Effecten van omzetting van de aanschafbelasting op personenauto’s in een kilometerprijs

In opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat hebben het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving bekeken wat de additionele effecten zijn als, behalve de MRB, ook de aanschafbelasting op nieuwe personenauto's (BPM) wordt omgezet in een kilometerprijs.
Uit het onderzoek blijkt dat de milieuwinst van de kilometerprijs toeneemt met de mate van omzetting van de BPM. Als een groter deel van de BPM wordt omgezet neemt het autogebruik sterker af en neemt de uitstoot van CO2, en vervuilende stoffen verder af. De kilometerprijs heeft naast het effect op milieu ook effect op andere maatschappelijke kosten en baten. Door de MRB om te zetten in de kilometerprijs en deze naar tijd en plaats te differentiëren, verbetert de doorstroming op het wegennet al in belangrijke mate. Door ook de BPM om te zetten in een kilometerprijs nemen de reistijdwinsten en baten voor het milieu en de verkeersveiligheid toe. De additionele winst bij omzetting van de BPM lijkt echter niet op te wegen tegen het verlies van maatschappelijk nuttige mobiliteit en accijnsderving.
Als de volledige BPM in één keer wordt omgezet in de kilometerprijs moet worden gerekend op aanzienlijke gevolgen voor de automarkt en de rijksbegroting. Een geleidelijke introductie zal deze gevolgen verkleinen. Er zijn twee varianten mogelijk. De eerste variant is alleen nieuwe auto's onder het nieuwe belastingregime te laten vallen. Deze variant zal betrekkelijk geringe effecten hebben op de automarkt en op de koopkracht. Structureel is er ook nauwelijks effect op de begroting, maar tijdens de ingroeifase is sprake van een omvangrijke derving van inkomsten voor de overheid. Een tweede variant is de omzetting van de BPM in enkele jaarlijkse stappen, maar wel meteen voor alle auto's. Deze variant is voordelig voor alle toekomstige autokopers (zij besparen rente) maar nadelig voor de huidige autobezitters (zij betalen ‘extra'). Voor de automarkt en voor de rijksbegroting is deze wijze van omzetten hanteerbaar bij niet al te grote jaarlijkse stappen.