Speech Acccountancynieuwsdag 'Vertrouwen als basis'

Toespraak | 01-11-2007

Sheet 1

Inleiding]

Dames en heren,

Als ik nu in deze zaal een enquêteformulier zou laten rondgaan met daarop de vraag: mag de Belastingdienst erop vertrouwen dat u op een integere manier omgaat met het belastingrecht, dan ben ik er wel zeker van dat vrijwel iedereen die vraag met ja zou beantwoorden.

Dat geldt eigenlijk voor alle mensen in het algemeen. Ik durf de stelling wel aan dat de overgrote meerderheid van de mensen gewoon eerlijk is.

Uit onderzoek van de Belastingdienst is ook gebleken dat 85 procent van de ondernemers het betalen van belasting beschouwt als iets bijdragen aan de maatschappij. Dat is dus een heel positieve grondhouding.

Het is dan ook niet vreemd dat de meeste mensen (dat geldt ook voor mezelf trouwens) zich enorm kunnen ergeren als ze door de overheid benaderd worden vanuit wantrouwen.

Zoals in iedere zakelijke relatie, moet het vertrekpunt Vertrouwen zijn. Anders zijn afspraken onmogelijk en kun je nooit weten of je op elkaar kunt rekenen. Dat geldt dus ook voor de relatie tussen Belastingdienst en belastingplichtige.

Sheet 2

[Transparantie]

Aan dat vertrouwen is de laatste jaren flink gewerkt. Daar was ook aanleiding voor. We hebben de boekhoudschandalen meegemaakt. Die hebben ertoe geleid dat het vertrouwen een flinke deuk opliep. We hebben opnieuw geleerd hoe belangrijk vertrouwen is als voorwaarde voor het goed functioneren van de economie.

Het belang van een goede corporate governance komt in beursondernemingen bijvoorbeeld tot uitdrukking in de Code Tabaksblat. Die heeft als doel het bevorderen van behoorlijk ondernemingsbestuur.

Als je vertrouwen wilt wekken is transparantie de sleutel. Transparantie leidt ertoe dat iedereen de kans heeft om zich een beeld te vormen van de resultaten van een onderneming. Dat wekt vertrouwen op en het is ook van belang voor het goed functioneren van de markt.

Sheet 3

[Complexiteit]

Tegelijkertijd zien we dat de afgelopen jaren het regelsysteem steeds ingewikkelder is geworden.
De taken van de overheid zijn toegenomen. De druk op de overheid is hoger geworden. Het regelsysteem wordt ingewikkelder en bureaucratischer. En er ontstaan ook problemen met de capaciteit en de handhaving.

Hier zien we dat transparantie is afgenomen. Maar de mensen willen ook een steeds verdergaande dienstverlening.

Als je wederzijds vertrouwen wilt tussen overheid en bedrijfsleven of burger, dan moet ook de overheid transparant zijn in haar handelen en controlerende functie.

We moeten dus naar een aantal veranderingen.

Zoals effectievere rechtshandhaving en de invoering van nieuwe vormen van regulering.

Het terugdringen van het aantal regels, de tegenstrijdigheid eruit halen en ze helderder maken is hard nodig.

Sheet 4

[Speerpunten]

Vereenvoudiging is dan ook één van de speerpunten die ik bij mijn aantreden heb geformuleerd voor de komende jaren.

Mijn speerpunten (naast Vereenvoudiging zijn dat Fiscale vergroening en de bevordering van Innovatief ondernemerschap) hangen in feite met elkaar samen:
als je de wereld groener wilt krijgen, door de bewegingen van mensen en goederen te verminderen en te optimaliseren;
als je een slag wilt maken in administratieve lastenverlichting en vereenvoudiging voor burgers en bedrijven;
als je ondernemerschap wilt versterken;
dan is innovatie voor en door ondernemers enorm belangrijk.
Innovatie draagt bij aan vergroening, aan vereenvoudiging en aan innovatief ondernemerschap.

Sheet 5

[Vereenvoudigingsoperatie]

We zijn bezig met een vereenvoudigingsoperatie in de Belastingdienst.

Vanuit mijn ondernemersachtergrond heb ik veel betrokkenheid bij de uitvoering. Ik weet ook hoe belangrijk dat binnen de Belastingdienst is. Je kunt mooie plannen bedenken maar ze goed uitvoeren is een tweede.

U weet, ik ben ICT-ondernemer geweest. Op dat gebied moet ook het een en ander gebeuren. Maar de vereenvoudigingoperatie is meer dan automatisering.
De huidige maatschappelijke en politieke werkelijkheid vraagt meer van de Belastingdienst dan systemen aankunnen. De burger en het bedrijfsleven moeten snel en goed worden bediend. De vereenvoudigingoperatie moet de basis leggen om aan die vraag tegemoet te komen. Gezien de eisen van de tijd willen we ook op terreinen van dienstverlening, klachtbehandeling en telefonische bereikbaarheid maatregelen nemen.

We willen de automatiseringssystemen toekomstbestendig maken; waar mogelijk de snelheid van procedures en processen verhogen en de dienstverlening verbeteren.

Zoals de afdoening van bezwaarschriften en klachten (binnen de AWB-termijn van 6 weken), mutaties van rekeningnummers, verrekening van teruggaven. De reactietijd sluit soms niet aan bij de belevingswereld van de belastingplichtigen. Soms kan dat ook niet anders. Maar in veel gevallen zou het sneller kunnen en moeten.

Bijvoorbeeld: de afgiftetermijn voor een BTW-nummer. Kunnen we die termijn niet nog verder verkorten? Hij is al zo kort als nu mogelijk: als een belastingplichtige zich maandag meldt bij de Kamer van Koophandel, wordt hij dinsdag opgenomen in het basisbedrijvenregister. Op woensdag krijgt de Belastingdienst hier melding van. Dan wordt hij opgenomen in het BVR (Beheer van Relaties) van de Belastingdienst. ’s-Nachts wordt de registratie verwerkt en op donderdag is hij opgenomen in de RNO (Registratie Nieuwe Ondernemers). Er gaat een brief uit met het OB-nummer, en die ontvangt de belastingplichtige op vrijdag.

In de toekomst kan het wel sneller. Er wordt naar ‘één loket’ gestreefd voor ondernemers. Bij een gemeenschappelijke intake door KvK en belastingdienst, waarvoor nu een pilot loopt, verzamelen de kamers de voor de Belastingdienst relevante gegevens. In dat geval kan het BTW nummer direct na de intake worden uitgereikt. Dat geldt voor de grootste groep nieuwe ondernemers, de eenmanszaken. In 2008 gaan we dit landelijk invoeren.

Dames en heren,

Het begint dus allemaal met Transparantie. Als zowel bedrijven als overheid daarin investeren, kan vertrouwen ontstaan.

Aan de slag dus!

We moeten naar een coöperatieve en open manier van regulering. Er wordt dus ook een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid, op het eigen normbesef van de belastingplichtigen.

Als overheid dragen we bij aan een cultuur waarin het samenwerken centraal staat. Maar overtreding van regels pakken we aan.

Sheet 6

[Horizontaal toezicht]

Bij de Belastingdienst is het toezicht in beweging. We gaan steeds meer toe naar een meer gelijkwaardige situatie, naar horizontaal toezicht.

Horizontaal toezicht heeft alles te maken met wederzijds vertrouwen. Tussen belastingplichtige en Belastingdienst in dit geval. Je geeft scherp naar elkaar aan wat ieders verantwoordelijkheden en mogelijkheden zijn. En je legt wederzijdse afspraken vast en leeft ze na. De onderlinge verhoudingen, en de communicatie tussen overheid en bedrijf, verschuiven. Je krijgt een meer gelijkwaardige situatie.

Aan het begin van mijn verhaal beweerde ik al heel dapper dat de meeste mensen eerlijk zijn. Dus ze vinden ook dat handhaving van het recht een groot goed is. Horizontaal toezicht sluit daarbij aan, maar ook bij de eigen verantwoordelijkheid.

De meeste belastingplichtigen willen het goed doen en ze willen rechtszekerheid.
Voor bedrijven geldt bovendien dat de belastingheffing zelf een kostenpost vormt. Je hoorde vaak, ook van de kant van belastingadviseurs, dat de Belastingdienst zoveel vragen stelde, terwijl dat niet nodig is. Dat zat soms wel een kern van waarheid in.
Als je dat koppelt aan de ontwikkeling naar meer transparantie in het bedrijfsleven, dan past het geven van meer vertrouwen in de huidige samenleving.
En ten slotte: het volume van aangiften is zo groot, dat horizontaal toezicht voor de Belastingdienst ook gewoon praktisch is.

Steeds zwaardere procedures en juridisering zijn dus niet de oplossing. De uitvoering van de controletaken roept dan steeds meer ergernis op. De goeden moeten dan onder de kwaden lijden.

Als je het fiscale proces efficiënter en effectiever wilt uitvoeren, als je als belastingplichtige sneller duidelijkheid wilt over je fiscale positie, als je procedures van bezwaar en beroep wilt beperken tot alleen de zaken waar werkelijk een verschil van opvatting bestaat, dan kan dat, als Belastingdienst en belastingplichtigen samen optrekken.

Horizontaal toezicht biedt dus een uitweg.

Transparantie, vertrouwen en samenwerking zijn daarbij de sleutelbegrippen.

Maar hoe pakken we dat aan?

Sheet 6

[Grote ondernemingen]

Bij zeer grote ondernemingen doen we ervaringen op via convenanten.
We zijn daar ruim twee jaar geleden mee begonnen. We maken afspraken van tevoren en zeggen dat we daarna niet meer komen controleren. De grote internationale bedrijven zullen zich daar zeker aan houden. In het internationale bedrijfsleven is vertrouwen te waardevol om op het spel te zetten. Je handelspartners zullen niet blij zijn als je een boete krijgt.

Dus dat kan heel goed, en de belastingmoraal lijdt er niet onder.

Sheet 7

[MKB]

Het is mijn inzet om echt het MKB ook te laten profiteren van Horizontaal Toezicht.

In het MKB loopt via brancheorganisaties een aantal pilotprojecten. We willen kijken of we daar problemen meer vooraf kunnen oplossen en toezicht meer samen kunnen uitvoeren.

Bijvoorbeeld de convenanten met de dagbladuitgevers en de reclamedrukwerkuitgevers. In de drukwerk- en dagbladbezorging hadden we een groot fiscaal knelpunt over de arbeidsrelatie. Is de depothouder, die al die stapels drukwerk krijgt afgeleverd, een zelfstandig ondernemer of is hij in dienst van de uitgever? Of is er een fictieve dienstbetrekking? En dezelfde vraag had je ook over de individuele bezorgers. Hebben zij een fictieve dienstbetrekking met de depothouder of vormen hun inkomsten resultaat uit overige werkzaamheden? En wat als de depothouder zelf ook als bezorger optreedt?

Over die vragen is eindeloos gediscussieerd. De jurisprudentie was ook niet helemaal eenduidig. Zowel de Belastingdienst als de branche hadden belang bij duidelijke afspraken. De Belastingdienst wilde af van de onduidelijke situatie die steeds weer discussie opleverde. En de branche wilde minder gedoe met de Belastingdienst en ze wilden de zekerheid dat er geen naheffingen meer zouden komen.

Alle fiscale knelpunten zijn gezamenlijk in kaart gebracht en we hebben afspraken gemaakt. En de branche heeft een eigen controleprogramma opgezet.

Binnen het MKB zijn we nog maar net begonnen. Het moet zich nog uitkristalliseren. De bedrijven die aan een handhavingsconvenant meedoen, willen het gewoon goed doen. Degenen die zich niet aansluiten, blijven we controleren. En iedere capaciteit die we vrijspelen met horizontaal toezicht, kunnen we inzetten tegen bedrijven die het minder nauw nemen met de belasting.

Sheet 8

[Particulieren]

Bij particulieren zijn we bezig om de vooringevulde aangifte te ontwikkelen. Ook dat is horizontaal toezicht: wij vullen de aangifte in en zeggen: kijk, dit weten we van u. En u kunt aangeven of u het daar wel of niet mee eens bent.

Dat is heel iets ander dan de controlerelatie die gebaseerd was op wantrouwen. “U stuurt uw aangifte naar ons, en dan gaan wij wel kijken of die goed is”.

Sheet 9

[Intermediairen]

Een ander spoor is samenwerking met fiscale intermediairen.
Zo is het gelukt om een gezamenlijk controleprogramma te ontwikkelen.

We hebben nu bijvoorbeeld een convenant met de Agrarische werkgroep van het SRA en de vereniging van Landelijke accountants- en Belastingadviseurs. Samen bestrijken die meer dan 90 procent van de agrarische markt. Ook in dit convenant gaat het weer om meer duidelijkheid en zekerheid vooraf. En daarnaast een eigen beperkte mate van toezicht door de branche zelf.

Sheet 10

[Accountants]

Dames en heren,

En u als accountant? Is het nu zo dat de overheid verantwoordelijkheden naar de accountant of belastingadviseur heeft doorgeschoven?
Nee, dat zie ik beslist niet zo. Maar er worden tegenwoordig andere eisen gesteld aan ondernemers, zoals op het gebied van corporate governance. Daardoor krijg je ook een andere manier van samenwerken.

Ik zie voor u een belangrijke rol weggelegd. In uw dienstverlening kunt u binnen Horizontaal Toezicht uw toegevoegde waarde laten zien. Door mee te denken, en te adviseren bij het maken van afspraken die in een convenant kunnen worden vastgelegd. Waarbij natuurlijk de onafhankelijkheid van de accountant gewaarborgd moet blijven.

Sheet 11

[Samenvattend]

Dames en heren,

U weet, ik draag mijn ondernemersverleden met mij mee. Dat is een van de inspiratiebronnen waaruit ik tot mijn speerpunten ben gekomen. Bevordering van ondernemerschap is een rode draad. Het is dé manier om de Nederlandse economie sterk te houden.

Daaraan werken we op alle fronten. Fiscaal, op het gebied van regeldruk en bij de uitvoering door de Belastingdienst.

In het Belastingplan hebben we bijvoorbeeld de lastendruk voor mkb-ondernemers met een vennootschap verlaagd. Dat zijn meestal de mkb-ers met personeel. Over de eerste 200.000 € winst betaal je flink minder vennootschapsbelasting.

Bij de bestrijding van de regeldruk hebben we met Economische Zaken de krachten gebundeld. Met het programma Regeldruk Bedrijven gaan we in de periode 2007-2011 de regeldruk die bedrijven ondervinden merkbaar verminderen.

Horizontaal Toezicht is een manier om vanuit de Belastingdienst ondernemerschap te bevorderen.

Vertrouwen is daarbij het uitgangspunt. Zonder dat komen we nergens. Daarom moeten we naar elkaar toe transparant zijn. Duidelijkheid geven naar elkaar is voor alle betrokkenen verstandig. Je krijgt minder ergernis, direct duidelijkheid en minder rompslomp.

Zodat je gewoon je werk kunt doen waarvoor je als ondernemer bent begonnen.

En het is onvermijdelijk. Je kunt nu eenmaal niet al die miljoenen aangiften één voor één beoordelen.

Als je naar vertrouwen wilt groeien, is een omslag in denken nodig. Dat geldt van twee kanten.

Natuurlijk, dat vertrouwen zou wel eens door iemand beschaamd kunnen worden. Dat moet je voor lief nemen. Je kunt ook niet anders.

De massa wil geen gedoe. Ondernemers willen ondernemen. Iedereen wil snel duidelijkheid krijgen, en goed geholpen worden. Die kwaliteit kun je alleen maar leveren als je elkaar vertrouwen geeft.

Dank u wel.