Utrecht, 24 maart 2016

Minister Bussemaker: "Zelden komen onderwijs, cultuur en wetenschap zo mooi samen"

Expositie Fungal Futures: duurzaam design dankzij schimmels

Samenvatting

Vanaf vandaag te zien in het Universiteitsmuseum Utrecht: Een jurk gemaakt op basis van schimmels. Een combinatie van design en onderzoek naar de toepassing van innovatieve, duurzame materialen. De jurk is onderdeel van de expositie `Fungal Futures / Growing Domestic Bio-Landscapes', die woensdag 23 maart door minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werd geopend. De expositie is het succesvolle resultaat van de bijzondere samenwerking tussen prof. Han Woesten van de Universiteit Utrecht en Maurizio Montalti van ontwerpstudio Officina Corpuscoli. Hun samenwerking krijgt dan ook een vervolg.

"Zelden komen de drie letters van mijn departement, onderwijs, cultuur en wetenschap, zo mooi samen", aldus een enthousiaste minister Jet Bussemaker. "Deze expositie en het multidisciplinaire project dat erachter zit, laten zien hoe onderzoek en de maatschappelijke toepassing ervan een vlucht kunnen nemen als je onderzoekers en ontwerpers, wetenschappers en kunstenaars, denkers en dromers bij elkaar zet."

Van baksteen tot jurk

Schimmels zijn de recyclers van de natuur: zij leven door de resten van planten en hout te verteren. Fungal Futures laat zien hoe wetenschappers en designers deze eigenschap gebruiken om van plantaardig afval, zoals zaagsel en stro, functionele materialen te maken. De groep van prof. Han Woesten ontwikkelde samen met ontwerper Maurizio Montalti een serie schimmelmaterialen en 11 internationale kunstenaars en ontwerpers onderzochten de mogelijkheden daarvan. Fungal Futures presenteert de uiteenlopende toepassingen die zij voor de innovatieve, duurzame materialen ontwikkelden: van schoen tot jurk en van baksteen tot stoel.

Foto's: Lize Kraan

Combinatie van eigenschappen

Schimmelmaterialen worden nu al gebruikt voor eenvoudige toepassingen, bijvoorbeeld als verpakking en als isolatiemateriaal. Ze ontstaan door mycelium, het draadvormige netwerk dat schimmels vormen. Afhankelijk van de schimmel is het mycelium - en dus het materiaal - meer of minder elastisch, waterdoorlatend, bros, hittebestendig enzovoorts. "Omdat we schimmels relatief eenvoudig kunnen modificeren, moet het mogelijk zijn voor heel veel toepassingen de juiste combinatie van eigenschappen te krijgen. Dus materiaal voor meubels, maar ook stoffen die lijken op rubber, textiel en zelfs leer", licht Han Woesten, hoogleraar Microbiologie aan de Universiteit Utrecht toe.

Fundamenteel onderzoek

Ondertussen is het onderzoek ook interessant voor de fundamentele wetenschap, vertelt Woesten. "De rol van schimmels in de natuur is het afbreken van hout en ander plantaardig materiaal. We weten inmiddels redelijk goed welke enzymen ze hiervoor uitscheiden. De vraag is alleen hoe schimmels weten door te dringen in hout en plantenstengels. Het onderzoek naar de materiaaleigenschappen van het mycelium van schimmels kan ons helpen dat te begrijpen."

Vervolg

Fungal Futures komt voort uit het door NWO gefinancierde onderzoeksproject 'Mycelium Design' van Woesten in samenwerking met Maurizio Montalti en de Stichting Mediamatic. Voor de verdere ontwikkeling van schimmelmaterialen en toepassingen gaan Woesten en Montalti samen met de Design Academy Eindhoven, de TU Delft en enkele bedrijven aan de slag. Dit vervolgproject wordt gefinancierd door Technologiestichting STW.

Kunstenaars

De kunstenaars die hun werk tonen zijn:

Aniela Hoitink - NEFFA / Caroline de Roy / Studio Eric Klarenbeek / Francesco Zorzi - No-Rocket / Gianluca Tabellini / Jonas Edvard / Kristel Peters - COJAK / Maurizio Montalti - OFFICINA CORPUSCOLI / Phil Ross / Studio LIVIN / Wim van Egmond

De expositie Fungal Futures is medegefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek NWO, Technologiestichting STW, de Gemeente Utrecht, het Universiteitsmuseum Utrecht, het K.F.Hein Fonds, CNC Exotic Mushrooms en de Universiteit Utrecht.