De cirkel is rond - Protestantse Kerk Nederland
02 april 2016
Weblog van Ilja en Marleen, door Kerk in Actie uitgezonden naar Israel en de Palestijnse Gebieden.
Pagina-inhoud
Een aantal weken geleden werd de Februaristaking van 1941 herdacht, het enige massale protest tegen de Jodenvervolging in Europa. Aan de keukentafel van Ilja's opa is de staking waarschijnlijk voorbereid. Ilja, is samen met zijn vrouw Marleen, door Kerk in Actie uitgezonden naar Israel en de
Palestijnse Gebieden om gestalte te geven aan de roeping van de kerk.
Ilja vertelt
Mijn opa werkte bij het Gemeentelijk Energiebedrijf in Amsterdam. Als communist kwam hij op voor de Joden, die hij als zijn broeders zag. Een groot aantal stakingsleiders werd door de nazi's opgepakt, waaronder mijn opa. Vier jaar lang heeft hij onder erbarmelijke omstandigheden dwangarbeid
verricht. Veel van zijn kameraden heeft hij voor zijn ogen zien sterven. In de zomer van 1945 kwam hij ernstig verzwakt terug naar huis. Daarna hervatte het gewone leven zich, hoewel...
Hij werd bijvoorbeeld elke nacht gillend wakker. En later begon de communistenjacht, waarbij zelfs het lezen van bepaalde kranten verdacht was. Hoewel hij na het neerslaan van de opstanden in de DDR en Hongarije afstand had genomen van het communisme, stond mijn opa er gekleurd op. Dat hij met
gevaar voor eigen leven zijn Joodse medelanders had geholpen, leek men vergeten te zijn.
Bijzonder is dat opa absoluut geen hekel had aan Duitsers. En dat hij wist door wie zijn verzetsgroep verraden was, maar die naam nooit heeft willen noemen. Zo is hij voor ons mij een groot voorbeeld voor hoe je met je naasten omgaat. Al was hij niet gelovig, voor ons heeft hij hierin echt
Jezus' wil gedaan.
Wat ik mijn opa zou willen vragen, is hoe hij aankeek tegen het ontstaan van het socialistische Israel in 1948 en de ontwikkeling die het sindsdien heeft doorgemaakt. Wat hij heeft gedaan, heeft er namelijk aan bijgedragen dat wij hier zijn en ook hoe: voor zowel Palestijnen als Israeli's.
Omdat voor God elk mens telt.
Wat ons mismoedig maakt, is de steeds diepere kloof tussen beide bevolkingsgroepen. Maar we zijn vooral verbaasd hoe vaak men daar in Nederland nog een politiek of theologisch schepje bovenop doet. Door de ene groep te omarmen en de andere te veroordelen. Zo'n houding staat toch haaks op wat
we met de Februaristaking herdenken?
Een schilderij dat ons erg aanspreekt, is Piero della Francesca's Geseling van Christus. Sommige omstanders kijken weg terwijl Jezus geslagen wordt, andere kijken werkeloos toe. Beklemmend - wat doen wij als mensen lijden? Yad Vashem, het Holocaust-herinneringscentrum in Jeruzalem, besteedt
gericht aandacht aan de zogenoemde Rechtvaardigen onder de Volken. Er waren gelukkig veel meer mensen die, hoewel vaak op kleinere schaal dan tijdens de Februaristaking, opkwamen voor Joden en met hen hebben meegeleden.
Nu de cirkel. Onze kinderen hebben muziekles van Tamara uit voormalig Joegoslavie. Op een gegeven moment liet die zich ontvallen dat haar opa uit Dachau bevrijd was. `Nee, serieus? Ilja's opa ook!', zei Marleen en belde Ilja. Daar stonden we dan, de kleinzoon van de ene overlevende, en de
kleindochter van de andere. Haar opa bleek, hoewel Joods, als communistische partizaan gevangen genomen te zijn. Zouden de twee mannen - Bruno Prister en Henk Anthonissen - elkaar in het concentratiekamp gekend hebben? We waren blij en verwonderd dat wij elkaar konden ontmoeten om wat zij 75
jaar geleden voor anderen over hadden gehad. We hoefden verder niets te zeggen, want je weet waar de ander vandaan komt. Het was goed.