Toespraak staatssecretaris Bijleveld bij congres Burgerzaken
De toespraak die staatssecretaris Bijleveld hield bij de opening van het congres Burgerzaken in Noordwijkerhout.
"Deze regering – u heeft dat uitgebreid kunnen horen toen we aantraden - dames en heren, stelt nadrukkelijk de zaken van de burger centraal.
Hoe zou ik dan weg kunnen blijven op een congres waar burgerzaken centraal staan?
Dat is meer dan een woordspeling. De burger centraal : dat betekent dat we ons als overheid dienstbaar op moeten stellen.
En laten we eerlijk zijn, dat is niet iets waar de overheid vroeger om bekend stond. We moeten op dat gebied nog heel wat oude beelden opruimen.
Alleen al daarom moet onze dienstverlening kwalitatief hoog én betrouwbaar zijn. Én ….. we moeten het onze burgers zo gemakkelijk mogelijk maken.
We hebben, dames en heren, al vaak gesproken over de overheid waar maar één loket staat. Die is er nog niet. Naast burgerzaken zijn er andere loketten voor vergunningen, belastingen enzovoorts. Maar burgerzaken is wel degelijk een van de belangrijkste en meest gezichtbepalende kanten van de overheid.
Ga maar na: GBA, reisdocumenten, rijbewijzen, verkiezingen. En dat zijn allemaal onderwerpen waar van alles gebeurt: de modernisering van de GBA, de hele digitalisering, de elektronische reisdocumenten.
Het is zó in beweging. Het is geen omgeving voor een stereotype knorrige oude, saaie ambtenaar.
Maar eerlijk gezegd; ik ken daar ook maar heel weinig van. De medewerkers burgerzaken hebben een heel goede naam.
Ik ben burgemeester geweest; ik weet waar ik over praat.
U gaat vandaag – dames en heren - nog uitgebreid praten over de GBA, de eerste basisadministratie. Toch wil ik daar een paar opmerkingen over maken. Want dat wordt een cruciaal proces en zoveel hangt daaraan of daarmee samen.
We gaan de GBA als basisadministratie dus tussen nu en januari 2010 invoeren.
Het eerste doel van de GBA is dat de overheid de burger geen overbodige handelingen meer laat verrichten. De moderne overheid vraagt niet langer naar de bekende weg. Instanties moeten zelf maar de benodigde informatie uit de GBA te halen.
Sommige instanties geven hiervan al goede voorbeelden door formulieren alvast voor in te vullen.
Het wordt voor burgers ook makkelijker om hun eigen GBA-gegevens in te zien en zonodig te laten corrigeren. Deze inzage zal als onderdeel van de Persoonlijke Internet Pagina (PIP) aan ieder burger worden aangeboden. Op termijn zullen ook gegevens uit andere (basis)registraties via de PIP kunnen worden ingezien en kunnen burgers vanuit hun PIP zaken doen met allerlei overheidsinstanties.
Het klinkt allemaal nu nog zeer revolutionair maar op 1 januari 2010 – dat is over minder dan drie jaar - krijgen burgers het wettelijk recht te weigeren gegevens te verstrekken die de overheid al in het GBA heeft vastgelegd.
Dit betekent dat ze tegen iedere overheidsinstantie kunnen en mogen zeggen: val me niet lastig met die vragen want dat weet u al.
Dat is de dienstverleningskant. Die is heel belangrijk, maar er is ook het aspect van betrouwbaarheid. De hele overheid moet kunnen werken met de meest betrouwbare persoonsinformatie die we hebben. Die is te vinden in de GBA.
Natuurlijk is de GBA niet altijd 100% juist.
Maar om die onjuistheden er zoveel mogelijk uit te halen wordt de gehele overheid verplicht om gesignaleerde onjuistheden te melden aan de GBA.
In de toekomst zullen steeds meer instanties aan u, de medewerkers burgerzaken, vragen nog eens goed te kijken naar bepaalde gegevens in de GBA.
Dat is aanvankelijk natuurlijk extra werk voor burgerzaken, maar overheidsbreed en op den duur zal er beter en efficiënter kunnen worden gewerkt naarmate de kwaliteit van de GBA toeneemt.
Op dit moment beproeven we de terugmeldingen in een pilot en in september gaat de invoering van de GBA als basisregistratie echt van start.
Dames en heren, dat wordt nog wat! Niet alleen voor mijn departement, maar ook voor alle gemeenten.
Alle diensten moeten immers worden aangesloten op de GBA. Medewerkers burgerzaken zullen allereerst alle gemeentelijke diensten moeten faciliteren die persoonsgegevens uit de GBA nodig hebben.
Verder zullen medewerkers burgerzaken alert moeten blijven op de kwaliteit van de gegevens. De rest van de overheid gaat immers van de gegevens in de GBA uit. Ze moeten er dus op kunnen rekenen dat deze gegevens goed zijn.
Het is overigens goed te beseffen dat er bij alle veranderingen straks ook een emotioneel element mee zal spelen.
Collega’s van andere diensten, moeten afscheid nemen van hun eigen vertrouwde - al of niet schaduw - administraties en gebruik gaan maken van – dus vertrouwen op - een “vreemde” administratie, die ook nog eens door anderen wordt gemaakt en beheerd.
Dan zijn argumenten als verbetering van kwaliteit of kostenbesparing alleen, niet genoeg. Afwisselend zullen empathie, verwijzing naar wettelijke verplichtingen uit Den Haag en inzet van het eigen bestuur moeten worden ingezet om de verandering echt te realiseren.
Hoofden burgerzaken: u wordt verandermanagers!
Een ander belangrijk aspect bij de GBA, is dat u een steeds belangrijker rol zult gaan spelen bij de preventie van fraude en misbruik bij de vaststelling van iemands identiteit of bij de beoordeling van documenten.
Dat kan spanningen opleveren met snelle dienstverlening. We moeten het de burger niet lastiger maken dan nodig is, maar gezien het belang van de GBA voor de rest van de overheid, dient u uw kritische houding nooit te laten varen als het gaat om de vaststelling van iemands identiteit of bij twijfel of iemands ergens wel woont.
En dan heb ik het nog niet eens over die zogenaamd buitengewoon ongelukkige pechvogels die jaarlijks vele malen opnieuw hun paspoort verliezen. Ik wil hen graag in uw warme en oplettende aandacht aanbevelen.
En dan het terrein waarop de meeste burgers u ontmoeten: de reisdocumenten, het paspoort en de Nederlandse identiteitskaart. Nederlandse burgers moeten erop kunnen vertrouwen dat hun reisdocument voldoet aan de Europese en internationale eisen. Ook hier is continue aandacht voor een goed evenwicht is tussen dienstverlening en betrouwbaarheid.
En als ik zeg continue, dan bedoel ik dat ook letterlijk. Bij de invoering van het elektronische reisdocument kregen we nieuwe foto-eisen. De foto’s die sinds de invoering bij de aanvragen van reisdocumenten worden ingeleverd worden gemonitord en er is overleg met de gemeenten over de ervaringen met de nieuwe foto-eisen.
In overleg met u, de NVVB, en een grote club gemeenten - de zogenoemde Klankbordgroep Gemeenten - wordt nu gekeken of sommige eisen aangepast of verder verduidelijkt moeten worden. En omdat de eisen aan de foto met name internationaal bepaald worden, delen wij onze ervaringen met deze eisen ook met andere landen.
U weet ook dat we steeds bezig zijn met de betrouwbaarheid van het reisdocument.
In 2009 zullen er vingerafdrukken in de chip worden opgenomen. Dit is verplicht gesteld op grond van een Europese Verordening. Dit zal een belangrijke verandering betekenen in het aanvragen en uitgeven van reisdocumenten. Ook hierbij zal de NVVB en de Klankbordgroep Gemeenten weer nauw worden betrokken.
Dames en heren, wanneer burgers het over “de “ overheid hebben, dan maken ze vaak niet veel onderscheid tussen het rijk, de gemeente of het stadsdeelkantoor. Voor de meeste mensen in Nederland is de overheid, de overheid waar ze mee te maken hebben. En dat bent u dus !
Van uw vriendelijkheid of correctheid, van uw efficiency, van uw betrouwbaarheid hangt het vaak af of de burgers de overheid vertrouwen.
U houdt zich bezig met burgerzaken, de zaken van de burger.
U bent in zekere zin de frontsoldaten van de overheid. Ik hoop dat u wilt aanvaarden dat ik en mijn hele ministerie daar met bewondering naar kijken en dat u – als dat nodig is – ook een beroep op ons zult kunnen doen."