Toespraak minister Ter Horst bij ontvangst arbocatalogus agressie en geweld
Het onderwerp van vandaag heeft ons middenin de polder bijeengebracht in een gemeente die volledig onder zeeniveau ligt. Slagvaardigheid, onverzettelijkheid en eensgezindheid waren nodig om dit tot een bewoonbaar gebied te maken. Laat dat nou ook de eigenschappen zijn die we nodig hebben bij de aanpak van geweld en agressie tegen werknemers met een publieke taak.
Het is een verschijnsel dat in de loop der jaren in onze samenleving is geslopen en waar je allerlei analyses op los kunt laten om het te kunnen verklaren. Ondanks alle verklaringen blijft het begrijpen lastig: waarom hinderen mensen in vredesnaam hulpverleners die hun werk doen? Waarom iemand achter de balie uitschelden of bedreigen als je je zin niet krijgt? Begrip is lastig en een adequate reactie is nog lastiger.
De Nationale Ombudsman constateerde onlangs in zijn jaarverslag dat werknemers van de overheid het goede voorbeeld moeten geven. Daar ben ik het mee eens. Uiteraard moeten we kritisch naar onszelf kijken om te bepalen hoe we agressie en geweld kunnen voorkomen.
Maar één ding staat vast: boosheid of teleurstelling kan nooit een legitimatie zijn voor agressie tegen werknemers van de overheid. De overheid is van en voor ons allemaal en daar blijf je van af.
Geweld en agressie worden onder geen voorwaarde geaccepteerd. Dat is het uitgangspunt van onze aanpak, landelijk en lokaal.
Dat gaan we binnenkort ook duidelijker communiceren met het publiek. We gaan overheidsbreed laten zien wat we wel en niet accepteren door de introductie van heldere huisregels die in alle overheidsgebouwen te zien zijn. Die landelijke norm maken we op 29 mei bekend. De belangrijkste is: agressie of gewelddadig gedrag tegen werknemers met een publieke taak wordt nooit getolereerd.
Een effectieve aanpak begint lokaal, bij de medewerkers die het in de praktijk ondervinden achter de balie, of in de tram, of op straat. Zij moeten zich beschermd weten. Zij moeten ondersteund worden om hun werk goed te kunnen doen. Zo concreet mogelijk: hoe ga je om met agressie? Wat moet je doen om escalatie te voorkomen?
Als ze dan toch het slachtoffer zijn van incidenten moeten we onze werknemers helemáál helpen. Met snelle procedures, een laagdrempelige aanpak voor het melden van incidenten en een adequate aanpak van de daders.
Uit alles moet blijken dat we als één man achter het slachtoffer staan en dat we agressie en geweld niet accepteren. We laten onze mensen niet alleen achter de balie.
Die stevige aanpak heeft prioriteit bij het kabinet. Het resultaat ervan zien we terug in berichtgeving over het striktere aanpakken van beledigen en bespuwen van agenten. Ik hoor ook dat rechtbanken vaker de argumenten van de officieren van Justitie overnemen. Bijvoorbeeld bij de afhandeling van het incident bij de sociale dienst in Zeist in 2006. De rechter nam het betoog van de officier van justitie vrijwel geheel over.
De komende tijd zullen we samen met het OM verder werken aan ondersteuning voor officieren van Justitie. Heldere factsheets en steekhoudende argumenten kunnen ze goed gebruiken bij dergelijke strafzaken.
U mag van ons verwachten dat er alles aan doen om de opsporing en vervolging zo snel en goed mogelijk te laten verlopen. Er zijn nog veel verschillen in de regio’s en onderzoek kan aantonen op welke punten we het proces kunnen versnellen en verbeteren.
Datzelfde geldt voor de werking en het effect van de hogere strafeis tegen mensen die geweld tegen de overheid hebben gepleegd. Om wat voor zaken gaat het en wat kunnen we eruit leren?
Dit alles is erop gericht om het werk in de praktijk te ondersteunen. Maar de effectiviteit van de aanpak hangt voor een groot deel af van deze praktijk. Daar vinden de incidenten plaats en ik roep dan ook alle gemeenten op om hier helder beleid op te voeren.
Dat wil zeggen:
Zorg ervoor dat we goed zicht krijgen op het aantal incidenten.
Zorg ervoor dat medewerkers incidenten makkelijk kunnen melden.
Zorg voor een helder aangifte beleid.
Ik wijs op de mogelijkheid dat de werkgevers ook aangifte kunnen doen voor hun werknemers.
Ik heb er veel vertrouwen in dat gemeenten hier serieus werk van maken. Vandaag zetten we twee concrete stappen vooruit met de Arbocatalogus en het Agressie Registratiesysteem Overheden dat te vinden is op www.agressieregistratieoverheid.nl. Er zijn tenminste drie redenen om hier volledig achter te staan:
- het komt voort uit de sector zelf, werkgevers en werknemers hebben de handen ineen geslagen.
- het is een integraal instrument; niet alleen voor de baliemedewerker, maar ook voor de mensen op straat.
- het komt voort uit de praktijk. Er gebeurt al veel en op veel manieren, en u laat zien dat je daaruit kan leren.
Ik roep alle gemeenten op om hier gebruik van te maken. Om u hierbij te ondersteunen, bied ik mevrouw Jorritsma twee handleidingen aan. Ik beveel ze u van harte aan.
Laat zien dat niemand alleen achter de balie staat, en laat zien dat we eensgezind en onverzettelijk zijn. Zij staan er voor ons, wij zijn er voor hen!