Startbijeenkomst 'regionale proefprojecten personeelsvoorziening zorgsector'
[NB. Alleen het gesproken woord geldt!]
Dames en heren,
Het gaat goed met de Nederlandse economie en dat merken we ook op de arbeidsmarkt. Die wordt krapper. Dat merk ikzelf aan het lerarentekort, dat de komende jaren een steeds grotere uitdaging voor OCW zal worden. Ook in de zorg moeten we die tekorten aan werknemers aanpakken. Uitstekend dat VWS, samen met SZW en OCW een nieuw wapen inzet in de strijd om dat tekort aan te pakken.
De zorgpilots die we vandaag ten doop houden, werken volgens een beproefde formule. De samenwerking op regionaal niveau - waar de diverse partijen als CWI, UWV, instellingen en ROC’s echt korte lijnen hebben en heel gericht vraag en aanbod op elkaar afstemmen – dat werkt gewoon heel goed. Dat leert ook de ervaring van vergelijkbare projecten die OCW en SZW hebben aangejaagd onder de vlag van ‘leren en werken’.
Zolang er aan de ene kant grote tekorten zijn in bepaalde sectoren en aan de andere kant de economie vraagt om een grotere arbeidsparticipatie, dan moeten de instanties die daarover gaan de handen ineenslaan. Wat je in je eentje niet lukt, gaat vaak wel als je samen een keten vormt.
Neem het Werkplein Limburg, in Parkstad Limburg waar ik anderhalve week geleden nog op bezoek was. Bedrijven, het CWI, UWV, de gemeente en het onderwijs werken daarin nauw samen.
Het is begonnen toen een aantal werkgevers uit de regio met het CWI ging praten, omdat ze zoveel extra mensen nodig hadden.
Ze kwamen daar ieder voor zich niet meer uit. De gezamenlijke directie Leren en Werken (van SZW en OCW) sprong daarop in. Inmiddels loopt dat heel goed. [Noemen: duale trajecten - 500 EVC]
Niet alleen de bestuurders, juist op uitvoerend niveau weet men elkaar vanuit voorheen gescheiden werelden, prima te vinden. Samenwerken geeft een enorme schwung!
Het leert mij dat we op meerdere borden moeten schaken om tekorten op de arbeidsmarkt aan te vullen. En dan moeten de verschillende schakers direct bij elkaar over de schutting kunnen kijken.
Samen staan we dus sterk - ook op het niveau van bewindspersonen. Daarom staan we hier vandaag ook met z’n drieën. Over de volgorde: ik spreek hier dan wel als laatste op rij. Maar laten we zeggen: last but not least. Want laten we wel wezen: mijn terrein - het opleiden - heeft een spilfunctie om dit project te laten slagen. Immers, de ambitie om via dit regionale samenwerkingsplan de tekorten in de zorg terug te dringen valt of staat met een investering in gerichte opleidingen.
- Opleidingen die ervoor zorgen dat zittend personeel (verzorgenden niveau 3)
- Opleidingen die ervoor zorgen dat meer jonge mbo-ers vanuit de ROC’s doorstromen naar de zorg.
- En opleidingen die werkzoekenden en mensen die zich vanuit andere sectoren willen laten omscholen klaarstomen voor de zorg.
Scholen, opscholen en omscholen om het even beknopt samen te vatten. Daarvoor ligt een flinke uitdaging bij de ROC’s.
Die moeten dan bijvoorbeeld een goed EVC traject kunnen inzetten. Maar ook een uitdaging voor de zorginstellingen zelf. Ik wil daar het volgende over zeggen:
Om te beginnen moeten we ervoor zorgen dat er meer jonge mensen doorstromen naar de zorg. Er leven terecht flinke verwachtingen over de beweging die zittend personeel kan maken naar hogere niveaus. Maar ik denk dat we het toch zeker ook stevig moeten inzetten op het werven van die nieuwe generatie.
Waar we vooral veel bij kunnen winnen is het aantal beschikbare stageplaatsen en leerbanen. (En de kwaliteit van die stages). Want die hebben we te weinig, ook voor de zij-instromers.
Ik weet dat de agenda’s van uw personeel van minuut tot minuut vol zit. Maar dat mag niet leiden tot een vicieuze cirkel. Aan de populariteit van het vakgebied ligt het niet. Naar verhouding kiezen de meeste jongeren na het VMBO voor de zorg. Maar het aantal erkende leerbedrijven in de zorg blijft sterk achter bij dat in bijvoorbeeld. die in de handel, ICT en de agrarische zorg. Als jongeren tijdens hun studie al weten dat ze niet behoorlijk aan de slag kunnen in de leerbedrijven, dan motiveert dat natuurlijk niet.
Let op, het merendeel van de mbo-ers blijft hangen in het leerbedrijf waar ze hun beroepspraktijkdeel van de opleiding hebben gevolgd!
Dus het is een investering die zichzelf dubbel en dwars terugbetaalt.
Tot slot: nieuwe kansen voor de maatschappelijke stage.
Dan over het opscholen van zittend personeel. Dat is een prachtige uitdaging voor de ROC’s, waarmee ze kunnen laten zien hoe ver ze kunnen gaan in het leveren van ‘onderwijs op maat’.
Het vraagt om een nauwe samenwerking tussen de ROC-docenten en de mensen die hier binnen de zorginstelling voor verantwoordelijk zijn. Het personeel heeft natuurlijk weinig tijd, de mogelijkheden om ‘weer in de lesbanken te kruipen’ zijn beperkt. Het vraagt creativiteit en het bedenken van slimme voorzieningen.
Ik denk hierbij aan onderwijs op afstand,in de avonduren, of aan incompany-trainingen direct op de werkvloer. Gelukkig zijn ROC’s druk bezig met onderwijs dat echt op en in de praktijk gericht is. Lang leve het competentiegericht onderwijs, zou ik zeggen.
Om dit project te ondersteunen steekt OCW hier - naast de reguliere bekostiging - 2 ton euro extra in. We vinden het belangrijk dat dit project slaagt!
Vanuit VWS is gevraagd om die voorzieningen voor het opscholen zo makkelijk mogelijk te maken. Jet, daar mag je ons aan houden. We gaan de regels op voorhand niet veranderen, omdat we via de duale trajecten al veel ruimte en middelen bieden voor deze zorgpilots. Maar we zijn wel alert als er knelpunten gemeld worden. Dus ik zie uit naar de eerste evaluatie van de pilots.
Dames en heren,
Ik ga afronden. Een paar weken terug stond in de krant een bericht over de groeiende markt van loopbaanadviseurs, die werkzoekenden aan banen zeggen te helpen via tarotkaarten, horoscopen en andere luchtfietserij. Maar in tijden van vergrijzing, tekorten op de arbeidsmarkt en de behoefte meer mensen aan het werk te krijgen, bereiken we volgens mij veel meer door gewoon met ons benen in de klei te blijven staan en te doen waar ons land goed in is.
Flink overleggen, goed samenwerken, vraag en het aanbod binnen de CWI’s, de UWV’s, de instellingen en het onderwijs helder op elkaar afstemmen.
Precies zoals vanaf vandaag in zeven gemeenten gaat gebeuren bij de zorgpilots. Ik wens iedereen hee