Publicaties over kiesstelsels

Het kiesstelsel is een onderwerp dat de afgelopen jaren veel pennen in beweging heeft gebracht. Vanuit allerlei invalshoeken is gekeken welke typen kiesstelsels er zijn, wat voor gevolgen deze hebben en in hoeverre zij een oplossing kunnen bieden voor de problemen die worden geconstateerd.

Het kiesstelsel is een onderwerp dat de afgelopen jaren veel pennen in beweging heeft gebracht. Vanuit allerlei invalshoeken is gekeken welke typen kiesstelsels er zijn, wat voor gevolgen deze hebben en in hoeverre zij een oplossing kunnen bieden voor de problemen die worden geconstateerd.

In deze bundel zijn drie onderzoeken bijeengebracht die niet over de technische aspecten van kiesstelsels gaan, maar over onderwerpen die daar wel direct verband mee houden.

Van der Hout schrijft over de verschillende manieren waarop je tegen representatie aan kunt kijken. Zij laat onder meer zien dat het van belang voor de inrichting van een kiesstelsel is of burgers zich meer vertegenwoordigd voelen door iemand die uit hun regio of door iemand van een bepaalde politieke kleur (die wellicht aan de andere kant van het land woont).

Het onderzoek van Lucardie, Marchand en Voerman is ingegeven door de vele kamerleden die zich de laatste jaren van hun fractie hebben afgesplitst. Zelfs in de korte tijd na de afronding van hun onderzoek zijn in de Kamer nog weer diverse kamerleden zelfstandig verder gegaan, al dan niet door hun fractie daartoe gedwongen. Is er een relatie tussen het aantal fractieafsplitsingen en het kiesstelsel? En – iets minder dramatisch – is er een relatie tussen het kiesstelsel en van de fractie afwijkend stemgedrag?

Van der Woude heeft gekeken naar de (financiële) ondersteuning van kamerleden. Is die anders ingericht landen met een ander kiesstelsel? Met name is interessant te weten of in een stelsel waar sommige kamerleden in een district worden gekozen en andere via een landelijke lijst er verschil is in de ondersteuning.

De bijdragen zijn geschreven ten tijde van de opstellen van het wetsvoorstel Wijziging van de Kieswet tot invoering van een gemengd stelsel voor de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal (Wet wijziging kiesstelsel Tweede Kamer) (Kamerstukken II, 2004-2005, 29 986). Door het aftreden van de toenmalige Minister van Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties, Thom de Graaf, en het besluit van het kabinet in het daaropvolgende Paasakkoord om het wetsvoorstel in te trekken, is de publicatie van deze onderzoeken enige tijd blijven liggen. Omdat de inhoud van de bijdragen ook los van het specifieke wetsvoorstel relevant is bij toekomstige discussies over voorstellen voor een nieuw kiesstelsel, heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties besloten alsnog tot publicatie over te gaan.

Binnenkort start de discussie weer nu het Burgerforum Kiesstelsel zijn advies voor een nieuw kiesstelsel aan de regering heeft uitgebracht. Het wordt tijd dat nu eens een knoop wordt doorgehakt. Wellicht kunnen de resultaten van de hier gebundelde onderzoeken daar ook een steentje aan bijdragen.

dr. mr. Jan van Schagen
voormalig projectleider Nieuw Kiesstelsel