Notariskosten voor duurdere huizen nemen af, testamenten worden duurder
De gemiddelde tarieven voor leverings- en hypotheekakten in de onroerendgoedpraktijk zijn vooral voor de duurdere huizen gedaald. De tarieven voor losse hypotheken lijken zich te stabiliseren. De trend die zich sinds het vrijlaten van de notariële tarieven aftekende, heeft zich verder doorgezet: de prijzen stijgen in de familiepraktijk en dalen in de onroerendgoedpraktijk. In de familiepraktijk zijn vooral de gemiddelde tarieven voor testamenten en verklaringen van erfrecht gestegen.
Dit staat in de ‘Trendrapportage notariaat 2006’ van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie, die staatssecretaris Albayrak vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
De rapportage beschrijft ontwikkelingen op het gebied van de toegankelijkheid, continuïteit en kwaliteit van de notariële dienstverlening.
De toegankelijkheid van het aanbod van notariële diensten is de afgelopen jaren toegenomen. Zowel in termen van het aantal vestigingen van kantoren en zelfstandige kantoren, als het aantal notarissen. Hier staat tegenover dat het aantal kandidaat-notarissen vanaf 2003 daalt.
Vanaf 2002 neemt de vraag naar notariële akten weer toe. In 2006 hebben notarissen ruim 1,8 miljoen akten opgesteld: ongeveer hetzelfde aantal als in 1999. Ongeveer 60% van de akten heeft betrekking op de onroerendgoedpraktijk. Vooral het aantal hypotheekakten is vanaf 2002 toegenomen. In de familiepraktijk is vooral de vraag naar verklaringen van erfrecht en uiterste wilsbeschikkingen gestegen. Dit hangt samen met het nieuwe erfrecht dat in 2003 is ingegaan.
Het aantal vrouwelijke (kandidaat-)notarissen blijft gestaag stijgen. In 2006 is 13% van de notarissen vrouw. Zeer waarschijnlijk zal deze trend zich de komende jaren voortzetten, gezien het hoge aantal vrouwelijke kandidaat-notarissen (61%).
Binnen tien jaar stapt bijna eenderde van de notarissen op omdat ze de leeftijd van 65 jaar bereiken. Gelet op de dalende aantallen kandidaat-notarissen, kunnen zich in de toekomst problemen voordoen in het aanbod van notarissen. Daar komt bij dat het aantal vrouwelijke kandidaten toeneemt en deze groep noemt meer belemmeringen om zich als notaris te vestigen.
De bedrijfseconomische situatie van notariskantoren is conjunctuurgevoelig en wordt voor een belangrijk deel bepaald door ontwikkelingen in de onroerendgoedmarkt en de hoogte van de hypotheekrente. De afgelopen jaren berustte de omzet voor ruwweg 67% op de onroerendgoedpraktijk.
Na een sterke daling van de gemiddelde omzet en winst tussen 2003 en 2004 zijn tussen 2004 en 2005 de omzet en winst van kantoren weer toegenomen.
De afgelopen jaren bevond ongeveer 5% van de kantoren zich in een ongunstige financiële situatie. Dit treft relatief veel kleine kantoren.
Uit onderzoek van de Commissie Hammerstein blijkt dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat sprake is van een kwaliteitsverlies van de notariële dienstverlening als gevolg van marktwerking. Prijsvechters maken niet meer fouten dan andere notarissen en bieden ook full service. Wel is er mogelijk sprake van een verschraling van de kwaliteit. Verder onderzoek is nodig om te bezien of de toegenomen concurrentie een nadelige invloed heeft op de vakinhoudelijke kwaliteit en de naleving van de beroepsregels.
Uit recent onderzoek blijkt dat de controle van notarissen bij de aanvraag van hypotheken en de overdracht van onroerende zaken soms tekort schiet. Ook bij de controle van de kwaliteitsrekening wordt het gedrag van sommige notarissen als nalatig en slordig getypeerd.
Het aantal klachten over notarissen dat bij tuchtcolleges wordt ingediend, is tussen 1999 en 2006 toegenomen. In 2006 zijn 412 klachten binnengekomen. Vanaf 2002 zijn per jaar tussen de 113 en 140 klachten gegrond bevonden. De tuchtcolleges registreren geen gegevens over de aard van de klachten, doorlooptijden of wie de klachten indienen.
Staatssecretaris Albayrak van Justitie schrijft aan de Tweede Kamer dat de trendrapportage een overwegend positief beeld van het notariaat te zien geeft. Bij de voorgenomen wijziging van de Wet op het Notarisambt zal de staatssecretaris voorstellen doen om het toezicht op de integriteit in het notariaat te versterken. De aantrekkelijkheid van het beroep van notaris wil de staatssecretaris bevorderen door bij de wetswijziging aandacht te besteden aan de mogelijkheden voor bijvoorbeeld het werken in deeltijd; het zij-instromen; het doorwerken na het 65ste levensjaar en herintreding. Ten slotte is het wetsvoorstel ten aanzien van de notaris in dienstbetrekking op dit moment in behandeling bij de Eerste Kamer.