Uitreiking van de ICT Awards
Speech voor de uitreiking van de ICT Awards op 24 mei 2007
Dames en heren,
De uitverkiezing tot ICT personality vorig jaar heeft mij geen windeieren gelegd. Een paar maanden later werd ik gevraagd om staatssecretaris te worden. Heel even, zo kan ik u wel toevertrouwen, heb ik geaarzeld. Maar niet lang. In mijn geval ben ik er toch vrij zeker van dat niet mijn sterallure maar de inhoud waar ik voor sta doorslaggevend is geweest.
Inmiddels zit ik bijna honderd dagen op Financiën. Als ik met mijn ondernemerspet op naar het werkveld van de overheid kijk, zie ik voor Ict alleen maar kansen. Op alle beleidsterreinen valt met innovatieve ict-toepassingen nog heel veel winst te halen. En dan denk ik aan bijvoorbeeld veiligheid, aan de zorg en aan onderwijs. Maar ik denk vooral ook aan de drie speerpunten voor mijn eigen portefeuille als staatssecretaris: versterking van het innovatief ondernemerschap, vergroening van de economie en vereenvoudiging van de uitvoering. Ict is de cruciale motor achter innovatie in alle marktsectoren. Ict helpt ook om de wereld groener te krijgen. De bewegingen van mensen en goederen kunnen immers worden verminderd en geoptimaliseerd. Ict is bovendien broodnodig om werkelijk een slag op het gebied van de administratieve lastenverlichting en vereenvoudiging voor burgers en bedrijven te kunnen maken.
Als ik het heb over vereenvoudiging kijk ik natuurlijk allereerst naar de Belastingdienst. Bij de Belastingdienst heeft vereenvoudiging van de uitvoeringsprocessen hoge prioriteit. Voor u als belastingplichtige betekent dit dat u steeds minder van de Belastingdienst zult merken. Als u te goeder trouw bent tenminste. Volgend jaar start de Belastingdienst met het voorinvullen van de aangifte inkomstenbelasting. Eerst voor een beperkt aantal gegevens. Maar in de jaren daarna zal de aangifte steeds verder worden vooringevuld. De basis vormen de gegevens die de Belastingdienst betrekt van overheidsbrede basisregistraties en van trusted partijen. Daardoor verandert de relatie tussen Belastingdienst en burger ingrijpend. De relatie wordt horizontaler. De Belastingdienst laat zien welke gegevens hij van de belastingplichtige heeft. De burger heeft de taak de gegevens te valideren en waar nodig aan te vullen. Het toezicht verschuift dan van de individuele aangifte naar de leveranciers van gegevensbronnen. Ook binnen het MKB zal op termijn het aangifteproces veranderen. Door toepassing van taxonomie/XBRL is het al eenvoudiger gemaakt gegevens tussen ondernemer en overheid uit te wisselen. We werken toe naar een toekomst waarin de gegevens bij de ondernemer blijven en dat de Belastingdienst ze aftapt om de aangifte vast te stellen.
Inzet van de innovatie is eenvoud. Maar het realiseren van een passende ict-infrastructuur die die eenvoud ondersteunt is behoorlijk complex. Net als andere grote organisaties die vroeg met automatisering zijn begonnen, heeft de Belastingdienst last van de remmende voorsprong. Het is duidelijk dat de automatisering aan het eind van haar levenscyclus is. We hebben het bij de Belastingdienst over honderden applicaties en een duizelingwekkend aantal koppelingen voor de gegevensuitwisseling daartussen. Daarom moeten we nu een grote slag maken en zorgen voor een stabiele, toekomstvaste omgeving. Dat stelt ons in staat sneller op veranderingen in te spelen, de kans op fouten te verminderen en de onderhoudskosten te verlagen. We gaan dat doen in twee fasen.
In de eerste fase in 2007 en 2008 realiseren we de basisvoorzieningen die nodig zijn om de huidige en toekomstige processen te ondersteunen. Zoals een digitale poort, portals, gegevenshuishouding en servicebus. Essentieel is het aanbrengen van de scheiding tussen datalaag en applicatielaag. In de tweede fase gaat het om het realiseren van fundamentele wijzigingen in de procesinrichting. De Belastingdienst was traditioneel gericht op de verschillende belastingwetten. Nu moet de omslag komen naar een oriëntatie op bedrijfsfuncties. Daarvan is er maar één Belastingdienst specifiek. Namelijk daar waar het gaat om het bepalen van de grondslag, de fiscale basis van de berekeningen. De rest van de functies is generiek. En dat betekent dat ze dus ook kunnen worden ondersteund door generieke applicaties. Door de markt dus. Een quick scan heeft geleerd dat er bruikbare pakketten of componentenoplossingen beschikbaar zijn. Daarbij kan het aanschaffen op de markt ook inhouden dat beheer en onderhoud worden uitbesteed. Bij het betrekken van producten uit de markt zal zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van openstandaard software. Voor deze tweede fase rekenen we minstens vijf tot tien jaar.
Innovatie kan niet meer alleen. De tijd dat de Belastingdienst alles zelf bouwde is voorbij. Alle voorzieningen worden gerealiseerd binnen het kader van e-overheid. En in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en met de gebruikers en hun intermediairs. Dat vraagt een andere houding van alle partijen. Ook van de politiek, zeg ik er maar direct bij. Want ook bij ons moet er nog veel veranderen. Vereenvoudiging heeft alleen kans van slagen als we niet alleen naar de uitvoeringskant kijken, maar ook naar de voorkant. Naar de wet- en regelgeving. Als politici zijn we nu eenmaal goed in het bedenken van heel gecompliceerde regelingen omdat we het liefst voor elke burger maatwerk zouden willen leveren. We moeten leren ons zelf in dat opzicht meer beperkingen op te leggen We zullen moeten erkennen dat we niet alles kunnen automatiseren. Daar waar we te ver zijn doorgeschoten zal ik mij in de Tweede Kamer sterk maken voor aanpassing van de wet- en regelgeving. Alleen zo kunnen we een soepelere uitvoeringspraktijk garanderen.
Dames en heren. Innovatie draait om Ict, maar is meer dan dat alleen. Het blijft voor alles mensenwerk. Het draait om mensen met passie en durf. Dat zit in alle Ict-bedrijven van nature. Elk bedrijf start immers met een idee. Iets waarmee het zich onderscheidt van een ander. Dat innovatieve vermogen moeten we zien vast te houden en te versterken. Dat lukt beter samen dan alleen. Innovatieve ideeën komen vanzelf als je de juiste partijen weet te vinden. Als je leert van elkaars ervaringen en kennis. Als overheid kun je natuurlijk dat proces van elkaar vinden stimuleren. Bijvoorbeeld met behulp van de innovatievouchers, subsidies en het organiseren van conferenties. Ook het uitreiken van Awards is in die zin belangrijk. Daarmee beloon je niet alleen wat iemand heeft gedaan. Ze zijn vooral ook een aanmoediging om verder te gaan op het innovatieve spoor. Als ambassadeurs van ICT kunnen door ons nieuwe deuren worden geopend. En daarachter valt voor ons, als we gezamenlijk optrekken, een hele wereld te winnen.