Steun democratische oppositie Wit-Rusland blijft hard nodig

door Kirsten Meijer op 16 maart 2016

Onlangs besloot de Europese Raad om de sancties tegen Wit-Rusland op te heffen. Hoewel er kleine openingen voor meer vrijheid leken te zijn is het nog steeds erg slecht gesteld met de mensenrechtensituatie en democratie in Wit-Rusland. Het is de vraag of de Europese Raad hiermee de juiste stap nam. Het is hard nodig om de democratische oppositie te blijven steunen.

Vorig jaar augustus was ik erg verheugd toen Mikola Statkevich, de leider van onze zusterpartij in Wit-Rusland, na bijna vijf jaar gevangenschap zijn familie weer kon omhelzen. Samen met vijf andere politiek gevangenen werd Mikola vrijgelaten, nadat hij het in 2010 tegen de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko opnam in de presidentsverkiezingen. Met dit signaal, zo vlak voor de Wit-Russische presidentsverkiezingen van oktober 2015 hoopte ik op een opening voor meer vrijheid in dat land.

Intussen liggen die presidentsverkiezingen alweer achter de rug. De uitslag was teleurstellend, maar niet verrassend: Loekasjenko won met 83,49% van de stemmen in verkiezingen die door de internationale waarnemers van de OVSE als "in het geheel niet vrij en eerlijk" zijn bestempeld. Zo voerden hooggeplaatste ambtenaren campagne voor Loekasjenko, de staatsmedia zond onophoudelijk pro-Loekasjenko boodschappen uit en er werden "significante problemen" bij het tellen van de stemmen geconstateerd.

Dit gaat me aan het hart. Des te meer omdat ik weet hoe moeilijk onze collega's van de sociaaldemocratische oppositiepartijen in Wit-Rusland het hebben. Mikola is namelijk niet de enige die vast heeft gezeten voor zijn idealen. Daarnaast is het ook verboden om op straat samen te scholen - iets wat demonstreren erg moeilijk maakt. Verder mag je je ook alleen maar verenigen als officieel geregistreerde organisatie, wat door de bureaucratie voor critici op Loekasjenko erg lastig wordt gemaakt. Democratische grondrechten zijn in Wit-Rusland dus verre van gegarandeerd.

Desalniettemin werd er in de Europese Raad besloten om de sancties tegen 170 personen en drie bedrijven uit de directe kring rondom president Loekasjenko op te heffen. De vrijlating van de gevangenen, de belofte tot verbetering bij volgende verkiezingen, en de constructieve opstelling van Wit-Rusland in het conflict in Oekraine waren hiervoor de aanleiding. Minister Koenders beantwoordde op een open en eerlijke manier de Kamervragen van Michiel Servaes hierover.

Druk uitoefenen in combinatie met het voeren van een dialoog, waarbij steun voor de democratische oppositie uitgangspunt is moet leidend zijn in het bepalen van de koers ten aanzien van Wit-Rusland. Dat is wat mij betreft de manier om democratie en de mensenrechten te bevorderen. We zullen dan ook de vinger aan de pols moeten houden en mensenrechtenschendingen blijven aankaarten. Dat zijn we aan onze zusterpartijen in Wit-Rusland verplicht.