Ambassadeur Anne Arink: 'Neem iedere klacht serieus'

19-09-2016
School, kind & omgeving

Anne Arink is ambassadeur Sociale Veiligheid bij Stichting School & Veiligheid. Ze werkt als adviseur bij CPS Onderwijsontwikkeling en Advies, van waaruit ze schoolteams begeleidt met `The Leader In Me', een groeitraject voor basisscholen dat persoonlijk leiderschap ontwikkelt bij iedereen in
en om de school. Het is geschreven op basis van de 7 eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen R. Covey. In het kader van de Week tegen Pesten sprak de PO-Raad met haar.

Pestprotocollen werken niet, kopten de kranten vorige week. Wat vindt u?

,,Protocollen zijn nuttig, maar werken voornamelijk aan de achterkant. Ze gaan in op de vraag `wat doe je als...'. Het is goed om daar afspraken over te maken, voor wanneer het misgaat. Ik hoop dat het verplichte monitoren van sociale veiligheid en het toezicht van de Inspectie hierop, het
gesprek aan de voorkant zal stimuleren. Dus wat mij betreft leggen scholen de lat hoger, of beter gezegd: leggen ze het accent ergens anders."

Scholen doen toch al veel meer aan preventie tegenwoordig?

,,Dat klopt. De vraag `hoe gaan we met elkaar om' krijgt steeds meer aandacht, ook in het gesprek over het onderwijs van de toekomst, Onderwijs2032. Helaas blijft deze vraag op dit moment vaak beperkt tot gedrag. Terwijl leerlingen best weten wat wel en niet respectvol gedrag is. Maar zijn ze
zich ook bewust van hun eigen gedrag? Welke overtuigingen liggen daar achter? Maak je de goede keuze voor jezelf en voor de ander? Weet je waar je verantwoordelijkheden liggen? In de huidige preventie worden dat soort vragen nog weinig gesteld. Er is nog geen sprake van echte innerlijke
reflectie: wie ben ik en waar sta ik voor?"

Is dat niet meer iets voor de bovenbouw en middelbare school?

,,Nee hoor, dat begint bij de kleuters al. Ik train lerarenteams in de principes van `The Leader in me'. Kinderen leren daarbij van jongs af aan hun aandeel in de dingen te zien en verantwoordelijkheid te nemen. Daarmee ontwikkelen ze het bewustzijn dat ze altijd een keuze hebben. Dus:
pro-actief zijn en denken in win-win oplossingen kun je ook jonge kinderen al prima leren."

Wat werkt beter: een uur in de week een goede les sociale veiligheid of een leerkracht die tijdens het lesgeven het goede voorbeeld geeft?

,,Het beste is natuurlijk de combinatie. Maar essentieel is dat je er als leerkracht dan ook expliciet bij stilstaat als een voorbeeld uit de les zich voordoet in het echt: `Kijk, wat ik daar zie en hoor, is een mooi voorbeeld van `Eerst begrijpen, dan begrepen worden!' (red.: Gewoonte 5 uit
"De zeven gewoonten van effectief leiderschap"). Daarbij is voorbeeld-zijn het sterkste middel. Dus als ik zou moeten kiezen tussen beide, dan zou ik de les laten vallen. Alles valt of staat bij de leerkracht die voorleeft en de stof tot leven brengt."

Wat heeft u in uw eigen carriere voor de klas en als schoolleider ervaren als een effectief middel tegen pesten?

,,Ten eerste, iedere klacht heel serieus nemen. Erken bijvoorbeeld ook dat iets beleefd wordt als pesten! Maar ook: Help het slachtoffer te kijken naar zijn eigen aandeel. Bespreek dit eerst een op een, maar als hij of zij het goed vindt, is het heel waardevol om het er met de hele klas over
te hebben. De klas weet immers al lang dat het kind op een bepaalde manier `anders' is. Benoem het maar. Wat maakt hem anders? Dat hij iedere pauze alleen en steeds dezelfde rondjes loopt? Er zijn ook kinderen die iedere pauze achter een voetbal aan hollen. Dat vinden zij fijn. Wat is nu
helemaal het verschil?"

Daarvoor moet je als leerkracht wel uit het juiste hout gesneden zijn, om zo'n gesprek te kunnen voeren.

,,Dat klopt, voor een deel is dat een gave. Maar ook voor pedagogische vaardigheden geldt dat ze aandacht en ruimte moeten krijgen om goed tot ontwikkeling te komen. En met de huidige werkdruk in het onderwijs staat die ontwikkeling onder druk. Als je je als leerkracht niet veilig voldoende
toegerust voelt om over een gevoelig onderwerp als pesten het gesprek in je klas aan te gaan in een onderwerp, begrijp ik goed dat je vanuit wanhoop handelingsverlegenheid of onmacht zegt: `Boek open op bladzijde 6, we gaan rekenen', terwijl er van alles kan spelen na een pauze bijvoorbeeld.
Terecht dus dat de minister met de wet sociale veiligheid zegt: Wij vinden dit belangrijk wij vinden sociale veiligheid met z'n allen zo belangrijk in Nederland, dat er een speciale wet voor is gemaakt om dat thema te ondersteunen en aandacht te geven."

Heeft u er vertrouwen in dat we het basisonderwijs sociaal veiliger kunnen maken?

,,Ik zie iedere dag met eigen ogen dat het kan. Scholen doen al heel veel aan sociale veiligheid. Daarbij zijn er natuurlijk ook altijd dingen die beter kunnen. Als scholen kijken op www.digitaalveiligheidsplan.nl kunnen ze door het invullen van een aantal vragen helder krijgen wat ze al goed
doen en wat er nog aandacht nodig heeft in hun school rond het thema sociale veiligheid. Ze kunnen daarbij ook een beroep doen op kosteloze ondersteuning van een ambassadeur, zoals ik.

De komst van passend onderwijs maakt het ook interessant. Wij bieden vanuit Stichting School & Veiligheid conferenties en trainingen over sociale veiligheid, de komende maanden ook speciaal voor het so en sbo. Dat doen we omdat de problematiek rond dit thema daar ook intens is, met vaak
kwetsbaarder leerlingen.

Dus ja: we kunnen in het onderwijs bouwen aan sociale veiligheid. Dat vraagt betrokkenheid van iedereen, of anders gezegd: dat iedereen in de school zich daar mede verantwoordelijk voor gaat voelen. Leerkrachten, leerlingen en ouders, allemaal.
Dat begint met nadenken over het waarom. Waarom willen we een sociaal veilige school? Hoe ziet een sociaal veilige school eruit? Wat zien we de volwassenen en de leerlingen dan doen? Waar staan we voor? Hier moet over nagedacht worden. Zodat er een vertrekpunt, een kompas is. Een plek waar je
naar terug kunt gaan als het onveilig is, als er gepest wordt, of een crisis is. Schoolleiders en bestuurders moeten het gesprek daarover faciliteren. Daar begint het wat mij betreft mee!"

Scholen kunnen dit schooljaar voor het laatst gebruik maken van kennis en kunde van een ambassadeur sociale veiligheid. Interesse? Mailen naar Lynn Louwe (l.louwe@schoolenveiligheid.nl) en/of neem contact op via de website van Stichting School & veiligheid.

Week tegen pesten

De Week tegen Pesten staat dit jaar in het teken van de leraar. Op de website weektegenpesten.com krijgen leraren tips en tools aangereikt voor het werken aan een sociaal veilige klas, passend bij hun eigen stijl. Ook staan er suggesties voor activiteiten op school.

Laatst gewijzigd:
maandag 19 september 2016

Links bij dit nieuwsitem

* Dekker: 'Minder kinderen gepest, maar aandacht blijft nodig'