Toespraak minister Ter Horst bij ondertekening convenant veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond

Toespraak | 03-04-2008

Vandaag zet de rampenbestrijding in Nederland een flinke stap in de goede richting. Twintig gemeenten dragen hun brandweerkorpsen over aan de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. U bent de eerste veiligheidsregio die werkt met een volledig geregionaliseerde brandweer. Wat mij betreft reden genoeg om de vlag eens goed uit te laten hangen. En dat doet u ook.

U heeft de afgelopen tijd laten zien dat u verantwoordelijkheid neemt voor een van de kerntaken van de overheid: de veiligheid voor de mensen. U heeft doorzettingsvermogen getoond, en u heeft de bestuurlijke moed gehad om breder te denken dan de gemeentelijke grenzen. U kiest voor het overkoepelende regionale belang en daarmee voor het belang van alle inwoners van Rotterdam-Rijnmond.

Dat is een stap waarvoor ik veel respect en waardering heb. U bent een voorbeeld voor de andere regio’s. Ik verwacht dat ze massaal bij u op bezoek komen om lering te trekken uit het proces dat u doorlopen hebt.

Waarom hecht ik hier zoveel belang aan?
Ongeveer een jaar geleden constateerden we dat het maar matig was gesteld met de rampenbestrijding in Nederland. Uit de rapportages van de provincies en een doorlichting van de inspectie Openbare Orde en Veiligheid kwam een zorgelijk beeld: Nederland was niet klaar voor grote calamiteiten. Veel regio’s lopen een risico op een calamiteit van schaal 5, zoals een dijkdoorbraak of vliegtuigramp, maar de meeste waren klaar voor een ramp van schaal 1, zoals een groot verkeersongeluk, en sommige konden schaal 1 nauwelijks aan.

Dat was en is voor mij niet acceptabel. We moeten niet wachten op de volgende calamiteit om de rampenbestrijding hoog op de agenda te krijgen. Juist nu veiligheid wat minder in de mode is, moeten we onszelf opjagen om een goede organisatie op poten te zetten. “Haast je als je tijd hebt”, is geloof ik een uitdrukking die u zelf in het proces vaak heeft gebruikt.

Van mij mag u een duw in de goede richting verwachten. En ik noem drie voorbeelden daarvan.
- Het stimuleren van schaalvergroting. Gemeenten zijn vaak te klein om zich goed te kunnen voorbereiden op alle typen rampen en crises. Te klein om te garanderen dat de brandweerzorg voldoende is. Samenwerking binnen veiligheidsregio’s is dringend nodig. Het wetsvoorstel veiligheidsregio’s ligt inmiddels bij de Tweede Kamer.
Ik heb daarbij gekozen voor de positieve prikkel van extra geld voor de regio’s die de slag weten te maken naar een regionale brandweer.

- Als tweede voorbeeld noem ik de convenanten. Vooruitlopend op de wet veiligheidsregio’s - maken we meerjarige afspraken met de regio’s. Afspraken over het gewenste kwaliteitsniveau en het tempo waarin dat wordt bereikt. U bent de vierde regio met wie ik zo’n convenant onderteken. Nog 21 te gaan!
- Tenslotte noem ik het organiseren van grootscheepse oefeningen. Ik noem 3 oktober vorig jaar en u weet het nog: de regio was in rep in roer. Voyager confronteerde ons met een aanvaring tussen twee grote schepen en terroristische aanslagen. Voyager bracht spanning en chaos met zich mee. U en ik waren erbij betrokken. En we hebben ervan geleerd!

Ondanks deze punten is mijn rol bescheiden. Ik kan een duw in de goede richting geven, maar de slagkracht moet van u komen. U heeft de ambulances, kazernes, en kennis en kunde in huis.

Rotterdam-Rijnmond heeft die slagkracht getoond. U bent koploper in het regionaliseren van de brandweer. Het is uiterst waardevol dat we een vaandeldrager hebben op dat gebied. Andere regio’s kunnen profiteren van uw ervaring.
Misschien mag ik een paar punten noemen die uit uw proces naar voren kwamen. Punten die ik zelf aansprekend vind. Bijvoorbeeld:
- Regel niet alles van tevoren tot in de details. Maak eerst een gemeenschappelijke regeling op hoofdlijnen. Dat voorkomt discussie over details.
- Blijf geduldig. Je moet immers een ronde maken langs minstens 20 raadscommissies en 20 gemeenteraden.
- Organiseer zeepkist-sessies: spreek elke blusgroep persoonlijk toe, en heb niet de illusie dat je overal antwoord op hebt.
- Onderschat de emoties niet. Emoties die vooral bij de vrijwilligers een rol spelen.

Ik wil even stilstaan bij dit laatste punt: de vrijwilligers. Ik begrijp dat de helft van de regio bestaat uit vrijwilligers, ongeveer duizend mensen. Vorig jaar maart – ik was nog maar net minister - heb ik een aantal vrijwilligers hier gesproken. Het viel me op hoe genuanceerd ze spraken over de regionalisering. Eigenlijk was er volgens hen niet zoveel veranderd – hetzelfde gebouw, dezelfde collega’s.

Een belangrijke constatering. Er bestaat nog wel eens een verkeerd beeld van regionalisering. Dat bijvoorbeeld alle vrijwilligers in één gebouw centraal in de regio worden ondergebracht. Allemaal niet waar. Ja, ze vallen onder de verantwoordelijkheid van de regionaal commandant, maar nee, het eventuele sluiten van posten staat los van regionalisering.
Als het goed is komen er betere voorzieningen voor personeelsbeleid, zoals opleiding en training.
Ik zie vrijwilligers dan ook meer als professionals in deeltijd die alle aandacht en ondersteuning verdienen. Mijn waardering voor hun inzet is groot en ik steun de vakvereniging in oprichting.

Ik ben tot slot iedereen in de regio Rotterdam- Rijnmond dankbaar voor de wijze lessen die we kunnen trekken uit hun ambitie. Uit alles straalt u uit dat u veiligheidsregio nummer 1 wilt zijn. Volgens de inspectie OOV bent u aardig op weg, en zit u in de top-3.
Dat klinkt misschien nog wat zuinig, maar gelooft u mij dat dit voor zo’n kritische inspectie zeer uitbundige loftuitingen zijn.
Ik vind dat u trots op uzelf mag zijn.
Alle reden om de vlag fier te laten wapperen.
Dank u wel.