Veertiende nationale dag Kraamzorg

Toespraak | 26-05-2007

Geachte aanwezigen,

Het is me een groot genoegen hier aanwezig te zijn. U vormt een heel bijzondere beroepsgroep. U oefent een vak uit waarin Nederland een traditie heeft hoog te houden. Immers, kraamzorg is een unieke vorm van zorgverlening in de wereld. Thuis bevallen is in normale omstandigheden heel gewoon in Nederland. In heel wat andere landen durven ouderparen daar niet eens over te denken. Daar is het ziekenhuis de aangewezen plek. Ook als er bij de bevalling geen problemen worden verwacht.

In die eerste opwindende en hectische dagen na de bevalling is de kraamverzorgende van onschatbare waarde in het gezin. Zij het wel dat haar rol geleidelijk verandert. In het verleden was de kraamverzorgende een echte duizendpoot, die de baby verzorgde, de moeder hielp bij het geven van borstvoeding, maar die tegelijk ook wassen draaide, het huis schoonhield, kraambezoek ontving en beschuit met muisjes smeerde.

Tegenwoordig is de kraamverzorgende vooral een professional die garandeert dat moeder en kind de zorg krijgen die ze nodig hebben. Zorg op maat. De kwaliteit van de zorg is wat telt.
Kwaliteit is ook de maatstaf waarmee de kraamzorgaanbieder zich kan onderscheiden op de nieuwe zorgmarkt, die is ontstaan na invoering van het nieuwe zorgverzekeringsstelsel en de wet maatschappelijk ondersteuning, de wmo.

En, niet te vergeten, de kraamverzorgende houdt in die eerste dagen scherp in de gaten of zich geen problemen dreigen voor te doen in het gezin. Zij ligt daarmee aan de basis van een goede start voor het jonge leven. De kraamverzorgende kan daarmee een rol spelen bij vroegsignalering van problemen. Op dit moment wordt door TNO Kwaliteit van Leven gewerkt aan een signaleringsinstrument voor kraamverzorgenden. Het gaat erom dat ook kraamverzorgenden die voelen dat er iets niet pluis is in een gezin, de juiste weg volgen. Dit signaleringsinstrument zal in de zomer klaar zijn. Bovendien komt er een zogeheten overdrachtsprotocol, waardoor belangrijke gegevens niet verloren gaan in de keten verloskundige, kraamzorg, jeugdgezondheidszorg (JGZ). En die gegevens vormen weer een bron van informatie voor het Elektronisch Kind Dossier JGZ, dat vanaf 2008 beschikbaar komt voor alle JGZ-instellingen.

Mede in het licht van de veranderende invulling van de kraamzorg staat in het regeerakkoord dat er meer uren kraamzorg komen. Hoe die uitbreiding vorm krijgt, komt aan de orde in het overleg tussen het ministerie van VWS en alle betrokken partijen in het veld, dat voor juni is gepland.

Beste kraamverzorgenden,
U doet prachtig werk. En u doet uw werk op een steeds professionelere wijze. De kwaliteit van de kraamzorg is de afgelopen jaren verankerd. Eerst in de basiskwaliteitseisen kraamzorg en vervolgens in het Landelijke Indicatieprotocol Kraamzorg. De betrokkenheid van de kraamzorg bij de partus is beschreven in het inhoudelijk kader partusassistentie. Daarmee wordt gegarandeerd dat het kraamgezin de zorg krijgt die het ook daadwerkelijk nodig heeft. De begeleiding van de kraamverzorgende bij de borstvoeding heeft zijn effect bewezen. Voor een kraamzorginstelling is het mogelijk een borstvoedingscertificaat te halen. Dit is één van de middelen die de kraamzorg kan inzetten om aan te geven welke kwaliteit van zorg zij levert. Transparantie van de kwaliteit van de zorg is voor het kraamgezin een steeds belangrijker instrument in de keuze voor kraamzorginstelling. Binnenkort zal op KiesBeter.nl informatie over kraamzorg beschikbaar komen. Met al deze initiatieven en ontwikkelingen wordt een kwaliteitsslag gemaakt en wordt de kraamzorg meer en meer een zorgprofessional in de brede eerste lijn.

Mede door de deskundigheid van en voorlichting door de kraamverzorgende kan Nederland bogen op een indrukwekkend laag aantal gevallen van wiegendood. Uit de jongste cijfers van april van dit jaar blijkt dat het aantal wiegendoodbaby’s in dertig jaar niet zo laag is geweest.

Het afgelopen jaar overleden elf baby’s tussen de zeven dagen en één jaar oud. Dat is op het aantal levendgeborenen van 185.124 een zeer gering aantal. In 1986 ging het nog om 190 gevallen van wiegendood. Hieruit blijkt wel dat u als belangrijke voorlichter in het gezin enorm goede resultaten heeft geboekt bij het voorkomen van wiegendood. Want met deze getallen staat Nederland internationaal voorbeeldig op de kaart.

Nederland kent verloskundige zorg die zowel in de eerste lijn als in de tweede lijn functioneert. Als voorbeeld: van alle jaarlijkse bevallingen vindt 30 procent plaats in de eerste lijn, waarbij de kraamverzorgenden de verloskundige tijdens de partus assisteert. Deze verloskundige keten is uniek en moet blijven bestaan. De rol van kraamzorg - en dus u als kraamverzorgenden - is hierbij van groot belang. U bent diegene die het kraamgezin na de bevalling begeleidt en zorgt voor een goede start van moeder en kind. We kunnen dan ook met trots zeggen dat de kraamzorg in Nederland van een hoog niveau is.

Maar er valt nog wel een slag te maken. Bij de allochtone gezinnen bijvoorbeeld, waar kraamzorg vaak met argusogen wordt bekeken. Onbekendheid met het fenomeen kraamzorg en een andere culturele achtergrond zijn mogelijke oorzaken dat allochtone moeders er de voorkeur aan geven de directe familie bij de zorg van de pasgeborene te betrekken. Er wordt dan geen of te weinig gebruik gemaakt van kraamzorg, waarmee moeder en kind eigenlijk te kort wordt gedaan. Belangrijke informatie over wiegendood, borstvoeding, de hielprik mist dan zijn doel.
Maar mede door het uitdragen van uw professionalisme en verdere voorlichting zouden ook onder allochtone groepen hogere cijfers voor kraamzorg tot de mogelijkheden moeten behoren.

Ik heb gezien dat u een hele reeks workshops hebt georganiseerd, waarbij allerlei interessante thema’s aan de orde komen. Ik wens u dan ook een vruchtbare en informatieve dag toe.