in Nederland / by Elise Friedmann / on 31/03/2016 at 14:42 / Tags: CIDI, EU, Syrie, Terrorisme

Het CIDI-symposium over terrorisme stond donderdag in het teken van de actualiteit. De Belgische vice-premier en minister van Veiligheid Jan Jambon sprak over de dilemma's van een Europese regering die geconfronteerd wordt met een grote terroristische aanslag. De minister was nog zichtbaar "uit het lood geslagen" door de aanslagen op de Belgische luchthaven Zaventem en in het centrum van Brussel, die slechts enkele dagen daarvoor een groot aantal slachtoffers maakten. Een van de grootste dilemma's bij het aanpakken van `homegrown jihadi's', zei Jambon tegen zo'n 300 bezoekers, is de onmiskenbare steun voor hun daden bij een deel van de bevolking. Dit zorgt voor een wij-zij gevecht - niet tussen moslims en niet-moslims, maar tussen extremisten en de grote meerderheid van gematigde bevolking in Brussel, zei Jambon tegen zo'n 300 politici, journalisten, juristen en andere belangstellenden.

`De vakantie is voorbij'

Ook andere sprekers noemden `homegrown jihadi's' een groot struikelblok bij de bestrijding van terreur. De aanwezigheid van potentiele terroristen in eigen land scherpt voor overheden het conflict aan tussen het beschermen van de eigen burgers en het onderzoek dat daarvoor nodig is, en het respecteren van de persoonlijke vrijheid van diezelfde burgers. "Momenteel ligt er nog teveel nadruk op de heiligheid van de privacy", aldus Jambon. "We moeten de privacy in de weegschall durven leggen op zoek naar een nieuw evenwicht." Hoe dat evenwicht eruit gaat zien is nog niet duidelijk: "Pas over enkele jaren zullen we weten wat de terreur met onze samenleving heeft gedaan", zegt Jambon. Maar met hem maakten ook andere sprekers duidelijk dat het jihadisme een andere aanpak eist: "De vakantie is voorbij. Het is nu tijd om deze dreiging van de 20^e eeuw aan te pakken", zei oud CIA-directeur James Woolsey. Volgens Woolsey kan die strijd nog jaren duren.

Nederland

Ook Nederland zal hier vaker mee te maken krijgen, waarschuwden de Nederlandse sprekers. "Als je de problemen ziet waar Israel voor staat, mag Nederland zich gelukkig prijzen" omdat het probleem hier relatief klein is, zegt Bart den Hartigh, de landelijk officier van Justitie die verantwoordelijk is voor terrorismebestrijding. Maar ook hier stijgt de terreurdreiging nu er een groot aantal getrainde Westerse jihadisten zijn. Uit Nederland zijn er voor zover nu bekend 230 jihadisten uitgereisd; daarvan zijn er veertig teruggekeerd en 40 gesneuveld. Het beste zou zijn om de afreis te voorkomen, want als zij terugkeren geeft dat problemen - en niet alleen met Nederlandse terugkeerders. Er zijn zo'n vijfduizend inwoners van EU-landen in Syrie en Irak, en er zijn concrete bewijzen dat sommige van die jihadisten terug worden gestuurd om thuis aanslagen te plegen, zegt hoogleraar Terrorisme en Contraterrorisme Edwin Bakker. En naarmate het slechter gaat met IS, zal het aantal terugkeerders toenemen. De Wet Terroristische Misdrijven maakt de aanpak iets minder moeizaam, zegt plaatsvervangend Hoofdofficier van Justitie Alexander van Dam. Maar het aanhouden van mensen die bereid zijn hun leven op te offeren blijft problematisch.

Ophitsing

Terrorisme achteraf aanpakken met juridische middelen is niet genoeg. De Belgische vice-premier Jambon wees er al op: wij hebben de "digitale snelweg" volledig vrijgelaten voor propaganda van IS en het is tijd daar een eigen verhaal tegenover te stellen. Alan Baker, behalve voormalig ambassadeur van Israel in Canada ook een expert op het gebied van internationaal recht, zegt het sterker. "Sociale media stelt terroristen in staat om miljoenen mensen te manipuleren met een druk op de knop", aldus Baker. Ophitsing tot terreur moet strafbaar zijn volgens Baker, maar hoe definieer je dat? Er is al een wildgroei van definities van terreur in internationale organisaties en ook dat is niet gelukt. De oorzaak is dat voor terrorisme, behalve wapens, ook een ideologische component nodig is en voor het strafbaar stellen daarvan deinst de internationale gemeenschap terug. Baker heeft concept-definities geschreven.

De concept-definities van Baker zijn binnenkort te zien op deze site, net als de integrale opnames van de speeches van deze en andere belangwekkende sprekers op het symposium.