Roc West Brabant, een van de grootste mbo-scholen van het land, is stevig op de vingers getikt door de Onderwijsinspectie. De instelling heeft in het verleden onvoldoende oog gehad voor financiele risico's bij investeringen in een vastgoedcomplex en bij private opleidingen die het roc met publiek geld heeft gefinancierd.

De private activiteiten behelzen opleidingstrajecten voor luchtvaartonderhoud, die naast de bekostigde opleidingen worden aangeboden. In 2009 werd onder leiding van toenmalig roc-voorzitter Rob Franken een commerciele opleidingspoot gestart, een publiek-private samenwerking met bedrijfsleven en overheid. Maar door tegenvallende belangstelling en omzet moest het roc er jaarlijks op toeleggen. Private tekorten zijn met publiek geld opgevangen. Eind 2013 kampte Roc West Brabant met een privaat vermogenstekort van ruim 1,2 miljoen euro.

Onvoldoende kritisch

In een reconstructie van het Onderwijsblad uit november 2014 erkende bestuursvoorzitter Arjan Kastelein, Frankens opvolger, dat de verwachtingen wat te hooggespannen waren geweest.

De besluitvorming over de private opleidingen is tot stand gekomen `zonder een zorgvuldige risico-analyse en beheersmaatregelen', schrijft de Inspectie, die vorig voorjaar een onderzoek startte en onlangs het rapport openbaarde. `Het ROC heeft onvoldoende de toezeggingen van derden geborgd en was onvoldoende kritisch ten aanzien van de positieve verwachtingen.'

Bovendien vindt de Inspectie dat de roc-leiding het roer naar een meer realistische koers laat heeft omgegooid. Pas vanaf 2012 werden maatregelen genomen die twee jaar later doorwerkten in de resultaten.

Verantwoording Onrechtmatig is het financieren van private activiteiten met publiek geld volgens de Inspectie in dit geval niet, omdat de commerciele opleidingen `in het verlengde liggen' van het bekostigde onderwijs.

Of de mbo-instelling onevenredig veel publiek geld in het private onderwijs heeft gestoken, blijft voor de Inspectie de vraag. De onderzoekers konden de publieke en private geldstromen niet goed ontwarren en dus ook niet vaststellen hoeveel publiek geld er precies is geinvesteerd. Hoewel de accountant de jaarrekening steeds goedkeurde, plaatst de Inspectie nu vraagtekens bij de resultaten die Roc West Brabant rapporteerde over de commerciele opleidingspoot.

De jaarstukken geven sowieso `geen duidelijk beeld van de omvang, de motieven, de aard en het (risico)beheer van de private activiteiten'. Het roc moet aan de bak om de verantwoording te verbeteren. De Inspectie heeft de onderwijsinstelling opgedragen om in het jaarverslag over 2016 een betere financiele berekening te maken van de private activiteiten. De komende tijd wil de Inspectie op de hoogte worden gehouden van de voortgang.

Positief is de Inspectie over `het voornemen van het ROC om de publieke middelen niet verder in te zetten voor private activiteiten'. De mbo-school wil dat private activiteiten in de toekomst bijdragen aan het publieke onderwijs, in plaats van andersom.

Vastgoed

Het tweede onderwerp van kritiek betreft het Trivium-complex aan de A58 bij Etten-Leur, dat een kantoortoren, een onderwijsvleugel en hotelaccommodatie omvat. Het toenmalige roc-bestuur voorgezeten door Pierre Peeters nam het dertien jaar geleden over. Het was de bedoeling om er bedrijfspraktijk en onderwijs samen te brengen, maar mede doordat het gebouw niet erg geschikt was kwamen de plannen nooit goed van de grond. Nu wordt er helemaal geen les meer gegeven in het complex, waar tientallen miljoenen euro's aan publiek geld in zijn gestoken. De onderwijsvleugel huisvest het bestuursbureau, de rest wordt zoveel mogelijk verhuurd aan bedrijven en organisaties.

Het complex, ondergebracht in Corbeille BV, lijdt structureel verlies op de exploitatie. Eind 2014 was het negatieve eigen vermogen van de bv opgelopen tot min 12,5 miljoen euro.

Overcapaciteit

De aankoop destijds was `niet goed doordacht', aldus het rapport. `De onderwijskundige aspecten die later onderwijshuisvesting in het Trivium onwenselijk maakten hadden al bij de aankoop kunnen en moeten worden overwogen. Hierbij stelt de Inspectie dat het ROC vooraf onvoldoende stil heeft gestaan bij de mogelijke risico's die het ROC als instelling zou lopen bij aankoop van het pand Trivium. Het complex bevat hierdoor nu met publieke middelen gefinancierde structurele overcapaciteit en die moet - als dat mogelijk is - worden afgestoten.'

Toch zal het roc het Trivium-complex voorlopig aanhouden, want bij verkoop zou de mbo-school een fiks verlies moeten nemen. "Met de inzichten van vandaag zou je zo'n gebouw helemaal niet kopen. Maar als we het nu zouden afstoten, dan zouden we bezig zijn publiek geld te verpatsen", verklaarde bestuursvoorzitter Kastelein in het Onderwijsblad in november 2014.