Energieneutraal door biogas, zon en windenergie

Waterschap Rijn en IJssel zet in op een duurzame energiemix van biogas, zon en wind om energieneutraal te worden in 2025. Hiervoor wil zij starten met windenergie op het rioolwaterzuiveringsterrein in Duiven Nieuwgraaf en op de dijk bij de zuivering in Zutphen De Mars. Voor de locaties De Pol bij Etten en Olburgen wil zij samen met de omgeving zoeken naar andere haalbare vormen van duurzame energieopwekking. Daarnaast wil het waterschap zonne-energie op eigen gebouwen en zuiveringsterreinen verder uitwerken. Tot slot wil zij onderzoeken of extra elektriciteit uit biogas te halen is in de zuiveringen. Het waterschap wekt daar nu al bijna 10 miljoen kWh biogas op. Met deze uitvoeringstrategie kan het waterschap energieneutraal worden in 2025.
Energietransitie en innovatie zijn altijd in ontwikkeling. Daarom wordt periodiek de voortgang gemonitord en eventueel ingegrepen of versneld. Voor het behalen van neutraliteit in 2025 betekent dit dat uiterlijk in 2020 besloten moet worden of het met deze mix haalbaar is. Verdere ontwikkeling van windenergie in Etten en Olburgen blijft dus een optie.
Deze “uitvoeringsstrategie energieneutraliteit” is het voorstel van het college, dat op 21 februari a.s. besproken wordt in de commissie Waterketen van het waterschap. Na beraadslagen van het advies van deze commissie, legt het college het definitieve voorstel voor aan het algemeen bestuur. Deze neemt op 14 maart een besluit hierover.

Intensief proces
Vanaf begin 2016 heeft het waterschap onderzoek gedaan naar de verschillende vormen van duurzame energie en hoe deze bijdragen aan de energieneutraliteit. Voor windenergie is gestart met vele gesprekken met omwonenden en belanghebbenden op vier locaties op en om de waterzuiveringsterreinen: Duiven Nieuwgraaf, De Pol bij Etten, Olburgen/Rha en Zutphen De Mars. In deze verkenning is de maatschappelijke, technische, financiële en ruimtelijke (vergunningen) haalbaarheid voor de vier locaties in kaart gebracht. Voor zonne-energie is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van zonne-energie op eigen terreinen.

100% energieneutraal in 2025
Het waterschap past haar werk en beleid zo goed mogelijk aan aan de gevolgen van klimaatverandering, maar wil ook maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen om de oorzaak te beperken. Daarom wil Waterschap Rijn en IJssel 100% energieneutraal worden. Ingezet wordt op energiebesparing en duurzame energieopwekking. Naast de eigen ambities, heeft het waterschap zich ook verbonden aan de regionale en landelijke duurzame doelstellingen met andere partners, zoals het klimaatakkoord (2011), het Gelders Energie akkoord (2015) en de Green Deal Energie (2016).
Het waterschap verbruikt veel energie, met name in de rioolwaterzuiveringen. Er is al veel energie bespaard. In totaal verbruikt zij een equivalent van 40,8 miljoen kWh (dit is vooral elektriciteit maar ook aardgas voor verwarming en diesel voor transport). Er zijn nog forse energiebesparingen gepland (2,7 mln kWh) en ook biogas wordt al jaren duurzaam opgewekt in de zuiveringen (9,7 mln kWh). Wat overblijft is dus nog 28,4 miljoen kWh, wat het waterschap zelf nog duurzaam zal moeten opwekken.
Voor het waterschap zijn huidige energievormen, biogas en waterkracht, bij lange na niet voldoende om energieneutraal te worden. Windenergie blijkt, binnen de afgesproken kaders en gemaakte afspraken, noodzakelijk. Andere vormen van duurzame opwekking, zoals biogas, waterkracht en zon, zijn voor het waterschap wel interessant, maar hebben hun beperkingen in hoeveelheid op te wekken energie en/of de productiekosten. Door in te zetten op een mix van duurzame energieopwekking kan op een efficiënte manier worden toegewerkt naar energieneutraliteit in 2025.
Locatieplannen windenergie
In de locatieplannen zijn de vier locaties beoordeeld op maatschappelijke, ruimtelijke, technische en financiële haalbaarheid. Daartoe zijn de volgende aspecten bekeken: gemeentelijk (wind-) energiebeleid, geluid, slagschaduw, invloed op risicogevoelige objecten en infrastructuur, invloed op het landschap, ecologische effecten (o.a. vogels en vleermuizen), elektriciteitsopbrengst, financiële haalbaarheid en impact op de omgeving.

Starten met windenergie in Duiven en Zutphen
De locaties Duiven Nieuwgraaf en Zutphen De Mars zijn het meest kansrijk: zij scoren op de meeste aspecten ‘neutraal’ tot ‘matig positief’ en nergens ‘sterk negatief’. Daarnaast staan op beide locaties al windturbines en bij ontwikkeling van windturbines door het waterschap kan worden aangesloten bij de reeds aanwezige windmolenparken. Het aantal omwonenden op deze locaties is lager dan op de locaties Olburgen en Etten. Wel vraagt de bouw van een windmolen op de dijk in Zutphen voor extra aandacht voor dijkbeheer en veiligheid en extra investeringen. Door in te zetten op twee windmolens in Duiven Nieuwgraaf en één in Zutphen De Mars kan jaarlijks maximaal 22 miljoen kWh duurzame energie worden opgewekt. Dit is ongeveer drie kwart van de nog benodigde energieopwekking. Uitgangspunt bij de verdere ontwikkeling van windmolens is dat omgeving kan participeren en delen in de opbrengst. Ook wil het waterschap de overlast van slagschaduw op woninggevels tot nul uur per jaar beperken (in tegenstelling tot het wettelijke maximum van 5 uur en 40 minuten).

Samenwerken aan alternatieven bij Etten en Olburgen
De locaties Etten en Olburgen scoren negatief op landschap en ecologie. Daarnaast staat het huidig gemeentelijk beleid windturbines in Olburgen niet toe. Het aantal woningen in de directe omgeving is in vergelijking met de andere locaties hoog en is er veel weerstand in de omgeving tegen de komst van eventuele windmolens. Wel is er animo om samen met het waterschap te onderzoeken of er, in plaats van windenergie, ook andere vormen mogelijk zijn van duurzame energieopwekking. We willen met deze gebiedsinitiatieven samen nader onderzoeken of dit tot haalbare concepten van duurzame energieopwekking leidt. Verdere ontwikkeling van windenergie in Etten en Olburgen blijft vooralsnog dus een optie.

Starten met de ontwikkeling van zonne-energie
Uit de eerste verkenning van zonne-energie op de percelen in eigendom van het waterschap lijkt toepassing op onze zuiveringsterreinen en de daken van onze gebouwen haalbaar. Hiermee kan jaarlijks maximaal 3 miljoen kWh aan duurzame energie worden opgewekt. Dit is 11% van de nog benodigde energieopwekking.

Onderzoeken extra elektriciteit uit biogas
We wekken nu al bijna 10 miljoen kWh elektriciteit uit biogas op. De extra elektriciteit die we uit biogas nog kunnen opwekken gaan we verder onderzoeken. Hiermee verwachten we jaarlijks maximaal 2,4 miljoen kWh duurzaam op te kunnen wekken. Dit levert, naast de huidige opwekking, maximaal 8% op van de nog benodigde energieopwekking.

Waterkracht
Het potentieel van energie uit water is voor het waterschap beperkt. Investeringskosten van waterkracht zijn beduidend hoger dan voor zon en wind. Het waterschap heeft in 2016 stuwen opengesteld voor initiatieven van derden. Inmiddels zijn de gesprekken voor de 9 grootste, meest rendabele, stuwen in vergevorderd stadium. Het waterschap kan een deel van de door derden opgewekte energie uit water meerekenen als eigen opwekking. Dit geeft een bijdrage van 2% aan de doelstelling van energieneutraliteit.
Op www.wrij.nl/windenergie vind u de vergaderstukken en overige informatie over dit voorstel.