Vervanging van twee Standaardfregatten door fregatten voor luchtverdediging

Kamerstuk | 19-12-1996

Met mijn brieven van 20 juni 1996 (Kamerstuk 24 400 X nr. 116) en van 8 juli 1996 (Kamerstuk 24 400 X nr. 129) heb ik u ingelicht over het voornemen twee Standaardfregatten te vervangen door twee fregatten voor luchtverdediging. Door deze nieuwe fregatten nog dit jaar aan te besteden, kan optimaal worden aangesloten bij de bouw van de vervangers van de geleide-wapenfregatten van de Tromp-klasse. Over de brieven is op 24 oktober jl. een overleg gevoerd met de Vaste Commissie voor Defensie. Met deze brief informeer ik u over de resultaten van de verwervingsvoorbereiding (D-fase) van deze fregatten.

Behoefte

In de Defensienota 1991 (Kamerstuk 21 991 X nr. 3) is aangegeven dat bescherming van de taakgroepen van de Koninklijke marine tegen geleide wapens prioriteit heeft. Dit is sindsdien niet veranderd. Zoals onder meer in de antwoorden op schriftelijke vragen van 2 oktober jl. (Kamerstuk 25 000 X nr. 7) is aangegeven, is de dreiging van anti-schip geleide wapens in de afgelopen jaren toegenomen. Dergelijke wapens kunnen worden gelanceerd vanaf platforms vanuit zee, vanuit de lucht en vanaf land. De inzet ervan is betrekkelijk eenvoudig.

Om te kunnen voorzien in een adequate luchtverdediging is er behoefte aan ten minste vier fregatten met een luchtverdedigingscapaciteit gelijk aan die van de in aanbouw zijnde luchtverdedigings- en commandofregatten. In mijn brief van 20 juni 1996 heb ik aangegeven dat om technische redenen is afgezien van het voorgenomen moderniseringsprogramma van de fregatten van de Jacob van Heemskerck-klasse en dat is besloten twee Standaardfregatten te vervangen door fregatten voor luchtverdediging. In de Prioriteitennota (Kamerstuk 22 975 X nr.2) is gesteld dat het totaal aantal fregatten van de Koninklijke marine op zestien wordt gebracht. Door twee van de vier Standaardfregatten te vervangen door fregatten voor luchtverdediging blijft het aantal fregatten gehandhaafd op zestien.

Internationale Samenwerking

De bouw van de fregatten voor luchtverdediging geschiedt in aansluiting op die van de vervangers van de Tromp-klasse fregatten. Over de bouw van deze schepen heb ik u geïnformeerd met mijn brieven van 6 juni 1995 (Kamerstuk 23 900 X nr. 81) en van 12 juni 1995 (Kamerstuk 23 900 X nr. 83). Daarin is gesteld dat Nederland bij de bouw van deze schepen samenwerkt met Duitsland en Spanje. Deze "Trilateral Frigate Cooperation" (TFC) wordt voortgezet tijdens de realisatiefase van de projecten. Duitsland heeft inmiddels drie fregatten van het type F124 aanbesteed met een optie op een vierde. Spanje wil vier fregatten van het type F100 aanbesteden. De internationale samenwerking is gericht op het zoveel mogelijk bereiken van kostenbesparingen bij het ontwikkelen, verwerven en exploiteren van platform- en Sensor- Wapen- en Commando-systemen (Sewaco). Het is niet de bedoeling drie volledig identieke typen fregatten te bouwen.

Een van de belangrijkste onderdelen van het luchtverdedigingssysteem waarmee de schepen worden uitgerust is de "Active Phased Array Radar" (APAR). Nederland ontwikkelt dit systeem samen met Canada en Duitsland. Bij de ontwikkeling van een infrarood zoek- en volgsysteem voor lange afstand (Sirius) wordt samengewerkt met Canada.

Nationale industrie

De belangrijkste bij het project betrokken Nederlandse bedrijven zijn de Koninklijke Schelde Groep B.V. (KSG) die de schepen bouwt en Hollandse Signaalapparaten B.V. (Signaal) die belangrijke delen van het luchtverdedigingssysteem ontwikkelt en levert. De Koninklijke marine verzorgt de integratie van de Sewaco-systemen. Volgens een opgave van de betrokken industrieën bedraagt het werkpakket van de Koninklijke Schelde Groep B.V. ongeveer 2200 manjaren. Daarnaast zal de Koninklijke Schelde Groep B.V. nog zo'n 1200 manjaren werk aan Nederlandse onderleveranciers uitbesteden. Voor Hollandse Signaal Apparaten B.V. is er een werkpakket van ongeveer 750 manjaren. Bovendien kan nog ongeveer 75 manjaren werk worden uitbesteed aan Nederlandse onderleveranciers. Met de uitvoering van dit project wordt invulling gegeven aan het beleid in de Prioriteitennota van 1993 ten aanzien van het behoud van de technische kennis voor de bouw van gespecialiseerde oppervlakteschepen en de daarmee samenhangende benodigde afstemming tussen de planning van de Koninklijke marine, de bezettingsgraad van de Koninklijke Scheldegroep B.V. en de ontwikkelingsinspanningen van bijvoorbeeld Hollandse Signaal Apparaten.

Tijdschema

De ondertekening van het contract voor de bouw van deze twee fregatten is voorzien op uiterlijk 6 februari 1997. Hierdoor worden de voordelen van het bouwen van een grotere serie optimaal benut. De bouw van het eerste fregat voor luchtverdediging zal naar verwachting aanvangen in maart 2000. De proeftocht is voorzien vanaf september 2003 en de indienststelling in 2004. Vanaf medio 2002 worden aan boord van dit fregat de Sewaco-systemen geïnstalleerd. Het tweede fregat zal een jaar later worden opgeleverd.

Technische gegevens

Zoals gesteld in mijn brief van 20 juni 1996, is de technische uitvoering van de schepen beschreven in mijn brief van 6 juni 1995 (Kamerstuk 23 90 X nr. 81) over de vervangers van de Tromp-klasse fregatten. Hier wordt dan ook volstaan met enkele belangrijke kenmerken. De waterverplaatsing van de schepen bedraagt ongeveer 5800 ton. Waar mogelijk worden civiele normen toegepast. Over de keuze van de gasturbines en de dieselmotoren heb ik u geïnformeerd met mijn brieven van 24 november 1995 (Kamerstuk 24 400 X nr. 45) en van 29 maart 1996 (Kamerstuk 24 400 X nr. 86).

Het "Local area missile system" (LAMS), de SMART-L-radar en de Mk41 lanceerinrichting zijn identiek aan die voor de luchtverdedigings- en commandofregatten. Over de voorgenomen verwerving van de Mk 41 lanceerinrichting voor de luchtverdedigings- en commandofregatten heb ik u op 1 november jl. geïnformeerd (Kamerstuk 25 000 X nr. 16).

Op de beide luchtverdedigings- en commandofregatten worden voorzieningen aangebracht voor commandovoering van de twee taakgroepen. Op de fregatten voor luchtverdediging is dat niet nodig. Evenals de luchtverdedigings- en commandofregatten zullen ook de fregatten voor luchtverdediging worden uitgerust met de in ontwikkeling zijnde NH-90 helikopter.

Bemanning

De bemanning van de fregatten voor luchtverdediging zal kleiner zijn dan de bemanning van de luchtverdedigings- en commandofregatten omdat er geen staf voor een taakgroep nodig is. De bemanning zal bestaan uit 23 officieren, 44 onderofficieren en 115 korporaals en manschappen. De totale accommodatie, inclusief de reserve accommodatie, is geschikt voor 232 personen. Er is rekening gehouden met een bezetting van 33 procent vrouwelijke bemanningsleden. De opleidingen sluiten aan bij die van de bemanningen van het luchtverdedigings- en commandofregat.

Budget

Voor de bouw van de twee schepen is met de bouwwerf een vaste prijs van f 537,4 miljoen (prijspeil 1996) overeengekomen. De offerte voor dit bedrag is geldig tot en met 6 februari 1997. Het bedrag wordt volgens een overeengekomen formule jaarlijks aangepast aan de stijging van de loon- en materiaalkosten.

Voor de verwerving van de diverse - deels in ontwikkeling zijnde - Sewaco-systemen is in het budget een planbedrag van f 618,1 miljoen (prijspeil 1996) gereserveerd. Een belangrijk onderdeel van het luchtverdedigingssysteem is het "Local Area Missile System" (LAMS). Het betreft hier de ontwikkeling van een luchtverdedigingssysteem voor de korte afstand. Zoals aangekondigd in hoofdstuk X van de Rijksbegroting 1997 zal de internationale ontwikkeling van de componenten van dit systeem waarschijnlijk in 1999 worden afgerond. Ik ben voornemens u in de jaarlijkse rapportage over de voortgang van de luchtverdedigings- en commandofregatten te informeren over de verwervingsvoorbereiding van de onderdelen van het luchtverdedigingssysteem.

Het totale project is begroot op f 1.270,7 miljoen (prijspeil 1996). Naast de kosten van de beide platformen zijn hierin de kosten opgenomen van de verwerving van de Sewaco-systemen en van de scheepsbouwkundige voorzieningen ten behoeve van deze systemen. Daarnaast is in dit budget rekening gehouden met een bedrag van f 115,2 miljoen (prijspeil 1996) voor de verwerving van de gebruikelijke navigatieapparatuur, de verzekering tijdens de bouw, alsmede een reservering voor onvoorziene uitgaven.

De Goalkeepersystemen, de Nixie torpedomisleidingssystemen en de SRBOC-installaties voor radarmisleiding waarmee de schepen worden uitgerust, zijn niet in het budget opgenomen. Deze komen beschikbaar van de Standaardfregatten die worden vervangen. Voor walreservedelen - de verwerving daarvan maakt geen deel uit van het project - is in de plannen afzonderlijk f 30 miljoen (prijspeil 1996) gereserveerd.

Exploitatiekosten

De exploitatiekosten van een fregat voor luchtverdediging zijn gelijk aan die van een luchtverdedigings- en commandofregat zonder de staf van een taakgroep. Ze zijn geraamd op f 29,7 miljoen per jaar (prijspeil 1996), waarvan f 12,2 miljoen voor personeel en f 17,5 miljoen voor materieel. Er wordt van uitgegaan dat de schepen een operationele levensduur hebben van vijfentwintig jaar.

Instandhouding

De Rijkswerf in Den Helder voert het onderhoud van de schepen en platformsystemen uit. Daaronder vallen het regelmatig reinigen van de scheepshuid, het uitvoeren van reparaties en, eens in de zes jaar, uitgebreid onderhoud. Sensoren, wapens en commandosystemen worden onderhouden bij het Sewaco-bedrijf, eveneens in Den Helder.

Samenhang fregatten projecten

Door direkt aan te sluiten bij de bouw van de reeds aanbestede luchtverdedigings- en commandofregatten worden geen extra ontwikkelingskosten gemaakt. De fregatten voor luchtverdediging worden identiek - met uitzondering van de apparatuur benodigd voor commandovoering - aan de luchtverdedigings- en commandofregatten. Zo wordt ook maximale standaardisatie wordt bereikt.

Voor de bouw van de beide schepen is het reeds bestaande contract van de luchtverdedigings- en commandofregatten uitgebreid.

Tot slot

Ik ben voornemens, eventueel na overleg met u, op uiterlijk 6 februari 1997, de expiratiedatum van de offerte, het contract met de Koninklijke Schelde Groep B.V. voor de bouw van twee fregatten voor luchtverdediging te ondertekenen.

Uit doelmatigheidsoverwegingen en omwille van een zorgvuldige projectbeheersing zullen de beide projecten - luchtverdedigings- en commandofregatten en fregatten voor luchtverdediging - worden samengevoegd en ondergebracht bij één projectteam.

In het overleg van 24 oktober jl. is toegezegd dat u vanaf 1997 jaarlijks wordt geïnformeerd over de voortgang van het project luchtverdedigings- en commandofregatten en dat de voorbereiding van de verwerving van het luchtverdedigingssysteem deel uitmaakt van deze rapportage.

De verwezenlijking van dit project acht ik van groot belang. Met het in dienst nemen van deze twee fregatten voor de luchtverdediging wordt invulling gegeven aan de in de Prioriteitennota voorziene capaciteit aan luchtverdediging.

Met dit project wordt tevens een bijdrage geleverd aan de versterking van de positie van de Nederlandse defensie-industrie en aan de internationale defensiesamenwerking.`

DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE,

drs. J.C. Gmelich Meijling