Rabobank: Onzekere economische vooruitzichten vragen om robuust beleid

30 november 2016

Nu de onzekerheid met de komst van president Trump alleen maar lijkt te zijn toegenomen, is het verstandig dat de overheid werk maakt van de structurele weeffouten in onze economie op het gebied van pensioenen, arbeidsmarkt, zorg en woningmarkt. De kleine haarscheurtjes van nu kunnen namelijk
bij zwaarder economisch weer leiden tot grote barsten en erger. Nu haarscheurtjes repareren kan een efficiente manier zijn om dit te voorkomen. Dat schrijven economen van de Rabobank in hun vandaag verschenen Visie op 2017.

Traditiegetrouw geven de Rabo-economen in de jaarlijkse Visie hun ramingen voor het komende jaar. De Nederlandse economie zal naar verwachting in 2016 met 2,0 procent groeien en in 2017 met 1,8 procent. Hans Stegeman, hoofdeconoom Nederland van de Rabobank: "De Nederlandse economie doet het
dit en komend jaar iets beter dan het Europese gemiddelde. Dat komt onder meer door de opleving van de huizenmarkt en het herstel op de arbeidsmarkt. Maar Nederland blijft een kleine open economie. De internationale onzekerheden zijn met de verkiezing van Donald Trump tot Amerikaanse president
alleen maar toegenomen en daarmee ook de onzekerheden rondom de verwachtingen voor 2017."

Drie economische scenario's voor Nederland
De grote economische onzekerheden vormden een aanleiding voor de economen om drie mogelijke scenario's te schetsen voor Nederland in de periode 2018-2023, genaamd Doormodderen, Vierde Industriele Revolutie en Deglobalisering. Stegeman: "In het scenario Doormodderen, de naam zegt het al, is er
geen sprake van visionair beleid en worden de structurele problemen niet opgelost. Hierdoor bedraagt de economische groei in de periode 2018-2023 jaarlijks gemiddeld 1,4 procent.
In ons scenario Vierde Industriele Revolutie blijkt dat we de productiviteitswinsten van de huidige technologische ontwikkelingen hebben onderschat en nemen de Nederlandse en Duitse overheid maatregelen om innovatie en ondernemerschap te stimuleren, onder meer door een stevige
begrotingsimpuls. De jaarlijkse groei in genoemde periode komt hierin in Nederland uit op 2,3 procent en ook in de rest van de eurozone neemt de groei toe."

"En dan hebben we nog het scenario Deglobalisering, waarin het protectionisme in de wereld sterk toeneemt en er nauwelijks bereidheid is tot internationale samenwerking. De wereldhandel valt sterk terug, waardoor de economische groei in ons land jaarlijks slechts 0,3 procent bedraagt. De
bandbreedte van de scenario's lijkt fors, maar de beperkte economische groei in het scenario Deglobalisering is nog altijd hoger dan het gemiddelde in Nederland in de periode sinds de Grote Financiele Crisis."

Uit de drie scenario's is een aantal knelpunten van onze economie te distilleren. Stegeman: "De schade op de Nederlandse arbeidsmarkt valt in de scenario's nog mee. Belangrijke reden hiervoor is natuurlijk de vergrijzing. Maar dit betekent niet dat er niets hoeft te gebeuren. Het grote
verschil tussen zzp'ers en `vaste' krachten blijft bijvoorbeeld zonder beleid een probleem. En in Vierde Industriele Revolutie blijkt dat het aanpassingsvermogen van mensen te klein zal zijn, zodat voor sommige groepen langdurige werkloosheid op de loer ligt.
Ook valt de ontwikkeling van het besteedbare inkomen tegen. Zelfs in het scenario Vierde Industriele Revolutie is de toename van de koopkracht beperkt. Dit heeft alles te maken met het feit dat we in Nederland zaken collectief hebben ingericht. Nederlandse huishoudens hebben een relatief laag
vrij beschikbaar inkomen, doordat aan de ene kant behoorlijk veel van hun vermogen vastzit in huizen en pensioenen terwijl aan de andere kant veel uitgaven, zoals voor de zorg, vooral collectief worden gefinancierd. In elk scenario is het raadzaam om de Nederlandse instituties rondom pensioen,
zorg en het eigenwoningbezit aan te passen."

Wereldeconomie groeit met drie procent in 2017
In hun Visie staan de Rabo-economen ook stil bij de ontwikkelingen in de wereldeconomie en op de financiele markten. Elwin de Groot, senior markteconoom van de Rabobank: "De wereldeconomie groeit volgend jaar naar verwachting met circa drie procent. De verkiezing van Trump heeft de mondiale
onzekerheid vergroot. Zowel zijn voorgenomen protectionistische handelsbeleid als de geopolitieke impact van zijn plannen zorgt voor extra onzekerheid. Ook Europa gaat een politiek onzekere tijd tegemoet en kent forse uitdagingen. Verder zien we dat de Chinese economie lijkt te stabiliseren,
maar ook dat land kent nog de nodige knelpunten."

De Groot vervolgt: "We verwachten dat de recente stijging van de kapitaalmarktrentes slechts van tijdelijke aard is. Door de politieke onzekerheid ligt een forse stijging van de euro ten opzichte van de dollar niet voor de hand. Tot slot verwachten wij dat staatsobligaties van landen als
Italie, Griekenland en Portugal ook in 2017 gevoelig zullen blijven voor de politieke ontwikkelingen in Europa."

De Visie op 2017 vindt u op www.rabobank.com/economie