In ontvangstnemen van het JOB-boekje 'Jij beslist mee'
Dames en heren, jongens en meiden
Dank voor dit boekje. Ik vind het een eer het in ontvangst te nemen.
Goeie timing:
De kroon op de uitstekende medezeggenschaps-campagne van JOB, die we vandaag afsluiten.
En precies tussen twee spannende momenten voor mij in:
- Afgelopen vrijdag heb ik in de ministerraad mijn voorstel voor de nieuwe wet medezeggenschap met succes verdedigd.
- En aanstaande vrijdag wordt het bij de Kamer ingediend.
Als de Kamer akkoord gaat (duimen dus!), wordt de kwaliteit van medezeggenschap op school ook langs die weg een stuk beter.
Sommigen van jullie hebben net een workshop debatteren gevolgd, in een boksring. In die lijn moeten jullie ook de verbeteringen zien die ik met de wet wil bereiken.
Ik wil jullie daarmee de kans geven om meer spierballen te tonen bij het mondelinge gevecht in de arena.
Want medezeggenschap gaat niet over aaien. Het gaat over elkaar de waarheid durven zeggen.
Je moet onderwerpen op de agenda weten te zetten: of het nu gaat over een nieuwe inrichting van je kantine, over een betere aanwezigheid van leraren bij de lessen of over vakkundige begeleiding bij stages.
Daar moet je met andere partijen vaak flink over onderhandelen en soms je stem verheffen om ervoor te zorgen dat er daadwerkelijk iets mee gedaan wordt.
Waarom vind ik dat zo belangrijk?
Onderwijs, dat maak je met elkaar. De school houdt niet op bij de muren van de managementskamer. Het is (in de meest letterlijke zin van het woord) een geméénschap van mènsen. Schoolleiders, maar ook bedrijven, ouders, leraren. En - last but not least - leerlingen.
De kwaliteit van het beroepsonderwijs moet omhoog, daar zijn scholen en ik het met elkaar over eens. Maar dat kunnen schoolleiders dus niet alleen. Werken aan kwaliteit betekent voor een deel: goed luisteren naar de clubs waar je het onderwijs mee en voor maakt. Werken aan kwaliteit betekent dus ook: goed luisteren naar jullie. De ervaringsdeskundigen van het middelbaar beroepsonderwijs!
In dit boekje las ik over ROC A 12, druk bezig met een nieuw onderwijsplan voor de school in de toekomst. Naast bedrijven, medewerkers en vertegenwoordigers van hun eigen instellingen, hebben ze ook studenten daarover laten meedenken. Dat bleek heel veel goede ideeën op te leveren. De op één na hoogste baas van dat ROC zei letterlijk:
‘We zijn bijzonder enthousiast over de actieve opstellingen van de studentenraad.
Ze waren betrokken, professioneel en leverden een uitstekende bijdrage. Wij zijn verrast over de uitstekende formulering van hun positieve feed back naar de organisatie en opbouwende instelling. Zij hebben het over óns ROC. Een ROC waar ze trots op zijn. ‘
Het is een succesverhaal, daarom staat het in dit boekje. Een voorbeeld dat laat zien hoe het kán. Samen werken aan beter beroepsonderwijs.
Via studentenraden. Langs de informele weg. Via medezeggenschap.
Dat soort verhalen hebben we nodig, want nog niet alle scholen doen dit nu al even goed.
Dat las ik in de Onderwijsmeter van dit jaar: een onderzoek waarin we Nederlanders vragen hoe ze over het onderwijs denken. Eén van de vragen was om te vertellen wat scholen het allerbeste doen. Veel mensen vonden het van basisscholen en het voortgezet onderwijs heel goed dat ze zulke mondige leerlingen afleveren.
Het beroepsonderwijs scoorde het hoogst op de kwaliteit van het praktijkonderwijs. Maar níet zo in het stimuleren van mondige leerlingen.
En dan hebben we nog het ODIN-rapport onder de MBO-studenten. Daaruit bleek dat 33 % van de leerlingen het gevoel heeft dat ze door school niet gehoord worden. Dat het dus geen zin heeft om aan de bel te trekken als ze ergens niet tevreden over zijn. Er wordt toch niet naar geluisterd denkt of zegt dus één op de drie MBO-leerlingen.
Daar moeten we dus wat aan doen.
We willen dat de scholen die hun inspraak wèl goed hebben geregeld, een vloedgolf gaan veroorzaken. Dat andere scholen méégaan in die stroom.
Dat leerlingen en schoolleiders zich bewust worden van de winst die goed georganiseerde mondigheid kan opleveren.
Job en ik zijn daarom de afgelopen maanden flink aan de andere kant van de boot gaan hangen.
JOB met de campagne (daar kom ik zo nog op terug).
En ik met het wetsontwerp dat scholen gaat helpen om de medezeggenschap beter te benutten.
Het wetsvoorstel ligt nog nét niet bij de Tweede Kamer, dus nu is het eigenlijk nog een beetje geheim. Maar ik wil jullie nu al een paar highlights geven:
- Jullie krijgen een eigen deelnemersraad. Nu zit je met leraren in een raad: die hebben vaak andere belangen zoals hoeveelheid loon, vakantiedagen, kilometervergoeding. Als de wet erdoor komt staan jullie belangen centraal. Dat scheelt tijd en maakt jullie inspraak effectiever.
- Je krijgt directe invloed op het niveau waarop die deelnemersraad functioneert: instelling of locatie. Zo wordt medezeggenschap veel concreter!
- Meedoen in zo’n deelnemersraad kost tijd. Die ten koste kan gaan van je studie. Daarom kunnen scholen deelname belonen met studiepunten, of op andere manieren.
- De Inspectie neemt medezeggenschap mee in z’n kwaliteitsrapport van de school
- Het schoolbestuur zorgt voor een goede ruimte, training in debatvaardigheden, en andere randvoorwaarden.
En (last but not least):
- Leerlingen krijgen instemmingsrecht over bijvoorbeeld de inhoud, planning en organisatie van onderwijs en examens. Dat betekent concreet dat je (in principe) bepaalde voorstellen van het bestuur tegen kunt houden, als je het er niet mee eens bent.
Ja, het is natuurlijk fantastisch als deze wet, met betere spelregels erdóór komt. Maar het blijft papier. Deze nieuwe vorm van medezeggenschap geeft jullie meer spierballen. Jullie moeten ze tijdens het gevecht volgens de nieuwe spelregels gaan gebruiken. In de vergaderruimtes, de leraarskamer, de wandelgangen, de aula. Tussen jullie, de leiding en medewerkers van het onderwijs moet het gebeuren.
Dat brengt mij op de inspanningen van JOB, die jullie daarbij de helpende hand biedt.
JOB sluit vandaag zijn twee jaar lange campagne af. Twee jaar lang lobbyen, informeren, enthousiasmeren.
Laten zien hoe meepraten werkt en dat het cool is. Training geven en een fantastische verbeterkit in elkaar zetten.
Ik wil daar echt een vet compliment voor geven.
Jullie zijn goud waard. De campagne is ten einde. Maar ik zou vooral zeggen: ga zo door!
En hiermee wil ik afsluiten:
Ik heb medezeggenschap al een paar keer met de vechtsport vergeleken. Maar die vergelijking houdt ergens op: het gaat er bij jullie uiteindelijk niet om de tegenpartij knock out te slaan.
Maar om consensus te bereiken. De school maak je samen.
Tijdens de presentatie van het Odin Rapport, 2007 zei toenmalig JOB-juryvoorzitter Ahmed Sadat:
‘Kritiek leveren is een vorm van liefde’.
Hij bedoelde daarmee: scholen, wees blij met leerlingen die aangeven wat er volgens hen beter moet. Het laat zien dat ze betrokken ze zijn bij hun school, bij het onderwijs.
Ik ben het daar roerend mee eens.
Dus jongens en meiden ook hier in de zaal: laat van je horen. Bemoei je vooral veel met je ‘eigen zaken’!*
Daar hebben we allemaal baat bij!
Ik wens jullie heel veel succes met je eigen medezeggenschapsraad. JOB, schoolleiders en ik zetten ons voor jullie in!
Ik dank jullie wel.
* Verwijst naar JOB-verbeterkit