Toespraak tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging RECRON

Toespraak | 07-11-2007

Dames en heren,

Ik heb de uitnodiging om hier met u in Madurodam van gedachten te wisselen over landschap, natuur en recreatie met beide handen aangegrepen. Niet alleen omdat deze drie beleidsterreinen samenkomen in het ministerie van LNV, maar ook omdat ze in ons dichtbevolkte land zo intens met elkaar verbonden zijn. U maakt dat dagelijks mee.

Ik kan er over meepraten. Weet u, ik woon in Woerden, midden in het Groene Hart. Afgelopen zaterdag kreeg ik daar een historische atlas aangeboden, die een fraai beeld geeft van Woerden en wijde omstreken in de 19de eeuw.

Bladerend door die atlas zag ik dat er in 100-150 jaar veel is veranderd in het landschap tussen Gouda en Utrecht.

Anderhalve eeuw geleden ging het om een nog tamelijk verstild agrarisch gebied, bespikkeld met wat kleine stadjes en dorpjes en het groene hart slechts doorsneden door waterwegen, een enkele straatweg en prille spoorlijn. Van een massale behoefte om zich te vertreden was, denk ik, volstrekt geen sprake. Het woord "stress" - laat staan "ontstressen - was nog volstrekt onbekend. Dat was zelfs nog niet uitgevonden.

Vandaag de dag praten we over een steeds kleiner wordende groene oase in een grotendeels verstedelijkt gebied met uitgestrekte woonwijken en bedrijventerreinen, zesbaans snel- en spoorwegen, geluidswallen en andere tekenen van menselijke bedrijvigheid.

In zo'n drukke omgeving hebben de mensen ontzettend veel behoefte aan landschappelijke ruimte, aan natuur, aan vooral aan ontspanning. Ik zou de stelling aandurven dat die drie - ontspanning, landschap & natuur en recreatie - voor de moderne mens tot de eerste levensbehoeften behoren. Als Maslov nog zou leven, zou hij deze stelling zeker onderschrijven.

Dames en heren!

Vandaag is mijn belangrijkste boodschap dat we er samen, u als recreatiesector en ik als minister, voor moeten zorgen dat in die behoefte aan rust, ontspanning en beweging wordt voorzien. De overheid kan een aantal dingen doen - zodadelijk iets meer daarover - maar ook voor u als ondernemers in de recreatiesector liggen er grote kansen, uitdagingen en verantwoordelijkheden. En ik zeg u nu meteen al: daarbij moet u ontwikkelingen op het gebied van natuurbescherming en natuurbeheer niet zien als barrières.

Integendeel, zou ik willen zeggen. Ik ben er vast van overtuigd een mooie natuur uw recreatieproduct, om dat vreselijke woord maar eens te gebruiken, alleen maar aantrekkelijker zal maken. En wat voor de natuur geldt, is ook waar voor het landschap. Hoe mooier het landschap, hoe liever mensen er komen. Wat ik maar zeggen wil: uw bedrijfsvoering heeft baat bij een mooi landschap en aantrekkelijke natuur.

Maar eerst wil ik kort ingaan op wat de overheid doet om Nederlanders in staat te stellen om van landschap en natuur te genieten - en tussen de bedrijven door bij u een kop koffie en een uitsmijter te halen.

LNV richt zich daarbij op vier sporen:

Ten eerste werken we er aan om Nederland, vooral rond de grote steden, groener te maken. We praten over 16.000 hectare aan speciaal daarvoor ingerichte gebieden.

Het tweede spoor betreft de toegankelijkheid van het platteland voor recreanten. We zetten ons in voor de opzet en/of verbetering van landelijke netwerken van wandel-, fiets- en vaarroutes, inclusief 1000 kilometer aan wandelpaden over het boerenland.

Ten derde: behoud en ontwikkeling van waardevolle nationale landschappen met, en dit is belangrijk voor u, belangrijke functies voor recreatie en toerisme. In de Nota Ruimte zijn 20 van die landschappen aangewezen; de provincies zijn nu bezig daarvoor plannen uit te werken.

Ook is enige tijd geleden het onderzoek 'Nederland weer mooi' opgeleverd. Hierin staat wat investeringen in het landschap kunnen opleveren, vandaar de ondertitel 'meer geluk en euro's'. Daaruit blijkt dat investeren in een mooi landschap harde euro's kan opleveren. Bij een investering van 8 miljard kan de opbrengst 25 miljard zijn. Nu is de berekening op papier geduldig, maar de praktijk weerbarstiger. Je moet eerst investeren en de opbrengst komt dan ergens anders terecht. Toch wil ik zo'n aantrekkelijk idee uitwerken. Wij gaan nu aan de slag om in een aantal regio's in pilots met de streek ervaringen op te doen. Zodat investeren in mooi landschap daadwerkelijk geluk en euro's gaat opleveren.

Ik roep de leden van RECRON op om in te spelen op deze ontwikkelingen, vanwege hun recreatief-toeristische betekenis en perspectief. Het laatste punt gaat over het behoud van natuurgebieden in Nederland. Want we mogen trots zijn op onze bijzondere natuur. Niet alleen omdat de natuur op zichzelf van waarde is, of waardevol vanuit biologisch oogpunt, maar ook omdat ze in economisch en recreatief opzicht belangrijk is vanwege haar bijdrage aan het welzijn van 16 miljoen Nederlanders en, natuurlijk, aan het internationale toerisme. Met andere woorden: de natuur heeft een maatschappelijke functie. Daarom moet er, ook in of vlakbij natuurgebieden, ruimte blijven voor ondernemers in de recreatie.

Wat dat laatste aangaat, dames en heren. Ik zie dat de recreatiesector zich naast de landbouw steeds meer ontwikkelt tot een belangrijke economische drager van het landelijk gebied. En daarmee, net als de landbouw, als drager van de kwaliteit van onze groene ruimte. Want waar boeren steeds meer gaan doen aan natuurbeheer, zie ik ook voor u als recreatie-ondernemers grote kansen om een sleutelrol te spelen in het behoud en de ontwikkeling van ons Nederlandse platteland en de natuur die daar onlosmakelijk deel van uit maakt.

Praat met recreatie-ondernemers over de natuur en je hebt het al gauw over Natura 2000, het Europese netwerk van natuurgebieden, en dan betrekken de gezichten wat. De invoering daarvan is een enorme operatie, die veel mensen raakt. Ook velen van u zijn daar bij betrokken. Welke kansen en mogelijkheden liggen er voor uw business? Het gaat erom dat u met uw activiteiten kunt inspelen op nieuwe kansen, wat mij betreft.

Dat is geen kwestie van afwachten hoe het wordt. Wat ik van u vraag en waar ik op reken is dat u zich voluit wil inzetten voor het maken van de beheerplannen daar waar u betrokken bent bij Natura 2000. Die oproep doe ik graag hier. Kijk naar de kansen voor het gebied, voor u, voor uw klandizie en voor de natuur. Speel een constructieve rol!

Ik wil ook iets zeggen over de vergunningverlening. Heel kort door de bocht gezegd geeft het beheerplan aan voor welke activiteiten u geen of juist wel een vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet nodig hebt. Voor veel gangbare, bestaande activiteiten zal zo'n vergunning niet nodig zijn. Voor sommige zaken - uitbreidingsplannen bijvoorbeeld, of nieuwe vestiging - zal een vergunningsplicht blijven bestaan. Want er zal een goede balans nodig zijn tussen ecologie en economie.

En die balans is nodig voor een duurzame samenleving. Een samenleving waar dit kabinet zich sterk voor maakt, maar die ook breed door de samenleving gedragen kan en moet worden, ook door recreatie-ondernemers. Want net als iedereen heeft de recreatieve sector groot belang bij de natuur en de instandhouding daarvan.

In dit verband was ik blij te horen dat RECRON gaat samenwerken met de Vereniging voor natuur- en milieu-educatie IVN om een landelijke cursusmodule voor recreatie-ondernemers in de Nationale Landschappen te ontwikkelen. De module zal ondernemers in staat stellen hun kennis over en ervaring met het landschap en de daarbij horende natuurwaarden over te dragen aan hun gasten. Hulde voor dit initiatief, dat laat zien dat u begrijpt waar de uitdagingen en kansen liggen!

Dames en heren!

Voor ik afrond wil ik nog een ander onderwerp aanroeren. Het gaat om het vorig jaar uitgebrachte advies van de VROM-raad "Groeten uit Holland" over vrije tijd, toerisme en ruimtelijke kwaliteit. Eén van de hoofdpunten uit dat advies gaat over de bijdrage van de recreatieve sector aan de ruimtelijke kwaliteit. In de Kabinetsreactie op het advies, die binnenkort verschijnt, staat helder dat wij ons aansluiten bij het idee dat de sector medeverantwoordelijk is voor de instandhouding van landschap en natuur. Dat betekent onder andere dat u actief kunt moeten investeren in de kwaliteitsontwikkeling van het landschap en in natuurbescherming en -beheer.

Ook onderschrijft het kabinet het advies waar het gaat om samenwerking binnen de sector. Ik zei het kort geleden in een interview met uw blad Recreactie en ik zeg het u nu: ook daar liggen kansen. Als u één vuist maakt en leert gezamenlijk op te trekken, een gemeenschappelijke visie te ontwikkelen en uit te dragen, dan treedt u de toekomst sterker tegemoet.

En ik zal het u nog sterker vertellen. In de kabinetsreactie staat bovendien dat ik een maatschappelijke dialoog over recreatie ga starten. Ik hierbij ook de sector betrekken. Ik heb ook jullie als partner nodig om meer zicht te krijgen op de wensen en behoeften van de toekomst.

Een toekomst waarop u zich als sector moet voorbereiden door te innoveren. Ook dat gaat een stuk beter in gezamenlijkheid. Ik wil u daar graag bij helpen, onder andere door het opstellen van een Innovatie-agenda en, als die levensvatbaar blijkt, van een uitdagend Innovatie-programma. Een eerste begin is het u bekende Manifest van Hattem, opgesteld door een aantal van uw collega-ondernemers in samenwerking met het InnovatieNetwerk en LNV. In het manifest maken ze zich sterk voor versterking, verandering en vernieuwing van de recreatiesector door innovatie.

Ik vraag u zich aan de opstellers van het manifest te spiegelen, dames en heren. Ik beloof u dat ik dat ook zal doen. Ik ben bereid tot veel inzet op het gebied van recreatie. De vraag naar recreatie wordt steeds diverser, de recreant wordt veeleisender, de overheid treedt terug als grote regelaar en de rol van het bedrijfsleven wordt groter.

Dat legt een grote uitdaging op de schouders van ons allemaal, dames en heren. De uitdaging en verantwoordelijkheid om er met behoud van onze prachtige landschappen en onze bijzondere natuur voor te zorgen dat miljoenen Nederlanders de ruimte hebben en houden om, ver van het jachtige leven, tot rust te komen. Een aantrekkelijke rustgevende, maar groene gastvrije omgeving; dat is de uitdaging!

Ik dank u voor uw aandacht.