NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

- BEZOEK AAN RUSLAND -

SLOTBOOM:
Wat vond u eigenlijk van Rusland?

BALKENENDE:
Het is een land dat enorm in beweging is. Een land met een behoorlijke economische groei, zes, zeven procent per jaar. Een land met een enorm zelfvertrouwen, ook internationaal. En de president maakt dat ook zichtbaar. Maar ook een land dat wat betreft democratie nog in ontwikkeling is.

SLOTBOOM:
Want dat was een punt deze week. Ik was er zelf bij dat er in de Kamer wat gedoe over ontstond. Minister Verhagen was bezig met een debat. De Kamer wilde precies weten wat u in Rusland zei. En toen is minister Verhagen u gaan bellen. Was dat niet een beetje een rare gang van zaken?

BALKENENDE:
Ja, ik vind het buitengewoon merkwaardig als een premier nog in een land is, nog middenin de gesprekken zit, dat je ineens dit soort vragen vanuit de Kamer krijgt. En ik heb me nog meer verbaasd over het feit dat de Kamerleden zich alleen baseren op wat in het nieuws naar voren komt en dan conclusies gaan trekken.

SLOTBOOM:
Want de conclusie van de Kamer was van: Balkenende zegt veel te weinig over de mensenrechten.

BALKENENDE:
Dat was natuurlijk gewoon bijna absurd. Dan ben je daar, dan heb je allerlei contacten en gesprekken. Ik heb ook in het persmoment met president Poetin gezegd dat we het hebben gehad over democratie en mensenrechten. In het Nederlandse nieuws ging het toen feitelijk alleen om de Gazpromdeal met de Gasunie. En toen moest ik eigenlijk wel een beetje lachen. Toen werd tegen minister Verhagen gezegd: Het beeld hier is zoals het is. En dan heeft u een probleem. Toen dacht ik: Aan wie ligt dat nu eerlijk gezegd?

SLOTBOOM:
Die Kamerleden hebben gewoon niet geluisterd?

BALKENENDE:
Ik vind dat je moet oppassen - en dat was het punt - je moet oppassen om conclusies te gaan trekken als je niet weet waar je het over hebt. En ik vond dat de opmerkingen van de heren Van Dam en Pechtold heel erg ver gingen. Ik vond dat jammer, want dan denk ik van: Ik ben graag bereid om natuurlijk te vertellen wat er is gebeurd. Ik heb het thema mensenrechten en democratie, persvrijheid, demonstratievrijheid, de rol van NGO's, waarnemers bij de verkiezingen steeds aan de orde gesteld.

SLOTBOOM:
Welke opmerkingen bedoelde u van Pechtold en Van Dam?

BALKENENDE:
Dat zij vonden dat er veel te weinig aan werd gedaan. Ik heb op zeven momenten toen ik in Rusland was - bij president Poetin, eerst tête-à-tête, dan bij de delegatiebesprekingen, toen bij het persmoment, voor de studenten, met de nieuwe premier Zoebkov, met de juristen - overal is het aan de orde geweest. Zelfs interviews.

SLOTBOOM:
Maar zij zeggen: Hij heeft het er wel over maar in hele algemene zin 'de mensenrechten moeten worden gerespecteerd,' maar niet specifieke rechten van homo's die moeten worden gerespecteerd. Hoe zit het met de vrijheid van journalisten, wat is er gebeurd met journalisten waar het niet goed is gegaan?

BALKENENDE:
Nu zegt u het: 'Zij zeggen dat'.

SLOTBOOM:
Dat klopt niet?

BALKENENDE:
Nee. Want het thema bijvoorbeeld van rechten van homo's en lesbiennes heb ik in een interview op tv aan de orde gesteld. Het thema de rol van de pers, persvrijheid, demonstratievrijheid, de rol van NGO's dat van groot belang is - dat heeft te maken met 'tegenbiedende krachten' in Rusland - heb ik aan de orde gehad. De waarnemers bij de verkiezingen. Al die onderwerpen heb ik aan de orde gesteld.

SLOTBOOM:
Wat zegt Poetin eigenlijk als u dat ter sprake brengt?

BALKENENDE:
Poetin is een man die op een aantal zaken wijst. Hij ontkent niet als ik deze zaken naar voren breng. Dat is al winst, dan kun je er gewoon over praten. Hij wijst er natuurlijk op dat de situatie in Rusland nog betrekkelijk nieuw is wat betreft de democratie. Hij loopt niet weg voor kritische dingen als corruptie bijvoorbeeld. En ten aanzien van zaken als verkiezingswaarnemers dan wijst hij ook op situaties in andere landen. Ik vind het mooie van dit soort contacten dat je gewoon in openheid hierover kunt spreken. Je hebt er gewoon een fair gesprek over. En zo is het gesprek gegaan en op meerdere momneten.

SLOTBOOM:
En u heeft er ook wel vertrouwen in dat het de goede kant op gaat in Rusland?

BALKENENDE:
Er zijn best problemen. Want ik heb natuurlijk ook met de NGO's gesproken die zich bezig houden met mensenrechten, met politieke vrijheden, met politieke opvattingen. En die zijn ook kritisch over ontwikkelingen. Daar doe ik niks aan af. Want het is natuurlijk niet allemaal even goed. Er is nog veel te doen in Rusland. Maar dat is ook de reden waarom je het gesprek met elkaar zoekt.

- ONTSLAGRECHT -

SLOTBOOM:
Laten we even naar een andere locatie gaan: het Catshuis. Gisteravond. De drie fractieleiders, u, de vice-premiers en minister Donner over het ontslagrecht. Meneer Balkenende, wat duurt dat voordat er een oplossing is!

BALKENENDE:
Ja, maar dat is toch niet zo gek?

SLOTBOOM:
Nou.

BALKENENDE:
Nee. Want we praten in Nederland al een jaar of twintig, vijfentwintig over het ontslagrecht. Het is een buitengewoon ingewikkeld onderwerp.

SLOTBOOM:
Er ligt nu een voorstel van het kabinet, daar is uitgebreid over gesproken, kritiek van de bonden. De PvdA heeft gezegd: De preventieve toets, de rechter die toetst of iemand ontslagen mag worden, moet er gewoon in blijven. Dan zou je toch zeggen van: Het wordt wel tijd dat er nu iets wordt bedacht.

BALKENENDE:
Maar het is natuurlijk ook een lastig onderwerp. En ik moet zeggen dat gisteren in een open en ook goede sfeer is gesproken over een lastig politiek onderwerp. Ik vind dat minister Donner zich zeer constructief heeft opgesteld. Alle waardering daar voor. En hij heeft ook aan het eind gezegd, en dat zei hij niet alleen op eigen titel: De wil van partijen is aanwezig om eruit te komen en er zijn ook mogelijkheden om eruit te komen. Nou, er moet natuurlijk nog worden gewerkt. We zijn er nog niet klaar mee. Ik heb zelf aan het gesprek een goed gevoel over gehouden.

SLOTBOOM:
De oplossing is dichterbij gekomen?

BALKENENDE:
Ja.

SLOTBOOM:
Volgende week?

BALKENENDE:
Ik ga me niet vastleggen op een termijn. Het is een lastig onderwerp.

SLOTBOOM:
Nu is het ook zo dat we hebben gehoord dat het CDA heeft gezegd van; Luister eens, ontslagrecht, PvdA, misschien kunnen ze hun zin krijgen maar dan moet er ook maar eens iets gebeuren aan het andere onderwerp wat wij willen als CDA: de topinkomens. Wij vinden die plannen van Bos niet goed. Is het verstandig om dat aan elkaar te koppelen?

BALKENENDE:
U zegt van: Dat wordt aan elkaar gekoppeld. We moeten de zaak wel in goede volgorde zien. We hebben te maken met een participatietop. We hebben te maken met een lastig onderwerp als het ontslagrecht. We hebben volgende week en de week daarop een discussie over het belastingplan. En ik denk dat we wel de zaken in de goede volgorde moeten bespreken. En bij al die onderwerpen geldt: we verschillen van opvatting en niet iedereen denkt hetzelfde, maar het is ook aan ons om oplossingen te vinden.

- GPD-AFFAIRE -

SLOTBOOM:
Tot slot, de GPD-affaire. Heeft u uw ministerie deze week maar voor de zekerheid even gevraagd: Zeg, vraag even of iedereen of ze niet in rare computers zitten te kijken?

BALKENENDE:
Ik was zo ontzetten druk in Rusland met nauwelijks slaap en ik had elf momenten dat ik officiële dingen moest gaan zeggen, veel gesprekken, heel veel contacten met het bedrijfsleven - wat overigens prima is gelopen. Ik hoop dat u het niet erg vindt dat ik mijn aandacht enigszins op andere terreinen heb gelegd.

SLOTBOOM:
Maar ik mag er vanuit gaan dat u mijn vragen vandaag niet van te voren wist?

BALKENENDE:
Haha. Dit is een aardige grap, ter afronding van uw gesprek neem ik aan.

SLOTBOOM:
Bedankt voor het gesprek.

BALKENENDE:
Graag gedaan.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, GB)