Paljas Plus scoort met gesloten aanpak
Jongeren die op civielrechtelijke titel in een justitiële jeugdinrichting verblijven zijn sinds eind 2005 experimenteel ondergebracht bij jeugdzorg. De aanstaande wijziging van de Wet op de Jeugdzorg maakt behandeling in gesloten accommodaties mogelijk. De organisaties Tender en Bijzonder Jeugdwerk Brabant behandelen jongens en meisjes tussen de 12 en 18 jaar in het gezamenlijke project Paljas Plus. Ze boeken goede resultaten met een gesloten aanpak: 'als het nodig is moet je hard ingrijpen'.
Op het internaat de Lievenshove in Oosterhout behandelt Tender op het moment 29 jongeren die zich voorheen onttrokken aan elke vorm van behandeling. Dit maakt gesloten plaatsing noodzakelijk. Eenzelfde aantal is geplaatst bij Bijzonder Jeugdwerk Brabant in Deurne. Op de wachtlijst van Paljas Plus staan circa 20 jongeren. De behandeling verloopt in fases en duurt maximaal 1,5 jaar. Tijdens de instroom- en gewenningsfase mogen de jongeren de leefgroep niet uit. Gaat het goed, dan krijgen ze geleidelijk meer bewegingsvrijheid en verantwoordelijkheden.
Geen strafblad
De jongeren die deelnemen aan Paljas Plus zijn geïndiceerd door Bureau Jeugdzorg. De kinderrechter heeft voor hen een machtiging ‘gesloten plaatsing’ afgegeven. Vanwege hun gedrag zijn ze thuis en op school nauwelijks te handhaven. Ook Daghulp en andere vormen van residentiële behandeling bieden deze jongeren te weinig soelaas. 'Een druppel op een gloeiende plaat', zegt Theo Ruikes, divisiemanager Speciale Jeugdzorg. 'Helaas zijn ze dat punt al gepasseerd. Vandaar dat we graag zouden zien dat Jeugdzorg eerder aan de bel trekt. Bij sommige kinderen zie je als peuter al dat het mis gaat. Door tijdig in te grijpen voorkom je dat het later ernstige probleemgevallen worden.'
Paljus Plus is een initiatief van Bijzonder Jeugdwerk Brabant en Tender. De bestaande behandelingsmethoden bleken ontoereikend voor een specifieke groep jongeren. Theo: 'De problemen van kinderen worden steeds heftiger. Een groeiend aantal kampt ook met psychiatrische stoornissen. Hoe dat komt? De samenleving wordt complexer en sommige jongeren weten zich moeilijk staande te houden. Aan de andere zie je een afnemende maatschappelijke tolerantie. Natuurlijk schieten sommige opvoeders ook in veel opzichten tekort. Ze bieden kinderen te weinig structuur en geborgenheid. De gevolgen hiervan zien we dagelijks voorbij komen.'
Veiligheid
De gesloten aanpak van Paljas Plus voorkomt dat jongeren in een opwelling de benen nemen. Tegelijkertijd biedt het hen veiligheid. Theo: 'De deelnemers leven hier afgeschermd van negatieve invloeden, zoals foute vriendjes en vriendinnetjes. Om maar niet te spreken van dealers en loverboys.'
Tijdens de instroomfase gaan geld, rookwaren én mobieltje gedurende een week in een kluisje. Chatten is verboden en telefoneren gebeurt onder toezicht. De aansluitende gewenningsperiode duurt minimaal zes weken. De jongeren krijgen dan extra vrijheden. Ze mogen onder toezicht op het terrein komen en begeleid deelnemen aan groepsactiviteiten buiten het terrein. In de opeenvolgende fases wordt toegewerkt naar een situatie van zelfstandigheid of terugkeer naar huis. Mark Vos, afdelingsmanager Paljas Plus, merkt op dat sommigen erg moeten wennen aan de vrijheidsbeperkingen. 'Daar wordt best rekening mee gehouden. Maar de klagers weten zelf ook dat ze hier niet zitten vanwege hun zweetvoeten. Ze hebben nogal wat op hun kerfstok.' Maken jongeren het te bont, dan kan er een correctieplaatsing volgen. Mark: 'Ze krijgen dan de gele kaart. Die heb ik als het ware in de achterzak zitten.'
Time out
Hij toont de time out-ruimte in een van de verblijven. In de kale kamer ligt alleen een dunne matras op de vloer. 'Hier gaan de jongeren naar toe die de geboden alternatieven afwijzen en na herhaaldelijk waarschuwen agressief blijven. Ze komen er even afkoelen.' De leefruimte oogt gezellig. Er hangt een televisie. De jongeren kunnen er muziek draaien en internetten. De beperkingen merk je aan Mark, die als een cipier voortdurend deuren opent en afsluit. In een belendende ruimte houden medewerkers met beeldschermen de verschillende verblijven in de gaten. 'We hebben verder nog een particuliere beveiliger ingeschakeld die de terreinen bewaakt. Omdat daar wel eens ongeregeldheden plaatsvonden. In het kielzog van de Paljas Plus jongeren duiken hier wel eens ongewenste types op. Sinds we met deze beveiliger werken is de rust weergekeerd. Deze beperkende maatregelen maken het verblijf voor de jongeren een stuk veiliger.'
Fabiënne (14) verblijft vijf maanden op de Lievenshove en bezoekt de VSO School in Lievenshove. Ze oogt ouder dan haar leeftijd. 'De eerste weken hier vond ik erg moeilijk. Je mist je vrijheid. Nu ben ik wel een stuk rustiger. Ik zit in de activeringsfase en mag in het weekend bezoek ontvangen. In een volgende fase is verlof toegestaan. Naar huis gaan is best leuk, als daar maar geen ruzie wordt gemaakt. Als ik hier weg mag, dan wil ik op zelfstandigheidstraining. Want ik wil hierna op mezelf wonen. Maar eerst moet ik nu overgaan. Dan mag ik zelf een activiteit kiezen, ik wil graag gaan bowlen of lasergamen.'
Ouders
Mark merkt op dat er gedurende de behandeling intensief wordt samengewerkt met de ouders van Fabiënne en haar naaste familieleden en beste vrienden. 'Dat is fundamenteel in de aanpak van Paljas Plus. Het is uiterst belangrijk dat de familieband in stand blijft en mogelijk verbetert. Ouders hebben bovendien veel bij te dragen aan de toekomst van hun kind. Vandaar dat we hun opmerkingen en eventuele adviezen zeer serieus nemen.'