27 oktober 2016

Hersenactiviteit geliefde pubers gemeten

Pubers die op de basisschool zeer geliefd waren bij hun klasgenoten zijn vaker bereid eerlijk te delen met een ander. Tijdens het delen worden bij hen ‘sociale’ hersengebieden sterker geactiveerd dan bij pubers die door de jaren heen minder geliefd waren. Dat blijkt uit onderzoek van ontwikkelingspsycholoog Geert-Jan Will, op 17 oktober gepubliceerd in Developmental Science.

Eerlijk delen?

Geert-Jan Will en zijn collega’s maakten scans van de hersenen van 47 pubers in de leeftijd van 12-15 jaar. De populariteit van deze pubers was van groep 3 tot en met groep 8 op de basisschool in kaart gebracht door ieder jaar aan hun klasgenoten te vragen wie zij aardig vonden en wie niet. Door de antwoorden van een hele klas te combineren ontstond er een goed beeld van welke kinderen het meest geliefd waren en welke kinderen minder goed in de groep lagen. Tijdens de scans mochten de deelnemers bepalen of zij geld gunden aan kinderen die zij niet kenden. In sommige gevallen konden zij kiezen voor een eerlijke verdeling van geld zonder dat het henzelf iets kostte, in andere gevallen ging een eerlijke verdeling ten koste van hun eigen beloning. Pubers die door de jaren heen zeer geliefd waren bij hun klasgenoten gunden de andere deelnemers vaker geld dan pubers die minder geliefd waren, maar alleen als dat hun geen geld kostte. Hun gedrag was dus zowel sociaal als strategisch.

‘Sociale’ hersengebieden

In situaties waarin eerlijk delen kostbaar was, vertoonden geliefde pubers meer hersenactiviteit in twee hersennetwerken. Het ene netwerk is belangrijk om jezelf in een ander te verplaatsen. Het andere is actief wanneer iemand merkt dat een norm overschreden wordt, bijvoorbeeld wanneer iemand oneerlijk handelt. De verhoogde activiteit in deze netwerken duidt er mogelijk op dat geliefde pubers meer aandacht gaven aan de consequenties van hun keuze voor de ander dan pubers die minder geliefd waren op de basisschool.

Hersenprocessen als schakel

Uit eerder onderzoek was al gebleken dat kinderen met sterk ontwikkelde sociale vaardigheden geliefder zijn bij leeftijdgenoten en minder vaak kampen met problemen op school. Het huidige onderzoek van Geert-Jan Will en zijn collega’s geeft inzicht in hersenprocessen die mogelijk een schakel vormen tussen de ontwikkeling van sociale vaardigheden en populariteit onder klasgenoten. Of deze hersenprocessen de oorzaak of het gevolg zijn van populariteit onder klasgenoten kan dit onderzoek niet beantwoorden. Om meer inzicht te krijgen in die vraag moet er nog veel onderzoek gedaan worden. Gedacht kan worden aan langdurige onderzoeken waarbij veranderingen in populariteit over langere tijd gekoppeld kunnen worden aan meerdere hersenscans in verschillende fases van de kindertijd en adolescentie.

'Longitudinal links between childhood peer acceptance and the neural correlates of sharing' van Geert-Jan Will, Eveline Crone, Pol van Lier en Berna Güroğlu is op 17 oktober verschenen in Developmental Science.