Kabinetsreactie op advies burgerforum kiesstelsel
De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Bijleveld-Schouten van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met toezending aan de Tweede Kamer van de kabinetsreactie op het advies van het Burgerforum Kiesstelsel over aanpassing van het kiesstelsel.
Het Burgerforum Kiesstelsel is door het vorige kabinet gevraagd advies uit te brengen over het kiesstelsel dat het meest geschikt is voor het kiezen van de Tweede Kamer. Het huidige kabinet heeft waardering voor de inspanning van het Burgerforum, maar ziet op dit moment onvoldoende aanleiding tot wijziging van het kiesstelsel. Het Burgerforum adviseert een nieuw kiesstelsel waarin de Nederlandse kiezer meer invloed heeft op wie er in de Tweede Kamer komt. De kiezer zou moeten kunnen kiezen of hij zijn stem op een partij óf op een persoon wil uitbrengen. Door een voorkeurstem zwaarder te laten wegen dan nu, krijgt de kiezer meer invloed op de samenstelling van de Tweede Kamer.
Een bezwaar van het kabinet is dat het voorstel van het Burgerforum de invloed van de kiezer op de lijstvolgorde vergroot ten koste van de functie van de politieke partijen bij het vaststellen van de lijsten. Het kabinet wil juist de verbinding tussen politieke partijen en de samenleving herstellen en via die weg de representatieve democratie versterken. Ook zou het voorstel van het Burgerforum er toe kunnen leiden dat de verkiezingsstrijd zal gaan tussen kandidaten van dezelfde partij in plaats van tussen kandidaten van verschillende partijen. Dit zou de stabiliteit van een partij kunnen schaden.
Het kabinet kan zich goed vinden in een aantal andere aanbevelingen van het Burgerforum Kiesstelsel. Zo steunt het de oproep aan politieke partijen en fractieleden om te voorkomen dat Kamerleden zich tussentijds afsplitsen evenals de oproep geen lijstduwers in te zetten. Ook onderschrijft het kabinet het standpunt van het Burgerforum dat actief burgerschap meer is dan eens in de zoveel tijd een stem uitbrengen. Daarom wordt nu gewerkt aan een Handvest van verantwoordelijk burgerschap en wordt geprobeerd de inhoud van de Grondwet beter op het netvlies van de burger te krijgen. De aanbeveling om democratie, politiek en staatsinrichting meer aandacht te geven in het basis- en middelbaar onderwijs, onderschrijft het kabinet eveneens. Het op te richten Huis voor democratie en rechtsstaat kan daarbij een rol spelen. Net als de Commissie Korthals Altes vindt het Burgerforum dat kiezers moeten kunnen stemmen op een locatie naar keuze. Het kabinet voert daarom het stemmen in een willekeurig stemlokaal binnen de eigen gemeente definitief in.
In de kabinetsreactie geeft het kabinet ook zijn visie op de inzet van burgerfora. Het kabinet vindt het van belang dat beleid in dialoog met de samenleving tot stand komt. Het kabinet vindt burgerfora daarbij nuttig als het gaat om specifieke onderwerpen die door de samenleving als probleem worden ervaren. Daarbij moeten de opvattingen en ervaringen van een doorsnede van de samenleving meerwaarde hebben ten opzichte van die van de volksvertegenwoordigers en politieke partijen. De inbreng van deze ervaringsdeskundigheid betekent dat een burgerforum vooral een toegevoegde waarde kan hebben voor problematiek waar burgers in hun directe leefomgeving mee te maken hebben.
Experimenten met burgerfora liggen daardoor het meest voor de hand op lokaal niveau. Daarbij moet wel rekening worden gehouden met de spanning ten opzichte van de representatieve democratie. De volksvertegenwoordiging is immers het eigenlijke burgerforum. Een burgerforum moet niet fungeren als een extra vertegenwoordiging. Om dat te voorkomen moet vooraf duidelijk zijn wat de marges en kaders zijn waarbinnen een burgerforum kan opereren.