Manifestatie Detailhandel & Bereikbaarheid van Platform Detailhandel (uitreiking prijzen Beste Binnenstad 2007)
Speech van de staatssecretaris van Economische Zaken, drs. Frank Heemskerk, Manifestatie Detailhandel & Bereikbaarheid van Platform Detailhandel (uitreiking prijzen Beste Binnenstad 2007), Den Haag, 6 september 2007
Dames en heren,
De ene binnenstad is de andere niet. Of het in een binnenstad prettig is, hangt af van veel factoren, maar een heel belangrijke daarbij is de detailhandel. Niet voor niets besteedt het kabinet in de aanpak van de veertig krachtwijken stevig aandacht aan het bevorderen van ondernemerschap en bedrijvigheid. We richten bijvoorbeeld ondernemerssteunpunten in en kijken hoe het ‘vermengen’ van wonen en werken wijken weer leefbaar kan maken en economische impuls kan geven.
Die aanpak werkt niet alleen in de veertig krachtwijken. Ook in andere wijken en binnensteden moet de kracht van álle ondernemers tot volle wasdom komen. Ik heb laatst zelf tijdens een bezoek aan de Amsterdamsestraatweg in Utrecht gezien hoe via samenwerking met ondernemers en bewoners een verloederde straat langzaam maar zeker op weg is weer een mooie winkelstraat te worden.
Winkels vormen het ‘cement’ van de binnenstad. Een aantrekkelijke winkelstraat trekt mensen naar de stad, zorgt voor drukte en gezelligheid, draagt zo bij aan sociale cohesie en leefbaarheid, en brengt nog geld in het laatje ook. Detailhandel en binnenstad zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. We moeten de detailhandel dus maximaal stimuleren.
Maar daar is de praktijk weerbarstiger dan het ideaal. Want de detailhandel staat in het hart van de maatschappij en wordt dus ook met de schaduwzijden van de samenleving geconfronteerd: onveiligheid, criminaliteit, talloze wetten en regels. Veel van die wetten en regels zijn nodig, maar dat geldt lang niet voor allemaal. Ik ben graag vandaag hier naartoe gekomen om met u te bespreken hoe we ervoor kunnen zorgen dat de detailhandel een bloeiende, samenbindende factor in de binnenstad kan blijven.
U hebt daarbij terecht gekozen voor het thema ‘bereikbaarheid’. En de verkiezing van de Beste Binnenstad is een goed initiatief. Het zet gemeenten en ondernemers aan tot denken over en werken aan een bereikbare en veilige binnenstad. De genomineerden van vandaag zijn daar ongetwijfeld heel goed in, maar landelijk valt nog veel te winnen. Ik wil graag vanuit EZ mijn visie geven op een goede ontwikkeling van de detailhandel. Dat doen we uitgebreider in de ‘Detailhandelsvisie’ waaraan EZ op het moment werkt. Vandaag wil ik vooral de nadruk leggen op onderwerpen die raken aan de thema’s ruimte, bereikbaarheid en veiligheid.
Ruimte
De detailhandel is met een omzet van ca. 80 mrd. euro en een aandeel van 7,5% van de beroepsbevolking (circa 700.000 mensen) een belangrijke sector. Detailhandel vinden we veel in binnensteden, maar ook in omliggende wijken. Winkels zijn daar niet alleen belangrijk vanwege economische motieven, maar ook omdat ze bijdragen aan leefbaarheid en veiligheid.
Om die positieve rol te kunnen blijven vervullen heeft de detailhandel een aantal zaken nodig. De eerste is ruimte – in de letterlijke zin van het woord. In april van dit jaar constateert onderzoeksbureau McKinsey in een in opdracht van EZ uitgevoerde studie[1] dat de productiviteitsgroei van de Nederlandse detailhandel stevig achterblijft. Terwijl de sector voorheen juist altijd relatief productief was. Volgens McKinsey is de achterblijvende groei onder andere te wijten aan lange procedures, vergunningen en belemmeringen op het gebied van ruimtelijke ordening. Daar moeten we dus nog eens goed naar kijken.
Bereikbaarheid
Verder moeten winkels niet alleen ruimte hebben, maar ook bereikbaar zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat er voldoende parkeerplaatsen zijn tegen een redelijk tarief. Flexibiliseer zo mogelijk de parkeertarieven (bijvoorbeeld door invoering van daluren).
Aandacht voor bereikbaarheid betekent ook dat alle partijen – dus detail- en groothandel, transportsector en gemeenten - het belang inzien van stedelijke distributie. Ik vraag me wel eens af of iedereen dat beseft. Of gemeenten bij herontwikkeling van locaties genoeg letten op bereikbaarheid. Of zij zich realiseren dat venstertijden niet te krap moeten zijn en over gemeentegrenzen heen op elkaar afgestemd moeten worden. Of detaillisten anderzijds wel voldoende beseffen dat venstertijden flexibele openstelling vereisen.
Goederenstromen gaan enorm toenemen, maar ik proef nog niet veel ‘sense of urgency’ om die in goede banen te leiden. Ik ben dan ook heel benieuwd welk konijn de Commissie Stedelijke Distributie over enige tijd uit de hoed weet te toveren….!
Minder regels
Om de detailhandel te laten floreren moet er ook geschrapt worden in onnodige en belemmerende regels. Zoals u weet is dat een van de belangrijke opgaven die dit kabinet zichzelf heeft gesteld. Waarbij wij de problemen van ondernemers centraal stellen in onze aanpak.
De detailhandel ondervindt veel hinder van regels rond het transport van goederen. Ik heb daarom Karel Noordzij gevraagd de commissie Fundamentele Verkenning Transportbelemmeringen voor te zitten. Zijn opdracht: hoe zou de wetgeving rond goederentransport eruitzien als we de regels opnieuw zouden maken? Zijn vertrekpunt is: vertrouwen in de ondernemer. De commissie is hard aan het werk. Rond het nieuwe jaar verwacht ik hun eindrapport. Daarnaast heb ik het thema bevoorrading van binnensteden prominent opgenomen in het werkprogramma regeldruk dat ik in juli namens het kabinet aan de Tweede Kamer heb gestuurd.
Dames en heren,
Een aantrekkelijke binnenstad is ook een veilige binnenstad. Helaas wordt de detailhandel vaak en zwaar getroffen door criminaliteit. Ik heb de Tweede Kamer toegezegd begin oktober met een studie te komen naar mogelijkheden voor beveiligingsmaatregelen voor kleine bedrijven. De Tweede Kamer vraagt mij vooral om met fiscale maatregelen te komen. Ik kijk daar zeker naar, maar vaak zijn maatregelen waarin alle partijen samenwerken veel effectiever zijn dan financiële prikkels.
Gelukkig werken overheid en detailhandel al jaren samen aan het aanpakken van criminaliteit. Deze aanpak is succesvol en moet dan ook worden voortgezet. Na de convenanten die we hierover sloten in 2003 en 2005 moet er zeker nu een derde convenant komen. Een constructieve opstelling van alle partijen is daarbij een must. Het is belangrijk dat de detailhandel zelf komt met voorstellen om de lokale samenwerking te verbeteren.
[Bedrijfgerichte Gebiedsverbetering]
Een instrument dat in elk geval kan helpen bij het verbeteren van die samenwerking is de Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering, afgekort BGV. BGV ondersteunt ondernemers die samen willen investeren in een aantrekkelijker en veiliger bedrijfsomgeving. Schoon, heel en veilig, is hier het motto.
Als een ruime meerderheid van de ondernemers voor de plannen is, betalen alle ondernemers mee. Tegelijkertijd worden heldere afspraken gemaakt over de inzet van de betrokken gemeente. In het buitenland zijn hier al goede resultaten mee geboekt. Veel ondernemers vragen mij om experimenten in Nederland mogelijk te maken, maar er zijn ook kritische geluiden. Alle reden dus om eens te kijken hoe Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering in de praktijk werkt.
Ik ben dan ook bezig een wet te maken die experimenten op dit gebied mogelijk maakt. We hebben juist zeer recent advies daarover ontvangen van de Raad van State. We gaan dat nu eerst bestuderen. Ik hoop dat de experimenten dan in het voorjaar van 2008 van start kunnen gaan.
Tot slot. Vandaag kiezen we de beste binnensteden van 2007. Jammer voor Groningen en Zutphen, die de fakkel gaan doorgeven aan twee nieuwe winnaars. Maar ik ga ervan uit dat Groningen, Zutphen en zoveel mogelijk andere binnensteden doorgaan met werken aan een gunstig klimaat voor ondernemers en consumenten. Dat is goed voor de economie, voor het welzijn en de welvaart van inwoners en ondernemers.
Ik roep u als detaillisten en gemeenten op daar samen hard aan te werken. Vanuit EZ steun ik u waar ik kan. En ik ben zéker bereid om zo meteen de prijzen voor de beste binnensteden van 2007 uit te reiken. En of u nu wint of niet: ik hoop dat u allen vandaag naar huis gaat met de intentie van uw stad de beste binnenstad van Nederland te maken!
...
De prijs voor Beste Binnenstad 2007 in de categorie ‘grote binnensteden’ gaat naar…… Arnhem! In het juryrapport motiveert de jury dat als volgt:
“Arnhem is een complete stad met een knusse uitstraling waar de vriendelijke atmosfeer zorgt voor een prettig verblijfsklimaat. Maar ook de diversiteit in horeca-, cultuur- en winkelaanbod in combinatie met de historische omgeving maakt deze binnenstad zo bijzonder. Deze kenmerken, in combinatie met de sterke lokale samenwerking van alle betrokkenen op het gebied van veiligheid, mobiliteit en promotie, hebben Arnhem tenslotte de titel opgeleverd.”
De prijs voor de Beste Binnenstad 2007 in de categorie ‘middelgrote binnensteden’ gaat naar….. Bergen op Zoom!
Ik citeer weer het juryrapport:
“Bergen op Zoom is een in het verleden genegeerde historische stad die tegenwoordig bruisend, interessant en mooi mag worden genoemd. De jury prijst de stad om de recente, succesvolle herinrichting van de binnenstad en de wijze van aanpak in de samenwerking.”
[1] ‘Versnellen productiviteitsgroei in Nederland - Erop of eronder’.