Speech Themadag Bedrijfsoverdracht Kamer van Koophandel Amsterdam
Speech door de Staatssecretaris van Economische Zaken, drs. Frank Heemskerk, tijdens de Themadag Bedrijfsoverdracht, KvK Amsterdam, 22 mei 2007.
Dames en heren,
De komende 5 tot 10 jaar zullen zo’n 100.000 ondernemers op zoek gaan naar een opvolger. De ervaring leert dat daar veel mis kan gaan, want vindt u ze wel en tegen een goede prijs? De Kamers van Koophandel helpen u vanavond in ieder geval een eind op weg met het bepalen van de waarde van uw bedrijf. Want een goed beeld van de verkoopwaarde van uw bedrijf is belangrijk. Zowel voor u als voor mij als Staatssecretaris van Economische Zaken.
Dat wil ik graag illustreren aan de hand van een schrijnend voorbeeld. Veel ondernemers denken dat zij hun bedrijf tegen een hoge prijs kunnen verkopen en dus een goed pensioen zal opleveren. Maar de werkelijkheid blijkt dan ineens anders. In De Telegraaf stond laatst zo’n voorbeeld. Een ondernemerskoppel was zo heilig overtuigd van de locatie en omzetcijfers van hun 2 confectiezaken dat zij dachten deze zaken tegen een hoog bedrag te kunnen verkopen. Helaas stonden in diezelfde periode nog 15 andere confectiezaken te koop.
Met als gevolg uiteindelijk geen koper en een beduidend lager pensioen. Dat wil ik zoveel mogelijk voorkomen. Want het onbedoeld moeten opdoeken van een bedrijf is niet alleen een persoonlijk verlies, maar ook een economisch verlies. Sprake van kapitaalvernietiging als een gezond bedrijf moet worden beëindigd.
Zelf kunt u daar natuurlijk ook iets aan doen. Onder andere door uw bedrijfsoverdracht goed voor te bereiden. De ervaring leert namelijk dat een min of meer probleemloze bedrijfsoverdracht staat of valt met een goede voorbereiding. De cijfers laten zien dat 10 tot 30 procent van de overdrachten mislukt en dat is vaak het gevolg van een gebrekkige voorbereiding. Ik ben dan ook blij dat u vanavond de tijd neemt om hierbij stil te staan. Want de verkoop van uw bedrijf is bepaald geen wissewasje.
Allereerst gaat het gepaard met de nodige emoties – u heeft de beste jaren van uw leven gestoken in het opbouwen van uw zaak.
Logisch dat u daar niet zomaar afstand van kunt doen. Ik heb zelfs begrepen dat het voor sommige ondernemers voelt alsof ze hun begrafenis moeten regelen. Wat dan vaak weer de reden is dat zij de voorbereiding zo lang mogelijk uitstellen, met alle gevolgen van dien. Onder invloed van al die emoties moet u vervolgens van alles regelen op fiscaal, juridisch en financieel gebied, en het liefst zo gunstig mogelijk. En tot slot moet u een opvolger zien te vinden. U weet wel, zo iemand die het allemaal heel anders wil gaan doen.
Eén van de twee mensen uit uw leven als ondernemer die per definitie niet deugen. Wie die ander dan is? Uw voorganger natuurlijk.
Bij dit alles moet u zich heel goed realiseren dat het weliswaar draait om een persoonlijke beslissing, maar dat uw keuzes meer personen dan alleen uzelf aangaan. Denk bijvoorbeeld aan uw familie. Zorg ervoor dat zij achter uw beslissing staan. Maak het thuis dus bespreekbaar. Doe het in ieder geval niet allemaal in uw eentje. Dat bent u natuurlijk wel gewend; u heeft uw bedrijf zelf opgebouwd tot wat het nu is, zelf de zware beslissingen genomen, in uw eentje daarmee geworsteld. Dit is de laatste grote beslissing die u gaat nemen. Ga hiervoor vooral eens te rade bij anderen.
Genoeg anderen voorhanden die u kunnen helpen bij het nemen van deze laatste grote beslissing en alles wat daarbij komt kijken.
U staat er niet alleen voor. Klop eens aan bij uw boekhouder of accountant – dat doet u sowieso al –, uw brancheorganisatie, een adviseur of specialist. Ook de overheid kan iets voor u betekenen. Het Ministerie van Economische Zaken is samen met de Kamers van Koophandel, MKB Nederland en VNO-NCW hard bezig om u te helpen uw bedrijfsoverdracht zo soepel mogelijk te laten verlopen.
Maatregelen
EZ en haar partners doen bijvoorbeeld veel om de financiering van bedrijfsoverdrachten te vergemakkelijken. Zo staat het ministerie van Economische Zaken via het Besluit Borgstelling Midden- en Kleinbedrijf (BBMKB) tot 1 mln. euro borg voor kredieten van banken aan ondernemers, ook voor opvolgers. Daarnaast kunnen opvolgers een beroep doen op de Groeifaciliteit; een garantiemogelijkheid voor risicokapitaal tot 5 mln. euro. Met de Groeifaciliteit wordt het uw opvolger dus een stuk makkelijker gemaakt om toegang te krijgen tot het benodigde vermogen voor een overdracht.
Dan zijn de afgelopen paar jaar een aantal fiscale regelingen uitgebreid. Ten eerste de faciliteit in de successiewet. Als u uw bedrijf aan uw opvolger schenkt of via erfrecht aan uw opvolger nalaat kan hij of zij een belastingvrijstelling voor 75% van de waarde van uw bedrijf krijgen. Dit betekent dat zij slechts over 25% van de waarde van de onderneming belasting hoeven betalen. Bovendien kunnen zij ook nog eens renteloos uitstel van betaling krijgen voor een periode van maximaal 10 jaar.
Daarnaast is er de doorschuiffaciliteit in de inkomstenbelasting. Als uw beoogde opvolger 3 jaar als ‘kroonprins’ meewerkt in uw bedrijf kan het bedrijf tegen boekwaarde naar hem of haar worden doorgeschoven. Daardoor is er bij de overdracht geen belasting verschuldigd over de stille reserves van de onderneming. Dat betekent dat uw opvolger uw onderneming voor een gunstiger bedrag kan overnemen en daardoor de overname makkelijker kan financieren. Dan hebben we ook nog het Overdrachtspakket met daarin meer informatie over het overdragen van een bedrijf. Deze maand aangevuld met speciale workshops en presentaties van de Kamers van Koophandel, maar ook van VNO-NCW en MKB Nederland.
Om u in een klap bewust te laten zijn van wat een bedrijfsoverdracht eigenlijk inhoudt, wat het betekent en waar u allemaal rekening mee moet houden. Want het voorbeeld dat ik zojuist aanhaalde moet eigenlijk niet meer voorkomen. En daar gaan we nú mee aan de slag.
Want ik heb begrepen dat er vanavond experts voor u klaar staan om u het naadje van de kous te vertellen over eerdergenoemde en andere regelingen. Maar ook om u het belang van het goed overdenken en het goed voorbereiden op het netvlies te branden.
Maak gebruik van de experts en van de regelingen. Opvolgers geven vaak aan dat gebrek aan financiën het overnemen van een bedrijf bemoeilijkt of in de weg staat. De door mij genoemde regelingen kunnen uitkomst bieden.
Nieuws: onderzoek naar opvolgers
Op één punt ben ik nog niet ingegaan. Ik ben mijn verhaal begonnen met 100.000 zoekende ondernemers naar opvolgers de komende 5 tot 10 jaar. Gaat u ze wel vinden? Of loopt u het risico dat u ook met 15 andere (confectie)zaken moet concurreren om één opvolger?
In opdracht van EZ is Motivaction aan de slag gegaan met een onderzoek naar welke vijvers met opvolgers eigenlijk voorhanden zijn.
Het onderzoek is nog niet gepubliceerd, maar één ding kan ik u alvast wel zeggen: er zijn voldoende doelgroepen waarop u zich kunt richten.
Met name schoolverlaters staan open voor ondernemerschap en 44% van hen maakt daarin nog geen expliciete keuze tussen een bestaand bedrijf overnemen of zelf iets nieuws opbouwen. Daar zit dus nog veel potentieel. Maar denkt u ook eens aan werknemers.
Want van alle onderzochte doelgroepen kiezen werknemers namelijk het meest voor het overnemen van een bedrijf; zo’n 10% van de werknemers zou best een bedrijf willen overnemen. Overweeg vooral ook uw eigen werknemers als mogelijke opvolgers; 18% van de werknemers zou het bedrijf waarin zij nu werken willen overnemen.
Slot
Dames en heren,
De overdracht van een bedrijf gaat niet altijd over rozen. Maar ook in de politiek verloopt de overdracht niet altijd even gladjes.
Denk aan de gedroomde opvolging van Ruud Lubbers door Eelco Brinkman. Of die van Wim Kok door Ad Melkert. De les die ik uit deze voorbeelden trek: take nothing for granted!
Het is dus een goede zaak dat u als ondernemer vanavond de kans neemt om u te oriënteren op wat wel ‘een kwetsbare periode’ in de levenscyclus van uw bedrijf wordt genoemd. Zoals gezegd kunt u hiervoor bij veel partijen terecht. Ook bij overheid en haar partners.
Maar waar wij de smeerolie leveren, moet u zelf de motor starten.
Ik wens u veel succes met de voorbereiding van uw bedrijfsoverdracht. Hopelijk kunt u mij aan het einde van de avond alvast vertellen hoeveel uw bedrijf waard is.
[Slogan eurocard/mastercard: Sommige dingen in het leven zijn onbetaalbaar, voor de rest: eurocard/ mastercard.]