Investeren in een mooi landschap zorgt voor geluk en geld

Nieuwsbericht | 24-04-2007 | 03:11

Het onderzoeksrapport bestaat uit twee delen: een kwalitatief en een kwantitatief deel. De kwalitatieve analyse gaat in op niet direct in geld uit te drukken baten, zoals het welzijn en het geluk van mensen. Landschap zorgt voor een hoogwaardige woonomgeving voor mensen en een gunstig vestigingsklimaat voor bedrijven. Daarnaast is er een directe relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en de gezondheid van mensen. Meer en mooier groen maakt mensen rustiger en stimuleert beweging. Uit het onderzoek blijkt dat het landschap een duurzame investering is, mits er voldoende aandacht is voor handhaving en beheer van bestaande mooie landschappen. Dit kwalitatieve deel is samengesteld door het ministerie van LNV, met bijdragen van het Milieu- en Natuurplanbureau, het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Ruimtelijk Planbureau en met advies van de heer Sijmons, de Rijksadviseur van het landschap.

Het tweede deel is een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse. Deze kwantitatieve doorrekening toont aan dat het ook voor de welvaart in Nederland bijzonder positief is om te investeren in landschap. Uit berekeningen van Witteveen en Bos blijkt dat woongenot, recreatie en de welvaart die mensen ontlenen aan het bestaan en behoud van een grote biodiversiteit en een cultuurhistorisch waardevol landschap, het meeste geld opleveren. Aan de hand van drie voorbeeldgebieden zijn concrete berekeningen gemaakt. Zo levert woongenot in de Hoekse Waard (Zuid-Holland) een bedrag van 60,8 miljoen euro op. Recreatie in de Meijerij (Noord-Brabant) 107,7 miljoen euro en cultuurhistorisch waardevol landschap in de Hondsrug (Drenthe) 3,7 miljoen euro. Doorgerekend levert investeren in het landschap de Nederlandse samenleving 17,8 miljard euro op.

De minister organiseert voor de zomer een gesprek met verschillende partijen over de resultaten. Op dit moment zijn de kosten en de baten onevenredig verdeeld. Logischerwijs gaan de kosten voor de baten uit, waarbij de baten vaak zijn verspreid over vele jaren. Daar komt bij dat de partijen die de kosten dragen vaak andere zijn dan de partijen die de baten ontvangen. Belangrijkste vraag is op welke manier de samenleving een bijdrage kan en wil leveren aan het tot stand brengen van deze investeringen. Daarnaast vraagt ze het Centraal Planbureau (CPB) om een officiële reactie op deze doorrekening.

Bijlage: Enkele highlights uit onderzoeksrapport 'Investeren in het Nederlandse landschap. Opbrengst: geluk en euro's'

Deel 1: Kwalitatieve analyse

Landschap, wat is dat?
Eenvoudig gezegd: de leefomgeving van de mens. De Nederlandse identiteit hangt sterk samen met de omgeving en is grotendeels door onze voorouders gevormd.

Het landschap verandert
Individualisering, globalisering en esthetisering zijn drie trends die besproken worden omdat deze momenteel bepalend zijn voor hoe de samenleving met het landschap omgaat. Er zijn korte- en langetermijn ruimtelijke ontwikkelingen die in combinatie met de trends het Nederlandse landschap van de toekomst gaan domineren. Het gaat om: veranderende landbouw, verstedelijking, infrastructuur, recreatie en toerisme, klimaat, water en energie.

Kosten
De kosten om het Nederlandse landschap meer kwaliteit te geven zitten enerzijds in het aanleggen van paden, heggen, bruggen. Anderzijds zijn er kosten verbonden aan het beheer van het reeds bestaande landschap, planologische bescherming en handhaving van wet en regelgeving.

Baten
In enkele studies is aangetoond dat een hoogwaardige woonomgeving voor werknemers in een kenniseconomie erg belangrijk is. Een mooi landschap is van invloed op het vestigingsklimaat. Uit experimenteel onderzoek blijkt een aantrekkelijke groene omgeving bij uitstek de plek om weer tot rust te komen. Daarnaast stimuleert natuur tot bewegen. Dat helpt tegen stress, maar verkleint ook nog eens de kans op hart- en vaatziekten, suikerziekte, botontkalking en overgewicht. Er is een directe relatie tussen de gezondheid van mensen en de hoeveelheid groen in hun directe woonomgeving.

Deel 2: Kwantitatieve analyse

De grootste batenposten van landschap

1. Woongenot – wonen in een groene omgeving wordt doorgaans aantrekkelijker gevonden dan in een grijze omgeving. De meerwaarde van de aanwezigheid van groen komt tot uiting in de woningprijs. Voor de Hoeksche Waard bijvoorbeeld, levert het woongenot 60,8 miljoen euro op.
2. Recreatie – de baten zijn gebaseerd op de toename aan dagtochten, een hogere waardering van bestaande dagtochten en de toename van verblijfsrecreatie. In de Meierij bijvoorbeeld, zijn de recreatiebaten het grootste (107,7 miljoen euro) met name dankzij het grote aantal dagtochten.
3. Vererving van cultuurlandschap en natuur – cultuurlandschap en natuur ontleent mensen een gevoel van welvaart die zij graag willen doorgeven aan het nageslacht. In het gebied van de Hondsrug bijvoorbeeld levert dit een bedrag op van 4,9 miljoen euro. In dit gebied wonen minder mensen, dus de bedragen zijn lager dan in de andere gebieden.

Kleine baten

Er zijn ook kleinere batenposten, zoals gereduceerd bestrijdingsmiddelgebruik, minder oevererosie, energiebesparing, een hogere gewasopbrengst door beschutting tegen wind, een hogere melkgift door schaduwwerking en besparingen op kunstmestgebruik door een rijker bodemleven. Deze kleine posten zijn goed voor 5 tot 14% van de totale baten. Met andere woorden; veel kleintjes maken één grote.

Het belang van netwerken

De meeste baten van landschap, zoals voor de recreatie, zijn meest effectief als er een heel netwerk van paden wordt aangelegd. Daarom is in de kosten-batenberekening onderscheid gemaakt tussen baten van individuele elementen en netwerkbaten. Voor alle drie de voorbeeldgebieden bleken de netwerkbaten aanzienlijk hoger dan de baten van individuele elementen. De individuele baten in de Meijerij bijvoorbeeld, leveren 40,8 miljoen euro op, terwijl een netwerk van landschapselementen 171,1 miljoen euro oplevert.