de cliënt naar de instelling van zijn keuze volgen en wordt het geld niet langer verdeeld naar het aantal bedden van een instelling. In 2010 wordt de zorg na ziekenhuisopname van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet (ZVW) overgeheveld. Een voorbeeld hiervan is de nazorg voor iemand die een nieuwe heup heeft gekregen. Deze zorg wordt dan niet langer vanuit de AWBZ vergoed, maar vanuit de ZVW. Hierdoor sluit de ziekenhuiszorg beter aan op de zorg thuis.
- Bevorder keuzevrijheid en diversiteit in wonen: Cliënten moeten zelf kunnen kiezen hoe zij willen wonen. Zo kunnen mensen ervoor kiezen om de woonkosten zelf te betalen voor een woning van hun voorkeur, met als voorwaarde dat de zorg wel doelmatig geleverd kan worden. Het kabinet streeft ernaar dat dit vanaf 2010 mogelijk wordt voor mensen met een lichamelijke beperking, met een lichamelijke of zintuiglijke handicap. Het bouwregime wordt vanaf 1 januari 2009 afgeschaft: dit betekent een forse vermindering van de bureaucratie, omdat geen bouwvergunningen meer nodig zijn.
- Verbeter de kwaliteit van zorg, bevorder innovatie. Voor de cliënt moet vergelijkbare kwaliteitsinformatie zichtbaar zijn. Deze zomer komen kwaliteitsindicatoren voor verpleging, verzorging en thuiszorg op de website http://www.kiesbeter.nl/ en kunnen cliënten beter kiezen.
- Bestendig solidariteit en financiële houdbaarheid. De aanspraken vanuit de AWBZ moeten helder worden gedefinieerd, want de aanspraken in de AWBZ zijn nu te ruim geformuleerd. Zo moet onbedoeld gebruik van de AWBZ zoveel mogelijk worden teruggedrongen. Hiervoor worden pakketmaatregelen genomen, met name bij de ondersteunende begeleiding.
- Verminder bureaucratie door de zorg weer terug te geven aan de werknemers. De indicatiestelling moet eenvoudiger en dichter bij de cliënt. Er lopen al enkele pilots, waarbij onder andere huisartsen en wijkverpleegkundigen de indicatie stellen. De regionale zorgkantoren blijven tot 2012 de AWBZ uitvoeren, maar met meer publieke sturing. Bij zorginkoop moeten ze veel meer eisen stellen aan de kwaliteit van zorg.
De AWBZ is sinds haar oprichting in 1968 onbedoeld gegroeid en biedt nu te ruime aanspraken. Zo is sinds 2003 de ondersteunende begeleiding (boodschappendiensten, huiswerkbegeleiding, begeleiding naar de sportclub, etc.) enorm gegroeid, bij ouderen, maar met name bij de jeugd. Van alle PGB-houders heeft inmiddels 76 procent een indicatie voor ondersteunende begeleiding. Hiervan is 42 procent onder de 18 jaar. Bij de meeste jongeren gaat het om autisme en bij bijna een kwart gaat het om ADHD. Omdat de uitgaven zo sterk zijn gestegen, voornamelijk bij de PGB's en de indicatie ondersteunende begeleiding bij de jeugd, neemt het kabinet ook maatregelen om de houdbaarheid van de langdurige zorg voor de meest kwetsbaren te waarborgen:
- Ondersteunende en activerende begeleiding worden omgevormd tot één functie begeleiding. De aanspraak op begeleiding wordt beperkt. Nu heeft men recht op deze begeleiding in geval van "participatie" in de samenleving of als de "zelfredzaamheid" in het geding is. Begeleiding wordt vanaf 1 januari 2009 beperkt tot zelfredzaamheid: iemand krijgt alleen begeleiding als het risico dreigt dat iemand verwaarloost zonder deze begeleiding. De functie begeleiding blijft uitsluitend bestaan voor zware gevallen en voor mensen met beperkingen die zelfstandig wonen (om opname te voorkomen).
- De grondslag psychosociaal verdwijnt uit de AWBZ. In 2008 is al besloten dat mensen met psychosociale problemen geen ondersteunde begeleiding meer vergoed krijgen via de AWBZ. Deze groep bestaat voor een groot deel uit dak- en thuislozen. Gemeenten bieden deze groep hulp in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Gemeenten zullen worden gecompenseerd voor opvang en integratie van deze groep.
- Invoeren van een eigen bijdrage voor alle AWBZ-functies. Dus ook voor begeleiding. Daarvoor gold tot nu toe geen eigen bijdrage, terwijl voor andere functies al wel een eigen bijdrage geldt (zoals verpleging en verzorging).
- Beperken gebruik AWBZ door jongeren met een licht verstandelijke handicap (LVG'ers).De indicatiestelling door bureaus jeugdzorg en het CIZ moet eenduidig worden om ongewenste instroom in de AWBZ en de jeugdzorg tegen te gaan. Met ingang van 1 januari 2009 moet er een nieuw indicatieprotocol zijn voor LVG'ers.
Het kabinet doet nog onderzoek naar de effecten van het aanscherpen van de AWBZ aanspraken op begeleiding in relatie tot andere voorzieningen (onderwijs, jeugdzorg) en de resultaten worden meegenomen in de begroting van 2009