Toespraak staatssecretaris Bijleveld bij conferentie 'Passie onder (regel)druk, over vrijwilligers en regeldruk'
Niemand, dames en heren, houdt van regels waar de zin niet van in te zien is of die alleen het gevolg zijn van bureaucratische overdaad. Die regels hebben vaak een historie en waren ooit logisch. Anderen zijn een uitvloeisel van een te grote overheidsbemoeienis met alledaagse zaken. Dit vanuit de vooronderstelling dat burgers het liefst een loopje met de regels nemen.
Maar alles wat niet nodig is, daar moeten we van af! Ik zie het als een van mijn belangrijkste opdrachten om de regeldruk voor burgers merkbaar te verminderen en de dienstverlening van de overheid te verbeteren.
Iedereen heeft zo zijn favoriete lijstje met anekdotes over bizarre regelgeving, waarbij het soms eerlijk gezegd om broodje-aap verhalen gaat. De mijne is de maatregel van Staatsbosbeheer die voorschreef dat voor het lopen of hollen met meer dan 10 personen tegelijk op de Amerongse berg een vergunning nodig was. De reden was onder andere dat zij op elkaar zouden kunnen botsen. Het AD berichtte over een boswachter die met zijn voertuig een groep van 10 joggers een tijd door het bos had achtervolgd om hen een bekeuring te kunnen geven. Nadat ik hier een klacht over kreeg via het meldpunt www.lastvandeoverheid.nl heb ik kunnen helpen dat deze maatregel is geschrapt.
Sommige regels zou je er eigenlijk gewoon in moeten houden voor de borreltafel lach, maar alle gekheid op een stokje. Regels die onze vrijheid beperken moeten echt nodig zijn. Geen kookplaten of een frituur naast een brandbare feesttent, dát spreekt voor zich. Maar nooit meer regels dan nodig is en steeds helder waarom en hoe.
Dat geldt ook voor mensen die zich vrijwillig inzetten voor de gemeenschap. Ook vrijwilligers worden gehinderd door een woud aan regels, door onvolledige informatie over waar ze aan moeten voldoen en – het moet gezegd - hoge kosten moeten opbrengen voor de noodzakelijke vergunningen.
Wat voor klachten hebben de vrijwilligers?
In de filmpjes en uit de zaal hebben we er net een aantal gehoord. Ik herken deze klachten ook uit onderzoeken die ik eerder naar de knelpunten van vrijwilligers heb uitgevoerd:
- vrijwilligers kennen soms de wetten en regels niet of vinden de formulieren onbegrijpelijk. Dat geldt vooral voor vergunning- en subsidieaanvragen, voor de complexe wet- en regelgeving rondom de eigen accommodatie en voor de regels voor het organiseren van evenementen. Toch worden vrijwilligers als professionele organisaties behandeld.
- ze klagen daarnaast over hoge legeskosten en lokale belastingen en het ontoegankelijke subsidiebeleid
- en wat vrijwilligers ook steekt is dat ze niet bij één centraal gemeentelijk contactpunt terecht kunnen.
Dames en heren, zelfs wanneer gemeenten hun regels vereenvoudigen is dit vaak niet bekend bij de vrijwilligersorganisaties. Deze week, bij een werkbezoek aan de Scouting in Tilburg, zag ik dat de gemeente druk bezig was met vereenvoudigen, maar dat de communicatie hierover naar vrijwilligers nog achterbleef.
En in Winterswijk bleek dat - door in gesprek te gaan met vrijwilligersorganisaties - ook meer duidelijk wordt van het hoe en waarom van sommige regels. Daar was het resultaat dat niet alle regels geschrapt hoeven worden, maar er wel meer begrip tussen de gemeente en de vrijwilligers kan ontstaan.
Blijft het punt dat je een doorzetter moet zijn als je je in wilt zetten voor je gemeenschap.
We moeten het ook – misschien wel juist – voor hen makkelijk maken als het makkelijker kan.
Daarom is “het meer ruimte geven aan vrijwilligers” een van mijn prioriteiten in deze kabinetsperiode.
Hoe wil ik dat nu aanpakken?
Ten eerste en heel voor de hand liggend: het aantal regels voor vrijwilligers verminderen of regels eenvoudiger te maken en verduidelijken.
Laat ik daarbij eerst de hand in eigen boezem steken.
Soms bemoeilijkt de rijksregelgeving de aanpak van de lokale regels. Dit kunnen grote maar ook kleine dingen zijn zoals de onmogelijkheid om op grond van rijksregelgeving een borreltje te schenken in een tent terwijl dit in een gebouw wel mag.
De VNG heeft een eerste lijst van dergelijke blokkades opgesteld. Ik ga me met mijn collega’s inspannen om deze te verhelpen en sta via het meldpunt www.lastvandeoverheid.nl ook open voor aanvullingen op de huidige lijst.
Gemeenten hebben bij het vrijwilligersbeleid veel vrijheid om eigen beleid en regels op te stellen. Kijk naar de optochtvergunning, de evenementenvergunning en de horeca exploitatievergunning.
Die gemeentelijke vergunningen zijn meestal gebaseerd op de modelverordeningen van de VNG. Daarom ben ik samen met de VNG en mijn collega’s van Economische Zaken, Financiën en Justitie alle VNG modelverordeningen aan het doorlichten.
Een eerste resultaat van dit project is de recent aanpaste model-APV. Daarin zijn maar liefst zes van de achttien vergunningsstelsels afgeschaft en tien vereenvoudigd.
Met de nieuwe modelverordeningen kunnen gemeenten een belangrijke verlichting van de regeldruk onder vrijwilligers realiseren.
Om gemeenten te helpen zelf hun regels door nemen
stel ik vouchers ter beschikking waarmee gemeenten externe deskundigen kunnen betalen. Die deskundigen brengen dan voor de gemeente de regeldruk in kaart en geven aan hoe de gemeente dat aan kan pakken.
Om meer gemeenten in staat te stellen om gebruik te maken van deze regeling maak ik hier graag bekend dat ik het daarvoor beschikbare budget met een half miljoen euro verhoog en de inschrijvingstermijn verleng tot 31 maart 2008. Gemeenten: maak er gebruik van!
Daarnaast deel ik hier vandaag een praktisch boekje uit. Gemeenten kunnen dit gebruiken als stappenplan om de regeldruk in zijn totaliteit aan te pakken.
De klachten zijn duidelijk. U weet nu ook een beetje wat de overheid gaat doen, maar wat merken de vrijwilligers daar nu in de praktijk van?
Ik heb in samenwerking met Movisie en de gemeente Zwolle een digitaal raadpleegbaar handboek met de lokale wet- en regelgeving voor vrijwilligers laten maken. Dit is voor iedereen via internet raadpleegbaar en gemeenten kunnen daarmee eenvoudig een eigen lokale versie maken. U kunt als vrijwilliger dus al morgen aan de slag met de goede tips die anderen voor u hebben verzameld.
Met de herziene modelverordeningen kunnen gemeenten verschillende vergunningen afschaffen of beperken tot bijvoorbeeld een meldingsplicht.
Vrijwilligers hoeven dan voor kleine evenementen geen vergunning meer hoeven aan te vragen en ze kunnen volgend jaar een loterijvergunning door een formulier op internet aanvragen.
En wat die onbegrijpelijke taal en raadselachtige formulieren betreft zullen de vrijwilligers ook een verbetering merken. Sinds september moeten alle nieuwe formulieren van de Rijksoverheid begrijpelijk zijn.
Per 1 september 2008 zullen ook gemeenten zich aan deze afspraak houden. Wanneer u problemen heeft met bepaalde formulieren kunnen ze die melden bij www.lastvandeoverheid.nl.
Dames en heren, zoals het hoort in de visie van dit kabinet ligt het voortouw bij de eerste overheid: de gemeente. Die zal het daar niet altijd makkelijk mee hebben. Hoe pak je het allemaal aan, waar moet je beginnen?
- wat zijn de belangrijkste knelpunten? Spreek daarover met de vrijwilligers zelf.
- welke regels kan en mag de gemeente vereenvoudigen? De VNG kan u verder helpen op www.minderregelsmeerservice.nl.
- wordt de gemeente in haar aanpak van de regeldruk beperkt door blokkades in de rijksregelgeving, laat het weten!
Het hele Kabinet staat erachter. Mijn collega Jet Bussemaker heeft haar verantwoordelijkheid voor het brede vrijwilligersbeleid, zij zal u straks daarover meer vertellen en u kunt mij, ook na vandaag, blijven aanspreken op de regeldruk.
Dames en heren, vrijwilligers zijn mensen die graag wat willen doen, maar niets overbodigs. Intussen het zijn wel de mensen die recht hebben op een helpende hand van de overheid, want waar is de overheid anders voor.
Ik wil helpen als ik kan,
want ……vrijwilligers maken het verschil tussen een gemeente en een gemeenschap.
veel succes en dank u wel