februari 22, 2017

Een jaar geleden ratificeerde de Europese Commissie (EC) een Europees Actieplan om binnen de EU de illegale handel in wilde dieren aan te pakken. Vervolgens werd dit Actieplan in juni vorig jaar overgenomen door de 28 Lidstaten, die met de prioriteiten van het plan instemden en de oproep tot tijdige implementatie onderschreven. Vooral onder aanvoering van het IFAW werd gekozen voor een gecoördineerde aanpak, vergelijkbaar met een strategie die tegen andere ernstige misdrijven wordt ingezet. We waren blij met dit plan en dienden nadere aanbevelingen in voor effectieve uitvoeringsmaatregelen.

Het is nu tijd om de balans op te maken en te bezien wat er van dit ambitieus voornemen terecht is gekomen. Het jaar 2016 is in vele opzichten ongetwijfeld een moeilijk jaar geweest en zal waarschijnlijk een keerpunt in onze geschiedenis blijken te zijn.  De wereld zoals we die kenden, is veranderd. Helaas viel de presentatie van het Actieplan samen met een enorme, hartverscheurende migrantencrisis in het zuiden van Europa, bloedige terroristische aanslagen in Frankrijk, Duitsland en België, en een stemming in het Verenigd Koninkrijk voor een vertrek uit de Europese Unie. Het gevolg was dat Brussel en de EU-Lidstaten niet de onverdeelde aandacht aan het Actieplan konden geven die zo dringend nodig was. De toenemende omvang van de illegale handel in wilde dieren brengt echter niet alleen schade toe aan natuur en milieu, maar raakt ook onze veiligheid en volksgezondheid. Interpol toonde dit aan in een onlangs uitgebracht rapport waarvan de conclusie was, dat de illegale handel in wilde dieren en andere vormen van georganiseerde misdaad vaak nauw met elkaar samenhangen. De volledige implementatie van het EU-Actieplan duldt dus niet langer uitstel.

Er is over het afgelopen jaar gelukkig ook positief nieuws te melden. Het Europees Parlement boog zich over de implementatie van het Actieplan en stelde in Resolutie 2016/2076(INI) een aantal maatregelen voor die het Plan moeten versterken. De voorstellen varieerden van een algeheel verbod op de handel in ivoor binnen de EU tot samenwerking van de Lidstaten met operators van sociale media, zoekmachines, webwinkels en internetveilingen in de strijd tegen online wildlifecriminaliteit. De Resolutie pleit ook voor het vrijmaken van voldoende financiële middelen voor de uitvoering van het Actieplan, want de afzonderlijke Lidstaten hebben daar nog geen geld voor apart gezet. Zonder de nodige mensen en financiële middelen dreigt het plan te mislukken. In dit verband zullen de Lidstaten ook hun steun moeten geven aan Europol die de strijd tegen wildlifecriminaliteit in Europa coördineert. De eerste gelegenheid voor de Lidstaten, de Europese Commissie, het bedrijfsleven en andere belanghebbenden om de hoofden bij elkaar te steken en vervolgstappen met betrekking tot het Actieplan te bespreken, was een vergadering die op 8 februari werd gehouden en jaarlijks zal worden herhaald. Centraal punt van bespreking was de rol die het bedrijfsleven bij het Actieplan kan spelen. Het volledige verslag van deze conferentie  en de laatste ontwikkelingen binnen de Lidstaten vind je hier. 

Zoals blijkt uit een recent overzicht van de Europese Commissie hebben de EU en de Europese Commissie enige vooruitgang geboekt in de zin van concrete stappen.  Zo besloot Zweden om voor onbewerkt ivoor geen wederuitvoervergunningen of  EU-handelscertificaten meer af te geven. Het Verenigd Koninkrijk verstrekt ook geen documenten meer voor de (weder)uitvoer van onbewerkt ivoor, en in Frankrijk is onlangs een verordening van kracht geworden die elke vorm van handel in ivoor van olifanten en neushoornhoorn verbiedt, op een enkele uitzondering na.

De Europese Commissie werkt nu samen met de EU-Lidstaten aan richtlijnen die moeten waarborgen dat de handel in legaal oud ivoor binnen of afkomstig uit de EU niet als dekmantel kan dienen voor de internationale illegale handel. Er zijn echter nog strengere richtlijnen nodig die op zowel bewerkt als onbewerkt ivoor van toepassing zijn, zoals blijkt uit dit artikel dat door het IFAW en andere ngo’s werd gepubliceerd.  Een aantal Lidstaten heeft ook de binnenlandse capaciteit voor de strijd tegen de illegale handel versterkt, trainingen verzorgd voor handhavingsfunctionarissen, workshops voor douaniers georganiseerd en betere opvang van in beslag genomen levende dieren geregeld. Toch zullen dit soort maatregelen niet alleen op landniveau, maar Europa-breed moeten worden genomen. 

Het IFAW is van mening dat het waarborgen van politieke betrokkenheid een van de grootste uitdagingen is waar we voor staan; de illegale handel in wilde dieren moet hoog op de politieke agenda van de EU blijven en door alle Lidstaten als ernstige vorm van criminaliteit erkend worden (actie 22 van het Actieplan) conform het VN-Verdrag inzake Grensoverschrijdende Georganiseerde Criminaliteit. De politiek heeft zich hier al op het hoogste niveau aan verbonden, zoals in Resolutie 2013/40 van de Economische en Sociale Raad van de VN, die overheden oproept om wildcriminaliteit als een ernstige vorm van misdaad te benaderen. Als we wildlifecriminaliteit willen aanpakken en eindelijk fatsoenlijk uitvoering aan dit Actieplan willen geven, zullen we de handen ineen moeten slaan om ook de vraag naar illegale producten terug te dringen -  niet alleen door middel van bewustmakingscampagnes, maar ook door harmonisering van wetgeving en sancties binnen de EU. Hiertoe  moet de effectiviteit van de Richtlijn Milieucriminaliteit (punt 14 van het Actieplan) opnieuw worden geëvalueerd, mede in het licht van de in 2015 ingevoerde Europese Agenda inzake Veiligheid.

Ons staan misschien zware tijden te wachten, vol politieke spanningen en veranderingen in natuur en milieu. We moeten echter positief blijven, en doorgaan met onze strijd voor een betere wereld voor de generaties mensen en dieren na ons;  en die strijd moet beginnen in Europa, waar de Europese Commissie en de EU-Lidstaten concrete stappen zullen moeten nemen en eendrachtig uitvoering zullen moeten geven aan het EU-Actieplan tegen de handel in wilde dieren.  Het IFAW blijft intussen streven naar oplossingen waar dieren én mensen beter van worden. --EP