Antwoorden op de vragen van het Kamerlid Kant (SP) over de geslachtstest
De Voorzitter van de Tweede Kamer
Der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
PG-K-U-2784951
20 juli 2007
Antwoorden van staatssecretaris Bussemaker op de kamervragen van het Kamerlid Kant (SP) over de geslachtstest (2060715080).
Vraag 1
Wat is uw mening over de Early Gender Test die de Gender kliniek in Utrecht op 11 mei jl. op de markt heeft gebracht? 1)
Antwoord 1
Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik naar mijn reactie op de vragen 2, 3, 4 en 5 van het lid van der Vlies (SGP) over deze testen.
Vraag 2
Wat is uw mening over dezelfde Amerikaanse testen die via internet worden aangeboden?
Antwoord 2
Ik ben bezorgd over het toenemend gebruik van zelftesten die via internet van buiten de Europese Unie worden aangeboden. Van deze testen is immers niet zeker of zij gekeurd zijn op veiligheid en doeltreffendheid. Toch zie ik vooralsnog geen reden af te wijken van het standpunt van toenmalig minister Borst, dat de overheid terughoudend is bij ingrijpen bij gebruik van zelftesten. Hiervoor is alleen reden ingeval er majeure bedreigingen van de volksgezondheid zijn. Daarvan is in het geval van de `early gender test’ geen sprake.
Vraag 3
Deelt u de vrees van Amerikaanse ethici dat het vrijwel onontkoombaar is dat deze testen ook gebruikt zullen worden voor selectie ofwel geslachtskeuze? 2)
Antwoord 3
Met echoscopie kan ook het geslacht van het kind vastgesteld worden. Ik heb geen enkele aanwijzing dat de informatie aan de vrouw over of zij moeder wordt van een meisje of een jongetje tot geslachtsselectie leidt. Ik deel de vrees van deze Amerikaanse ethici dan ook niet.
Vraag 4
Wat is uw opvatting over dit soort geslachtskeuze?
Antwoord 4
Kortheidshalve verwijs ik voor de beantwoording van deze vraag naar de beantwoording van vraag 3 van het lid van de Vlies.
Deelt u de mening dat deze gendertesten ongewenst zijn zoals uw voorganger dat van mening was ten aanzien van geslachtsbepalende pretecho’s en artsen opgeroepen heeft hier geen medewerking aan te verlenen? Zo ja, wat wilt en kunt u hieraan doen?
Antwoord 5
Kortheidshalve verwijs ik voor de beantwoording van deze vraag naar de beantwoording van de vragen 3 en 5 van het lid van der Vlies (SGP).
Vraag 6
Deelt u de vrees dat de testen mede gebruikt worden voor geslachtskeuze zeker nu de test wordt aangeboden door de Genderkliniek die de vrijheid tot het doen van geslachtskeuze propageert op haar website? 3)
Antwoord 6
In de beantwoording van vraag 3 van het lid van der Vlies (SGP) gaf ik reeds aan dat de geslachtstest en selectie twee verschillende dingen zijn. Gezien het onderwerp van de website is het mogelijk dat juist mensen die een bijzondere interesse hebben in kennis over het geslacht van hun toekomstige kind deze website bezoeken. Gezien de zorgvuldigheidsvereisten waaraan op grond van de Wet afbreking zwangerschap bij een abortus voldaan dient te zijn, meen ik dat er niet voldoende grond is om aan te nemen dat de geslachtstest gebruikt wordt voor geslachtsselectie.
Vraag 7
Wat is uw opvatting en oordeel over de manier waar op de Genderkliniek de geslachtskeuze aanbeveelt? 4) Vindt u dit gewenst? Zo neen, wat kunt en wilt u ondernemen?
Antwoord 7
De website van de Genderkliniek neemt een propagandistische houding aan ten opzichte van geslachtsselectie. Ik oordeel negatief over de wijze waarop de Genderkliniek geslachtskeuze aanbeveelt. Tegelijkertijd stel ik vast dat de website ook de informatie bevat dat selectie om niet-medische redenen verboden is, en dat in geval van geslachtsselectie om medische redenen verwezen wordt naar het Academisch Ziekenhuis te Maastricht.
Vraag 8
Is het aanbieden van deze test op deze wijze op te vatten als ‘geslachtkeuze om niet medische reden ex Wet op bijzondere medische verrichtingen (WBMV)’ en is het derhalve verboden? 5) Zo neen, waarom niet? Zo ja, is hier dan niet mogelijk sprake van overtreding van het verbod, en dus sprake van een economisch delict en bent u bereid het Openbaar Ministerie in te schakelen?
Antwoord 8
De bepaling over geslachtskeuze om niet-medische redenen die vroeger in de Wet bijzondere medische verrichtingen was opgenomen, is sedert de inwerkingtreding van de Embryowet opgenomen in artikel 26 van deze wet. De test waar het hier om gaat valt echter niet onder de Embryowet. Voor de redenen hiervoor verwijs ik kortheidshalve naar de beantwoording van vraag 6 van het lid van der Vlies (SGP).
Onlangs is het op de Wet bijzondere medische verrichtingen gebaseerde gewijzigde Besluit aanwijzing bijzondere medische verrichtingen in werking getreden. De onderhavige methode ter vaststelling van het geslacht is als vergunningplichtig opgenomen in dit besluit.
Vraag 9
Wat gebeurt er precies in de kliniek, nadat deze negen jaar geleden werd gesloten? Wat is uw mening daarover? Bent u voornemens stappen te ondernemen?
Antwoord 9
De vestiging van de kliniek is opgeheven. De kliniek beheert een website die een procedure voor de behandeling in het kader van geslachtsselectie beschrijft en adviezen aan bestaande ouders geeft. Op de website wordt aangegeven dat de kliniek in Utrecht op last van de overheid negen jaar geleden gesloten is en sindsdien `in ballingschap’ is. De kliniek stelt dat zij zich daarom beperkt tot voorlichting en verwijzing. Ik heb geen aanwijzing dat de kliniek in werkelijkheid wel behandelingen uitvoert. Ik zal de Inspectie voor de Gezondheidszorg vragen de activiteiten van de kliniek te blijven volgen.
Vraag 10
Valt de gendertest onder het in vitro diagnostica-besluit? Zo ja, voldoet de test aan de daarin opgestelde veiligheids- en kwaliteitseisen? 6) Zo, neen, waarom niet?
Antwoord 10
Ja, de test valt onder het Besluit in vitro diagnostica. De test kan echter op grond van het dit besluit niet aangemerkt worden als een zogenaamd hoog risico diagnosticum. Alsdan zou de test slechts geleverd mogen worden via een arts of apotheker. Dit als waarborg voor de benodigde medische begeleiding bij gebruik en interpretatie van de uitslag van de test.
Vraag 11
Hoe hoog acht u de kwaliteit en betrouwbaarheid van deze testen? Zijn deze testen door een instantie zoals het Food and Drug Administration (FDA) goedgekeurd?
Antwoord 11
Allerlei aanbieders kunnen op het internet een website openen en daarmee (met commerciële doelen) deze testen onder de aandacht brengen. Dit is reden voor aarzeling ten aanzien van de betrouwbaarheid en kwaliteit van de op internet aangeboden zelftesten. Waar wordt de analyse op het maternaal bloed uitgevoerd? Is het een laboratorium dat betrouwbaar en kwalitatief goed te werk gaat?
Het bedrijf dat de test op de markt brengt stelt in de media dat goedkeuring door de Food and Drug Administration (FDA) niet nodig zou zijn. Ik laat het aan de FDA over te oordelen over hun eigen competentie aangaande deze testen.
Vraag 12
Valt deze test ook binnen het kader van het advies over zelftests dat u gevraagd heeft aan de Raad voor Volksgezondheid en Zorg? Zo neen, waarom niet?
Antwoord 12
Neen. De vraag aan de RVZ betreft het afwegingskader en niet specifieke testen. Zelftests vallen onder het beschermingsregime van medische hulpmiddelen, waarvoor in het Besluit in vitro diagnostica eisen voor veiligheid, doeltreffendheid en doelmatigheid zijn opgenomen. Voor hoog risico diagnostica gelden strengere eisen. De vraag die aan de RVZ is voorgelegd is of de bestaande regeling voor risico-indeling in het Besluit in vitro diagnostica nog toereikend is om de veiligheid, kwaliteit en het verantwoord gebruik te waarborgen.
1) Algemeen Dagblad, 12 mei
2)http://www.boston.com/yourlife/health/women/articles/2005/06/27/test_reveals_gender_early_in_pregnancy/
3) www.genderkliniek.nl
4) zie noot 4
5) Koninklijk Besluit stb 1998,567
6) Aanhangsel Handelingen nr. 1272, vergaderjaar 2006-2007
Toelichting: deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Van der Vlies (SGP), ingezonden 15 mei 2007 (vraagnummer 2060715010)