NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

SLOTBOOM:

Meneer Balkenende, is Jack de Vries transvrij?

BALKENENDE:

Dat moet u aan hem zelf vragen.

SLOTBOOM:

Hij krijgt complimenten. De conclusie van de PvdA is dat een persoon de regie voert. U krijgt eigenlijk een mooi compliment van de commissie.

BALKENENDE:

Ik vind dat ik zelf eigenlijk niet in moet gaan op een discussie die speelt binnen de PvdA. Ik denk overigens in algemene zin dat het wel goed is dat wanneer je echt een tegenvaller hebt gehad bij een verkiezing dat je dan heel goed nagaat hoe is het dan zo gekomen. Dat hebben we bij het CDA in het verleden ook gehad. Ik denk bijvoorbeeld aan 1994. Toen hadden we een groot verlies. Toen hadden we een commissie die alles heel scherp heeft geanalyseerd. Op dat soort momenten moet je ook terugkijken. En ik denk dat het goed is dat die evaluatie plaatsvindt. En hoe de strategie is geweest? U verwijst naar de reacties nu, naar een aantal commentatoren, bevindingen. Dat vind ik eerlijk gezegd een zaak die binnen de PvdA zelf bediscussieerd moet worden

SLOTBOOM:

Ik begrijp dat u daar niet te veel over wil zeggen. Tegelijkertijd is er wel natuurlijk een ander punt wat op tafel komt te liggen. Een partij die het moeilijk heeft. Dan krijg je weer een discussie over de beginselen, over de richting. Dat kan natuurlijk onrust creëren in een coalitie.

BALKENENDE:

Ik denk dat we nog even moeten bezien wat er de laatste maanden is gebeurd. We hadden een ingewikkelde verkiezingsuitslag op 22 november. Heleboel mensen hebben toen het gevoel gehad: is het mogelijk om te komen tot een werkbare regering. Omdat iedereen zich moest instellen op de nieuwe politieke verhoudingen. Uiteindelijk is het gelukt om te komen tot een nieuwe regering, tot een Coalitieakkoord. En die gesprekken hebben echt geleid tot een toename in het onderlinge vertrouwen. Dat was stap 1. Wat hebben we nu afgelopen weken meegemaakt? Werken aan de totstandkoming van het beleidsprogramma. De uitwerking van het Coalitieakkoord. En dat in samenspel met de bevolking. Ook daar zijn we weer met elkaar uitgekomen. Kortom, stap voor stap zijn we gewoon bezig om zaken de goede kant uit te laten gaan.

SLOTBOOM:

Maar het is natuurlijk voor u wel prettig om te regeren met een coalitiepartner die stabiel is.

BALKENENDE:

Daar heeft u gelijk in. Elke regering heeft baat bij stabiliteit in partijen. Ik heb natuurlijk meegemaakt in mijn eerste kabinet toen het binnen de LPF buitengewoon moeilijk ging. Toen men daar de haren invloog over politiek leiderschap. Dat komt de regering niet ten goede.

SLOTBOOM:

En het tweede kabinet de VVD.

BALKENENDE:

En D66 hebben we natuurlijk ook de nodige keren gehad. We hebben drie keer gehad dat zij met de vraag speelden: laten we het kabinet wel of niet zitten. De derde keer was het dan scheepsrecht. Kijk, dat zijn dingen die gebeuren. En dan zeg ik: wanneer een partij echt een duidelijke tegenvaller heeft, en dan druk ik mij heel zacht uit. Bij verkiezingen moet je ook terugblikken: hoe is het zover gekomen, maar vooral ook om dan weer conclusies te trekken van hoe gaan we verder. En als je dat niet doet, dat is ook een risico, als je dat niet zou doen, dan heb je ook kans dat zaken blijven sluimeren. En daarom denk ik dat het ook gewoon verstandig is dat een partij dan zo'n debat aangaat.

EUROPEES VERDRAG

SLOTBOOM:

Een ander onderwerp: Europa. Staatssecretaris Timmermans deed daar deze week een opvallende uitspraak over. Hij zei dat de positie van Nederland binnen de EU op het spel staat als Nederland zo'n verdrag weer afwijst. Dat is een pittige opmerking.

BALKENENDE:

Weet u wat de achtergrond was? Hij had een langere gedachtewisseling met buitenlandse journalisten. U weet, dat leidt tot allerlei bespiegelingen. Toen heeft hij deze opmerking gemaakt. Wat wel belangrijk is in dit stadium is natuurlijk om aan te geven dat we in Nederland een hele complexe situatie hebben gehad met het referendum. Dat wij hebben gezegd van de grondwet zoals die er nu ligt, die willen we niet. Wij willen echt iets anders. Tegelijkertijd, en dat is natuurlijk de vraag waar we tegenop lopen, we zien dat 18 landen inmiddels echt ja hebben gezegd. Die hebben geratificeerd. En twee landen hebben door middel van een referendum nee gezegd. En nog een aantal landen die nog geen besluit hebben genomen. Dan heb je te maken met een hele complexe omgeving. Wat nu ons doel is om te zorgen dat er oplossingen worden gevonden waarin alle landen zich kunnen herkennen. En dat betekent dat het voor iedereen een kwestie zal zijn van geven en nemen. Dat is denk ik de achtergrond geweest waartegen Timmermans een bespiegeling heeft gegeven wat er zou kunnen gebeuren.

SLOTBOOM:

Vindt u het een opmerking die u ook zou kunnen maken?

BALKENENDE:

Ik heb natuurlijk wel gezegd: wat je nu krijgt met zo'n opmerking: je bent wat speculatief bezig. Wat zou er kunnen gebeuren als. Ik geloof dat we nu juist in een fase zitten dat we proberen te voorkomen dat we in een soort uitzonderingsituatie terecht zouden komen. Het is mijn vaste overtuiging dat Nederland volop mee moet kunnen doen met andere landen. Wij willen een constructieve rol spelen in de wereld en in Europa. En dat is natuurlijk ook precies de reden waarom wij op het ogenblik zoveel reizen om andere landen proberen mee te krijgen in onze opvatting. En dat zal heel ingewikkeld zijn. Het wordt een pittig gevecht. Maar goed, daar moet je je nu op richten.

SLOTBOOM:

Maar zo'n opmerking kan er ook weer voor zorgen dat die discussie weer gaat in de richting of het kabinet de tegenstanders zit te chanteren.

BALKENENDE:

Laten we oppassen voor te grote woorden.

SLOTBOOM:

Dat zegt de SP.

BALKENENDE:

Ja, maar zouden we ons niet veel meer moeten richten op de inhoud? Wat willen we eigenlijk inhoudelijk bereiken?

SLOTBOOM:

Maar dat is een opmerking die u ook richting uw staatssecretaris zou kunnen maken.

BALKENENDE:

Ik las laatst en artikel in de Volkskrant waarin werd gezegd: het lijkt wel alsof er allerlei zaken zijn uit het Grondwettelijk verdrag die weer terugkomen. En aan het eind van het artikel zag je een staart met een aantal punten. Het gekke is dat als je die punten leest zijn die eigenlijk behoorlijk goed. Kijk, als wij willen dat Europa meer democratisch en meer slagvaardig wordt, dan moet je wel kijken volstaan de huidige verdragen of hebben we verandering nodig? En wat ik hoop dat is dat degene die vroeger ja of nee hebben gezegd elkaar kunnen vinden en wij als Nederland nu een positie kunnen innemen om te zorgen dat er oplossingen worden gevonden. Dat is waar ik mij graag voor inzet. En dat staat natuurlijk de komende weken op het spel.

(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd, MT)