Toespraak bij de opening van het symposium Toekomstverkenning Afsluitdijk
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren,
Het is mij een genoegen om vandaag weer zoveel bekende en zoveel nieuwe gezichten te zien. Het is nog geen tien maanden geleden dat ik met velen van u de 75e verjaardag van de Afsluitdijk vierde. Dat was een feest waarvan een groot deel van Nederland heeft meegenoten. Want er is veel media-aandacht voor die verjaardag geweest. De Afsluitdijk is letterlijk bij miljoenen televisiekijkers en krantenlezers op het netvlies gekomen. Als het aan u en aan mij ligt, zal dat de komende jaren zo blijven.
Op die jubileumbijeenkomst heb ik de intentie van dit kabinet uitgesproken om binnen enkele jaren een concreet plan te maken voor, wat ik noem, het tweede leven van de Afsluitdijk. Het begint ermee dat gewoon versterking en renovatie van de dijk nodig zijn. Zodat dit kunstwerk ook in de toekomst zijn primaire taak: het bieden van veiligheid, kan uitvoeren.
Ik heb waterbouwend en innovatief Nederland uitgenodigd om met ideeën te komen over versterking van de dijk én over nieuwe functies. Want in de afgelopen 75 jaar heeft het denken over leven met en bij het water niet stilgestaan. Vroeger ging het om de harde en veilige scheiding van water en land. Nu kijken we wat er méér mogelijk is. We zoeken naar innovatieve en productieve combinaties van waterbeheer, energiewinning, recreatie, mobiliteit, natuur en landschappelijke schoonheid. En hoe deze belangen kunnen bijdragen aan een duurzame inrichting van dit deel van Nederland en er een economische impuls aan kunnen geven.
In de Watervisie die ik vorig jaar heb uitgebracht, gaat het om het combineren van deze functies met het oog op veiligheid en duurzaamheid. Voor mij is de Afsluitdijk het meest uitdagende en indrukwekkende project dat we de komende jaren gaan uitvoeren. Niet alleen voor mij. Voor het hele kabinet is de Afsluitdijk één van de iconen die de verbeelding worden van leven met water en bouwen in water.
Dames en heren,
In de afgelopen maanden zijn velen van u intensief bezig geweest ideeën voor het nieuwe leven van de Afsluitdijk te ontwikkelen. Ik beschouw uw hoge mate van betrokkenheid als een succes. Het wijst erop dat het talent van Nederland zich inzet voor dit project. Zowel het bedrijfsleven als maatschappelijke organisaties en instellingen zijn met concrete ideeën gekomen. Er zijn ook mensen die er hartstochtelijk voor pleiten om de dijk enkel te versterken en verder te laten zoals hij is. Ook dat zal in de afwegingen een rol spelen.
Het is goed dat we tegenwoordig dit soort zeer grote projecten samen aanpakken.
Wij benutten de creativiteit van de hele samenleving om in een open proces naar de beste aanpak zoeken. Dus samen met onder meer wetenschappers, waterbouwers, ingenieursbureaus, instituten, projectontwikkelaars en energiebedrijven. Ook aan de overheidskant zijn verschillende partijen intensief betrokken: de provincies, de gemeenten, de regio en de andere ministeries.
We staan nu voor de uitdaging om vanuit onze verschillende verantwoordelijkheden en rollen tot een gezamenlijk resultaat te komen. De rijksoverheid heeft de hoofdverantwoordelijkheid voor de instandhouding en de waterkerende functie van de Afsluitdijk. Het rijk zal dus ook de kosten moeten dragen van die basisfunctie van de dijk, de veiligheid. Daarnaast hebben we nu een groot aantal ideeën over functies die aan de dijk kunnen worden toegevoegd. We weten nog niet wat daarvan haalbaar en betaalbaar is. Dat zal in de komende maanden blijken. De rijksoverheid doet voor het realiseren van die mogelijkheden een beroep op de inventiviteit en de ondernemingszin van het ontwikkelende bedrijfsleven en de ambitie van de regio.
Het is de bedoeling dat ik aan het eind van dit jaar van de projectorganisatie van Verkeer en Waterstaat een solide overzicht ontvang van realiseerbare plannen voor het nieuwe leven van de Afsluitdijk. Dan gaan we in het kabinet die mogelijkheden beoordelen op critaria als haalbaarheid, betaalbaarheid, duurzaamheid en ambitie.
Daarna volgt het stadium van keuzen maken. Als het aan mij ligt, gaan we daarin voortvarend te werk. Mijn inzet is dat dit kabinet besluiten gaat nemen en dat al in 2011 begonnen wordt met de uitvoering van de eerste deelprojecten. Met andere woorden: wat we nu doen, zijn geen vrijblijvende vingeroefeningen. Het is een concreet onderzoeks- en selectieproces dat tot besluiten gaat leiden.
Daarbij kijk ik verder dan alleen de toekomst van de Afsluitdijk. De creativiteit die hier op gang komt, kan ook op andere plaatsen worden ingezet. Ik denk daarbij aan de ontwikkeling van het hele IJsselmeer, maar ook aan Zeeland en Zuid-Holland. De Brouwersdam bijvoorbeeld, die de Grevelingen afsluit, is een vergelijkbaar project, maar met eigen karakteristieken en mogelijkheden. Ook daar wordt in overleg met de regio nagedacht over het terugbrengen van getijdenbewegingen, energiewinning aan de dam, recreatiefuncties en natuurherstel. De ideeën en ervaringen die we met de Afsluitdijk opdoen, zullen dus elders in Nederland van pas komen. En natuurlijk in het buitenland. Want waterbouw blijft een belangrijk exportproduct van ons land.
Dames en heren,
Ik ben er trots op dat we gezamenlijk in deze kabinetsperiode de toekomst van de Afsluitdijk vorm gaan geven. En ik voel me er in hoge mate betrokken bij. Dat zal bij u niet anders zijn. Want het is een historische opdracht die het aanzien van dit deel van Nederland wellicht ingrijpend gaat veranderen. Ik vertrouw erop dat de vele creatieve ideeën die zijn gepresenteerd vandaag tot boeiende gesprekken leiden. Ik wens u daarbij een fijne dag toe.
Dank U.