Wat gebeurt er als je een halve pingpongbal op je vinger zet en er van boven af naar kijkt? Experimentele psychologen van KU Leuven hebben aangetoond dat ons visueel systeem de onderkant van de bal aanvult, ook al weten we dat die ontbreekt. Bovendien lijkt onze vinger plots korter, alsof hij plaats wil maken voor de `volledige' bal. Deze bevindingen tonen aan dat visuele aanvulling geen verbeelding is, maar het werk is van ons visueel systeem.

Wat gebeurt er als je een halve pingpongbal op je vinger zet en er van boven af naar kijkt? Experimentele psychologen van KU Leuven hebben aangetoond dat ons visueel systeem de onderkant van de bal aanvult, ook al weten we dat die ontbreekt. Bovendien lijkt onze vinger plots korter, alsof hij

plaats wil maken voor de `volledige' bal. Deze bevindingen tonen aan dat visuele aanvulling geen verbeelding is, maar het werk is van ons visueel systeem.

Mensen zover krijgen dat ze net die ene kaart kiezen, de aandacht afleiden van je vingervlugge bewegingen, illusies creeren: goocheltrucs kunnen ons veel leren over de werking van onze hersenen. Geen wonder, dus, dat de wetenschap achter de magie een grote aantrekkingskracht uitoefent op

psychologen die onze perceptie en overtuigingen bestuderen.

Experimenteel psycholoog Vebjo/rn Ekroll is een van hen. In 2013 gebruikte hij al goocheltrucs om aan te tonen dat onze ogen de achterkant van een rond object aanvullen, ook als die ontbreekt. Deze perceptuele illusie ligt aan de basis van de klassieke vermeningvuldigingstruc met ballen. Met

behulp van halfbolvormige doppen doet de goochelaar zijn publiek geloven dat hij kleine ballen tussen zijn vingers tevoorschijn kan toveren. In werkelijkheid krijgt het publiek enkel de doppen te zien, die visueel aangevuld worden tot volledige ballen.

In hun meest recente studie tonen Ekroll en zijn collega's aan dat deze illusie standhoudt als mensen de binnenkant van de dop mogen aanraken met hun vingertop. Meer nog, het aanraken van de dop creeert een tweede illusie: de vinger lijkt plots korter, alsof hij het niet-bestaande volume van

de bal compenseert.

De `gekrompen vinger illusie' levert sterk bewijs voor een tegenintuitief idee over de werking van onze hersenen. "We wisten al dat ons verstand dingen aanvult die we niet zien", legt Ekroll uit. "Onze studie toont aan dat ons visueel systeem achter de illusie zit, en niet ons bewust denken.

Rationeel weten we wel dat onze vinger niet echt korter is, maar toch houdt de illusie stand."

Contact

* Vebjo/rn Ekroll (Engelstalig): Laboratorium voor Experimentele Psychologie

* Professor Johan Wagemans: Laboratorium voor Experimentele Psychologie

Studie

De studie "Illusory visual completion of an object's invisible backside can make your finger feel shorter" is gepubliceerd in Current Biology.

Schematische, overdreven weergave van de `gekrompen vinger illusie'. Ons visueel systeem doet ons een volledige bal zien in plaats van enkel een dop. Daardoor lijkt onze vinger korter dan normaal, alsof hij compenseert voor de niet-bestaande onderkant van de bal. (c) Current Biology